Tờ Washington Post vừa có bài phỏng vấn ông Kurt Campbell, nguyên Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực châu Á-Thái Bình Dương, trong đó ông này nhận định cuộc đối đấu giữa Mỹ và Trung Quốc ở Biển Đông đã bắt đầu từ 3 năm trước khi Trung Quốc tiến hành xây dựng trái phép các đảo nhân tạo, triển khai radar và tên lửa tại đây.
Ông cho rằng cuộc đối đầu này đang ngày càng trở nên căng thẳng khi Bắc Kinh dường như không giữ lời hứa của Chủ tịch Tập Cận Bình trong chuyến thăm Nhà Trắng về việc không quân sự hóa Biển Đông.
Theo ông Campbell, căng thẳng này có thể sẽ lên cao trào vào tháng 4 hoặc tháng 5 tới, khi Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Hay (Hà Lan) ra phán quyết về vụ kiện của Philippines, một phán quyết nhiều khả năng sẽ ủng hộ lập trường của Manila.
Trong trường hợp đó, phản ứng đầu tiên của Trung Quốc sẽ là bác bỏ quyết định của tòa như họ vẫn làm trong thời gian qua, tiếp đó sẽ là thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Biển Đông, một hành động khiêu khích nguy hiểm đối với Mỹ.
Thời gian qua, chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã phải cố gắng đảm bảo rằng họ không thụ động trong việc đối phó với Trung Quốc, nhưng cũng phải tránh nguy cơ đối đầu quân sự với Bắc Kinh. Thế tiến thoái lưỡng nan này sẽ tiếp diễn một khi ADIZ được thiết lập ở Biển Đông.
Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ đứng trước đòi hỏi phải đưa máy bay ném bom tiến vào vùng ADIZ mới này, giống như đã từng làm khi Trung Quốc thiết lập ADIZ tại Biển Hoa Đông. Tuy nhiên, điều này chỉ khiến lãnh đạo Trung Quốc cảm thấy mất mặt và đưa ra những phản ứng tồi tệ hơn.
Theo ông Campbell, giải pháp khôn ngoan nhất trong trường hợp trên là khiến Trung Quốc nhận thấy nếu họ tiếp tục con đường này, họ sẽ đẩy các mối quan hệ vào tình huống xấu.
Ông cũng nhấn mạnh Mỹ cần tăng cường hợp tác với các nước Đông Nam Á thách thức tuyên bố của Trung Quốc, triển khai tàu chiến, máy bay của cả Australia, Singapore, Ấn Độ và các nước châu Âu.
Tóm lại, Mỹ cần hết sức thận trọng, tránh những tính toán sai lầm khiến căng thẳng bị đẩy đi xa hơn./.