Đại hội đồng lần thứ 41 Hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA 41) với chủ đề “Ngoại giao nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” đã khai mạc trọng thể.
Hội nghị được tổ chức bằng hình thức trực tuyến tại điểm cầu Hà Nội và các điểm cầu nghị viện của các nước thành viên ASEAN, các nước quan sát viên.
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng gửi Thông điệp chào mừng Đại hội đồng AIPA 41.
Tham dự tại điểm cầu Hà Nội có Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Đại hội đồng AIPA 41; Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch ASEAN 2020 Nguyễn Xuân Phúc; lãnh đạo Quốc Hội, Chính phủ; Đại sứ, Trưởng cơ quan đại diện các nước ASEAN, các nước quan sát viên, khách mời và các tổ chức quốc tế.
Tham dự Đại hội đồng AIPA 41 tại các điểm cầu có: Lãnh đạo Nghị viện 10 nước thành viên AIPA; Lãnh đạo nghị viện các nước quan sát viên AIPA; Tổng Thư ký và Ban Thư ký AIPA; Tổng Thư ký Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), Tổng Thư ký ASEAN, đại diện Tổng Thư ký Liên hợp quốc và Nghị viện các nước khách mời của nước chủ nhà.
Ngay sau Lễ khai mạc đã diễn ra Phiên họp toàn thể thứ nhất Đại hội đồng AIPA 41.
Điều hành Phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Đại hội đồng AIPA 41 tin tưởng, với sự phối hợp chặt chẽ, tham dự đông đủ của tất cả quý vị, các Phiên họp sẽ diễn ra thành công tốt đẹp.
Thông qua các văn bản, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Đại hội đồng AIPA 41 cho biết, Ban Chấp hành AIPA thông qua tài liệu Đại hội đồng AIPA 41 gồm: Chương trình hoạt động Đại hội đồng AIPA 41; chương trình nghị sự Đại hội đồng AIPA 41; thành phần họp của các Ủy ban; đề cử giải Cống hiến xuất sắc cho AIPA; thời gian và địa điểm Đại hội đồng AIPA 42; chủ trương kết nạp Quan sát viên mới; sáng kiến thành lập Hội nghị Nghị sỹ trẻ AIPA.
Tăng cường hoạt động ngoại giao nghị viện
Tại Phiên họp toàn thể lần thứ nhất, Chủ tịch Hội đồng lập pháp (Quốc hội) Brunei Pehin Abdul Rahman Taib; Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Akka Moha Ponhea Chakrei Heng Samrin; Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani; Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou; Chủ tịch Hạ viện Malaysia Datuk Azhar Azizan Harun; Chủ tịch Hạ viện Myanmar U T Khun Myat; Chủ tịch Hạ viện Philippines Alan Peter Cayetano; Chủ tịch Quốc hội Singapore Tan Chuan-Jin; Chủ tịch Quốc hội Thái Lan - Chủ tịch Hạ viện Chuan Leekpai; Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Việt Nam Tòng Thị Phóng đã có các bài phát biểu quan trọng.
[Việt Nam đã có những đóng góp tích cực trong Năm Chủ tịch AIPA]
Trưởng đoàn các nghị viện thành viên AIPA đánh giá cao Đại hội đồng AIPA 41, lần đầu tiên được tổ chức bằng hình thức trực tuyến. Trưởng đoàn các nghị viện thành viên bày tỏ lời chia buồn sâu sắc và cảm thông chân thành nhất tới các quốc gia đã mất mát hoặc đang đấu tranh với những tác động của đại dịch COVID-19 đồng thời thể hiện lòng biết ơn chân thành tới những người đang cống hiến hết mình trên tuyến đầu chống dịch để cứu chữa người bệnh và duy trì trật tự xã hội.
Nhiều Trưởng đoàn các nghị viện thành viên AIPA bày tỏ lòng biết ơn chân thành và ngưỡng mộ đối với sáng kiến của Việt Nam trong việc hỗ trợ các quốc gia khác trong phòng, chống dịch COVID-19.
