Ngày 20/6, Cơ quan chống tham nhũng Philippines đã cáo buộc cựu Tổng thống Benigno Aquino tội danh hình sự liên quan đến việc sử dụng khoản ngân sách trị giá 72 tỷ peso (tương đương 1,35 tỷ USD) cho các dự án của chính phủ mà không được Quốc hội thông qua.
Trong giai đoạn ông Aquino nắm quyền từ năm 2010-2016, khoản ngân sách trên đã trở thành vấn đề gây tranh cãi khi ông bị chỉ trích sử dụng số tiền này để đổi lấy sự ủng hộ của các nghị sĩ, điều mà ông luôn bác bỏ.
Công tố viên đã đề xuất tội danh này với ông Aquino vào tuần trước, song thông tin này chỉ mới được chính thức công bố ngày 20/6, trong đó cáo buộc cựu lãnh đạo Philippines vi phạm cơ chế tam quyền phân lập.
[Tòa án tối cao Philippines phế truất Chánh án Maria Lourdes Sereno]
Công tố viên Conchita Carpio-Morales khẳng định có đủ cơ sở để cáo buộc cựu Tổng thống Aquino vượt quyền Quốc hội khi thông qua việc chi 1,35 tỷ USD vào năm 2012.
Trong bản cáo trạng, công tố viên Conchita Carpio-Morales nêu rõ ông Aquino đã ra một loạt chỉ thị, yêu cầu Bộ trưởng Ngân sách khi đó là ông Florencio Abad sử dụng số tiền này cho sáng kiến đặc biệt mang tên "Chương trình phân bổ ngân sách" nhằm đẩy nhanh việc chi tiêu công, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vào tháng 6/2012.
Trong khuôn khổ chương trình, khoản ngân sách chưa được dùng đến của các cơ quan đã được chuyển sang các đơn vị khác trong chính phủ đang cần tiền thực hiện dự án.
Chương trình này được triển khai vào năm 2012, song ông Aquino đã buộc phải dừng lại hai năm sau đó, sau khi Tòa án Tối cao tuyên bố động thái này là vi hiến khi chỉ có Quốc hội mới có quyền thông qua việc chi tiêu ngân sách của chính phủ.
Công tố viên Philippines đã bãi bỏ vụ án này vào năm 2015, song đã đảo ngược quyết định sau khi các nghị sĩ cánh tả đề nghị xem xét lại phán quyết vào năm ngoái, cáo buộc cựu Tổng thống Philippines chuyển ngân sách cho các đồng minh trong quốc hội.
Hiện cơ quan điều tra đã có đủ bằng chứng cho thấy ông Aquino đã thông đồng với Bộ trưởng Ngân sách khi đó là ông Florencio Abad để chi ngân sách bất hợp pháp.
Nếu như bị kết án, ông Aquino sẽ đối mặt với án phạt lên tới 2 năm và 4 tháng tù. Cựu Bộ trưởng Ngân sách Florencio Abad cũng bị cáo buộc tội danh tương tự.
Năm 2014, khi ông Aquino còn nắm quyền, Tòa án Tối cao Philippines đã khẳng định việc chuyển số ngân sách trên là bất hợp pháp và vi hiến, song không có hành động nào sau đó được tiến hành./.