Chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư sau khi thu hồi đất, xây dựng các công trình thủy lợi, thủy điện; vấn đề an toàn hồ đập; giải pháp ổn định đời sống đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc... là những nội dung được đại biểu quan tâm tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 13/8, tại Hà Nội.
Đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) chất vấn: Việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi thu hồi, xây dựng các công trình thủy điện, thủy lợi diễn ra nhiều năm nay. Tuy nhiên, đời sống người dân trong vùng tái định cư gặp nhiều khó khăn, nhất là tình trạng thiếu đất ở, đất sản xuất, không có biện pháp sinh kế thay thế, cơ sở hạ tầng, công trình xuống cấp như thủy điện Huội Quảng-Bản Chát (Lai Châu); thủy điện Sông Tranh 2 (Quảng Nam), thủy điện Đăk Đrinh (Kon Tum) và ngay cả công trình thủy điện Hòa Bình đã thực hiện gần 40 năm qua. Điều này gây khó khăn cho người dân và chính quyền địa phương trong việc ổn định đời sống người dân sau tái định cư.
"Đề nghị Bộ trưởng cho biết quan điểm, giải pháp về hậu chính sách tái định cư được thực hiện như thế nào và trách nhiệm của chủ đầu tư trong vấn đề này," đại biểu Sinh hỏi.
Ngoài ra, theo đại biểu Nguyễn Tiến Sinh, sau mỗi trận lũ ở các tỉnh phía Bắc, Bắc Trung bộ, người dân lại rơi vào cảnh màn trời, chiếu đất, thiệt hại vật chất và con người rất lớn. Đồng bào miền núi đang hoang mang, lo lắng mỗi khi mùa mưa lũ đến. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp cơ bản để ổn định đời sống cho đồng bào miền núi.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết, chính sách bố trí dân cư vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong các chương trình phòng chống thiên tai các vùng biên giới, hải đảo được thực hiện theo Quyết định 1776/QĐ-TTg ngày 21/11/2012 của Thủ tướng Chính phủ.
Hiện nay cả nước có 193 dự án thủy lợi, thủy điện có di dân tái định cư. Tổng số di dân tái định cư khoảng gần 84.000 hộ với trên 353.000 nhân khẩu. Đến nay, đã tổ chức di chuyển được hơn 76.000 hộ.
Để ổn định dân cư và phát triển sản xuất cho đồng bào các dân tộc thiểu số, ổn định cuộc sống, thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu cho Chính phủ phê duyệt Quyết định về ổn định phát triển sản xuất cho 28.800 hộ tái định cư, hơn 24.500 hộ bị ảnh hưởng trên địa bàn của 82 xã thuộc 3 tỉnh (Sơn La, Điện Biên, Lai Châu) chủ yếu là dự án Thủy điện Sơn La và thực hiện trong thời gian từ năm 2018-2025, chia thành 2 giai đoạn.
Giai đoạn 1 từ năm 2018-2020 bố trí khoảng 2.430 tỷ đồng; giai đoạn 2 từ năm 2021-2025 khoảng 4.515 tỷ để hỗ trợ ổn định sản xuất đồng bào dân tộc thiểu số.
Bộ đã tham mưu cho Chính phủ đối với các dự án bị ảnh hưởng bão lũ có một dự án riêng. Về an toàn hồ đập, Thủ tướng Chính phủ đã có chương trình, giao kinh phí cho các địa phương chủ động nâng cấp các hồ đập.
Chưa hài lòng với câu trả lời của Thứ trưởng Trần Thanh Nam, đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) đề nghị Thứ trưởng làm rõ ba vấn đề.
Thứ nhất, người dân hỏi tại sao khu tái định cư các công trình thủy điện mãi vẫn chưa xong? Đến bao giờ mới thực hiện được mục tiêu đặt ra là tái định cư cho người dân phải có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ?
Thứ hai, vấn đề an toàn hồ đập trong các công trình thủy điện trọng điểm quốc gia, báo chí đưa tin rất nhiều, đặc biệt là thủy điện Hòa Bình. Hiện nay có tình trạng đe dọa không chỉ an toàn an ninh quốc gia mà còn là tính mạng, tài sản của người dân ở ven hồ đập... nhưng giải pháp của Chính phủ và Bộ đưa ra vẫn chỉ là trong đề án, đại biểu chất vấn đề nghị làm rõ các giải pháp cấp bách để khắc phục tình trạng này.
[Huy động lực lượng tìm kiếm người mất tích do lũ quét, sạt lở đất]
Thứ ba là đối với các vùng có nguy cơ cao xảy ra lũ lụt ở các tỉnh miền núi phía Bắc, giải pháp xử lý như thế nào?
"Như Lai Châu hôm vừa rồi, phải mất ba, bốn ngày mới tiếp cận được bản đó, đến giờ chưa tìm được người chết. Vậy thì những vùng này đã nằm trong đề án của Chính phủ là tái định cư và di dân ở những vùng nguy cơ sạt lở cao, biên giới, hải đảo chưa? Nếu có rồi thì tại sao vẫn để tình trạng như vậy diễn ra, mà hầu như người dân không tiếp cận được với chính sách?" đại biểu Nguyễn Tiến Sinh chất vấn.
Trả lời chất vấn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam cho biết: Dự án di dân của Thủy điện Hòa Bình, đã thực hiện hoàn chỉnh 2 giai đoạn và đang thực hiện giai đoạn 3. Hiện nay đã bố trí nguồn vốn để thực hiện giai đoạn 3 nhưng việc bố trí vốn còn hạn chế, chưa bảo đảm.
Liên quan đến vấn đề an toàn hồ đập, Thủ tướng đã có Chỉ thị 22 tăng cường bảo đảm cho hồ đập.
Hiện trên cả nước có 6.600 hồ đập thủy lợi, thủy điện, Chính phủ đã bố trí nguồn ngân sách để cho các địa phương nâng cấp các hồ đập. Trong Chỉ thị, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương thành lập các đoàn đi đánh giá cụ thể, báo cáo Thủ tướng.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã thành lập các đoàn đi địa phương.
Vấn đề lũ quét ở các tỉnh phía Bắc, ảnh hưởng đến tái định cư của người dân, Bộ đã thành lập các đoàn đi đánh giá tổng thể những nơi có nguy cơ xảy ra lũ quét lớn và xây dựng các phương án cụ thể.
Đối với những hộ không còn nhà ở, hiện đang ở nhà tạm, treo lều bạt với khoảng gần 6.000 hộ và có văn bản trình Chính phủ đề nghị giải quyết cấp bách với số tiền khoảng 883 tỷ đồng.
Dự kiến cuối tháng 8/2018, sẽ có kinh phí chuyển cho các địa phương để triển khai thực hiện.
Các hộ ở vùng nguy cơ cao ảnh hưởng lũ quét, lũ ống, Bộ đã tổng hợp lại đưa vào dự án trình Chính phủ có kế hoạch bố trí hàng năm.
Chia sẻ với ý kiến của đại biểu Nguyễn Tiến Sinh, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Đỗ Văn Chiến cho biết: "Mỗi khi lũ lụt xảy ra ở chỗ này, chỗ kia, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình và Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng đều nhắc chúng tôi lên thăm hỏi chưa? Chúng tôi chỉ có thể thể hiện về mặt tình cảm, thăm hỏi, còn giải quyết chưa được nhiều. Từ đầu năm tới nay, Chính phủ đã cấp 18.000 tấn gạo không thu tiền cho đồng bào miền núi khi giáp hạt và thiên tai”./.