Phát biểu tại Phiên họp toàn thể thứ nhất, Chủ tịch Hội đồng lập pháp (Quốc hội) Brunei Pehin Abdul Rahman Taib đã đánh giá chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41 “Ngoại giao Nghị viện vì Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” phù hợp trong bối cảnh cả thế giới đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng thấy trong việc thích ứng với giai đoạn bình thường mới.
Chủ tịch Hội đồng lập pháp (Quốc hội) Brunei Pehin Abdul Rahman Taib cho rằng, trên thực tế, chủ đề này tiếp tục nhấn mạnh vai trò của các nghị viện thành viên ASEAN với tư cách là tiếng nói của người dân và sự cần thiết phải đoàn kết, nhanh chóng phản ứng trước các vấn đề cấp bách, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani đánh giá chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41 “đánh dấu vai trò ngày càng quan trọng” của nghị viện, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đang ảnh hưởng đến cuộc sống của rất nhiều người và hạn chế các hoạt động kinh tế, đẩy nhiều nước trong khu vực đứng bên bờ vực suy thoái.
Trước tình hình đó, các nghị viện cần khuyến khích chính phủ các nước thành viên ASEAN đưa ra các chính sách thích hợp nhằm hạn chế COVID-19 lây lan, giảm thiểu các tác động kinh tế và đảm bảo phúc lợi xã hội.
Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou cho biết Quốc hội Lào đánh giá cao và ủng hộ chủ đề của Đại hội đồng AIPA 41: “Ngoại giao nghị viện vì ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” nhằm triển khai tinh thần nội dung của Hội nghị Cấp cao ASEAN 36, trong đó chú trọng tăng cường hơn nữa sự hợp tác giữa các thành viên ASEAN và các đối tác nhằm đối phó với các thách thức nảy sinh tại khu vực ASEAN.
Chủ tịch Quốc hội Lào bày tỏ tin tưởng rằng các thành viên của AIPA sẽ tiếp tục tăng cường hoạt động ngoại giao nghị viện để thúc đẩy chính phủ các nước thành viên ASEAN thực hiện các biện pháp và tinh thần mà các nhà lãnh đạo ASEAN và các nhà lãnh đạo AIPA đã nhất trí.
Nêu các quan điểm nhằm đạt được những mục tiêu chung của AIPA, Chủ tịch Quốc hội Thái Lan Chuan Leekpai cho biết, các nghị viện cần tái khẳng định mối liên kết trực tiếp với người dân. Phản ánh tầm nhìn lấy người dân làm trung tâm của ASEAN, các nghị viện thành viên phải luôn luôn sâu sát và đại diện cho quyền lợi của người dân, đặc biệt là những đối tượng dễ bị tổn thương. Nếu không tìm cách thấu hiểu những vấn đề thực sự của người dân, từng nghị viện thành viên sẽ không thể hoàn thành một cách hiệu quả trách nhiệm của mình trong vai trò giám sát và cung cấp thông tin sâu cho nhánh hành pháp.
Ở cấp độ khu vực, AIPA nên tập hợp những tri thức và kinh nghiệm của các nghị viện thành viên, bao gồm tri thức về một lối sống mới và không lường trước được ở tình hình hiện tại và thời kỳ hậu COVID-19.
Các nghị viện thành viên ở các nước khác nhau có thể trực tiếp liên hệ với nhau và hỗ trợ các nghị viện vận hành một cách đồng bộ và hiệu quả hơn. Việc xây dựng Cộng đồng ASEAN có thể được tăng cường về cơ bản thông qua sự phối hợp hài hòa giữa các hệ thống luật pháp của các quốc gia thành viên.
Để ASEAN thực sự trở thành một cộng đồng chung, hiệp hội này cần phải thiết lập được các tiêu chuẩn pháp lý chung trên toàn khu vực. Mỗi nghị viện thành viên vẫn có thể vẫn duy trì trách nhiệm ban hành luật để điều chỉnh các mối quan hệ xã hội trong cơ chế tài phán của riêng mình.
Hơn nữa, sự kết hợp hài hòa này mang tính cốt lõi trong việc đảm bảo các luật lệ và quy định giống nhau hoặc tương tự nhau có thể được áp dụng, nhất là đối với thương mại, đầu tư, và việc đi lại của những người có tay nghề, giúp cho Đông Nam Á không chỉ trở thành một khu vực hữu nghị mà còn thân thiện về luật pháp.
