Tờ New York Times ngày 12/10 đưa tin các quan chức Mỹ và đồng minh tại châu Á cho biết Washington đã thông báo cho các đồng minh tại châu Á về kế hoạch thực hiện các cuộc tuần tra hải quân “tự do đi lại” gần các đảo nhân tạo do Trung Quốc bồi đắp tại khu vực tranh chấp ở Biển Đông.
Động thái này được cho là có thể làm gia tăng căng thẳng với Bắc Kinh sau chuyến thăm mới đây của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Washington.
Dự kiến, các cuộc tuần tra sẽ diễn ra trong khu vực 12 hải lý của ít nhất một trong số các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đã bồi đắp từ các bãi đá ngầm tại Trường Sa.
Điều này được cho là nhằm thách thức các nỗ lực thực hiện các tuyên bố chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên vùng biển rộng có các tuyến đường biển chiến lược này.
Phát biểu trước Quốc hội Mỹ, Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách các vấn đề châu Á David B. Shear thừa nhận trước đây, Mỹ đã thực hiện các cuộc tuần tra tự do đi lại, nhưng chưa đi vào khu vực 12 hải lý của các đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trái phép.
Trong khi đó, các quan chức Philippines cho biết vài ngày trước đó, họ đã được thông báo về quyết định tổ chức các cuộc tuần tra của Mỹ tại Biển Đông.
Chủ tịch Ủy ban an ninh quốc phòng Philippines, thượng nghị sỹ Antonio F. Trillanes IV ngày 12/10 đã bày tỏ sự ủng hộ đối với sự kiện trên.
Trả lời phỏng vấn qua điện thoại, thượng nghị sỹ Trillanes nhấn mạnh các cuộc tuần tra là cần thiết, qua đó có thể khai thông thế bế tắc và “biết ngay phản ứng của Trung Quốc.”
Ông Trillanes không cho rằng động thái tuần tra sẽ làm gia tăng căng thẳng tại khu vực vì “Mỹ đã giải được bài toán và họ sẽ không làm vậy nếu căng thẳng leo thang ngoài mong muốn.”
Hôm 9/10, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã ngang ngược tuyên bố Bắc Kinh sẽ "không tha thứ cho các hành vi xâm phạm lãnh hải và không phận của Trung Quốc bởi bất cứ nước nào với lý do duy trì tự do hàng hải và hàng không"./.