Ngày 15/10, một tòa án địa phương tại New York (Mỹ) đã buộc tội hình sự đối với ngân hàng Halkbank của Thổ Nhĩ Kỳ vì giúp Iran né tránh các lệnh trừng phạt.
Động thái này được cho là có thể làm gia tăng căng thẳng ngoại giao giữa lúc Mỹ đang tìm cách ngăn chặn chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại khu vực Đông Bắc Syria.
Trong một thông cáo, công tố viên Geoffrey S. Berman cho biết lãnh đạo ngân hàng Halkbank đã chỉ đạo và thực thi cơ chế để cho phép chuyển hàng tỷ USD thu nhập bất hợp pháp của Iran từ dầu mỏ.
Theo cáo trạng, Halkbank đã chuyển bất hợp pháp khoảng 20 tỷ USD trong số tiền bị phong tỏa của Iran và cho phép tiền bán dầu khí của Iran được dùng để mua vàng (vốn không được xuất khẩu sang Iran) và che giấu các giao dịch này dưới dạng các lệnh mua hàng hóa và y tế do các khách hàng Iran tiến hành dưới danh nghĩa tiền dành cho "ngoại lệ nhân đạo" mà các lệnh trừng phạt cho phép.
Tòa án buộc tội Halkbank gian lận, rửa tiền và vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
[Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan dọa hủy chuyến thăm Mỹ]
Trong phản ứng của mình, Halkbank cho rằng cáo buộc của Mỹ đang làm gia tăng các trừng phạt chống Ankara liên quan đến chiến dịch tại Syria.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cũng gọi đây là một bước đi "trái luật và thù địch."
Halkbank khẳng định mình không vi phạm các trừng phạt như cáo buộc tại tòa và cơ quan tư pháp của Mỹ không có thẩm quyền xét xử vì Halkbank không có chi nhánh, cũng như nhân viên làm việc tại Mỹ. Vì vậy, Halkbank khẳng định: "Quyết định truy tố trên đã vượt quá thẩm quyền tư pháp chưa từng thấy."
Cùng ngày, cổ phiếu của Halkbank đã giảm 7,2% giá trị.
Thời điểm buộc tội Halkbank có ý nghĩa không nhỏ, khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gây sức ép để Thổ Nhĩ Kỳ ngừng chiến dịch quân sự chống các tay súng người Kurd tại Syria - vốn là lực lượng mà Mỹ ủng hộ trong cuộc chiến chống nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Trong tuần này, Mỹ đã áp đặt các trừng phạt mang tính hạn chế chống Thổ Nhĩ Kỳ và đe dọa sẽ siết chặt hơn.
Dù các cáo buộc chống lại Halkbank không trực tiếp liên quan đến chiến dịch trên, song có thể tạo "đòn bẩy" cho Mỹ trước thời điểm Phó Tổng thống Mike Pence, Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn an ninh quốc gia Robert O'Brien sắp thăm Ankara cùng ngày.
Có tin Tổng thống Erdogan đã đổi ý và muốn gặp Phó Tổng thống Mỹ, dù trước đó ông tuyên bố sẽ không gặp ông Mike Pence khi quan chức Mỹ này tới Ankara.
Chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở Syria đang là "phép thử" đối với quan hệ giữa hai đồng minh trong tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) này và có thể làm chậm đà phục hồi kinh tế của Thổ Nhĩ Kỳ sau cuộc khủng hoảng tiền tệ hồi năm ngoái./.