Thúc đẩy hợp tác nhằm phòng, chống đại dịch COVID-19
Trưởng đoàn các nước thành viên khẳng định hòa bình, an ninh và ổn định luôn là yếu tố quan trọng trong thúc đẩy phát triển và tăng trưởng của khu vực, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết duy trì ASEAN là khu vực hòa bình, thân thiện và hòa hợp, cũng như tăng cường hợp tác nhằm khống chế đại dịch COVID-19 và khắc phục các tác động tiêu cực của đại dịch.
Phát biểu tại Đại hội đồng AIPA 41, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Akka Moha Ponhea Chakrei Heng Samrin kêu gọi việc hội nhập sâu rộng hơn nữa tại thời điểm các nước thành viên ASEAN đang trong quá trình khắc phục những hậu quả của đại dịch COVID-19.
Chia sẻ kinh nghiệm phòng, chống dịch COVID-19, Chủ tịch Heng Samrin cho biết: “Campuchia đã tái định hướng chiến lược phát triển dựa trên các lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh. Chính phủ Campuchia đã giới thiệu chiến lược phát triển lấy con người làm trung tâm hơn nữa bằng cách ưu tiên và tập trung vào nông nghiệp và hiện đại hóa nông nghiệp, chuyển đổi số và dịch vụ du lịch nội địa.”
Trên cơ sở đó, người đứng đầu Quốc hội Campuchia khẳng định cơ quan lập pháp Campuchia luôn đề cao những nỗ lực của ASEAN trong thúc đẩy hòa bình, an ninh và ổn định khu vực, cũng như việc giải quyết các tranh chấp thông qua biện pháp hòa bình, dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế và ngoại giao, tránh sử dụng vũ lực.
Chủ tịch Hạ viện Indonesia Puan Maharani nêu rõ, AIPA cần ưu tiên việc giải quyết hòa bình, tránh căng thẳng, tự kiềm chế và khuyến khích các biện pháp xây dựng lòng tin giữa các quốc gia thành viên ASEAN, trong đó nhấn mạnh vai trò trung tâm của tổ chức này.
Các nghị viện thành viên của AIPA cần khuyến khích các nước thành viên ASEAN ủng hộ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982 trong việc xác định các quyền hàng hải, quyền chủ quyền và lợi ích hợp pháp đối với các vùng biển.
Bà Puan Maharani cũng cho rằng Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) cần được xây dựng như một nền tảng được các bên đồng thuận cho các cuộc đối thoại và tham vấn giữa ASEAN và Trung Quốc về Biển Đông với hy vọng tiến trình tốt đẹp đó có thể được phản ánh trên thực tế.
Theo Chủ tịch Hạ viện Indonesia, các nghị viện thành viên ASEAN cần tối ưu hóa vai trò của mình thông qua việc thực hiện nhiệm vụ lập pháp liên quan đến các nỗ lực chống dịch COVID-19 và các tác động kinh tế, xã hội của đại địch, như ban hành các đạo luật kích thích kinh tế hoặc tăng cường mạng lưới an sinh xã hội.
Song song với đó, các nghị viện ASEAN cần tăng cường giám sát nhằm đảm bảo các đạo luật này được thực thi và người dân được hưởng lợi. Để trở thành một Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng, AIPA cần nâng cao năng lực để ứng phó hiệu quả với các thách thức khu vực đang nổi lên, trong đó có an ninh con người.
Chủ tịch Hạ viện Indonesia bày tỏ tin tưởng rằng, các nước trong khu vực với tư cách là một Cộng đồng ASEAN sẽ vượt qua thời điểm khó khăn này và cùng nhau giải quyết các thách thức.
Theo Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou để đối phó với các thách thức cả cũ và mới tại khu vực ASEAN cũng như trên thế giới, trong giai đoạn vừa qua, với tư cách là đại diện cho nhân dân ASEAN, AIPA đã chủ động thực thi vai trò ngoại giao nghị viện nhằm thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa các nước thành viên.
AIPA cũng thảo luận thông qua nhiều nghị quyết quan trọng tại cuộc họp đại hội đồng hằng năm, đồng thời đóng góp vào quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng với tình hình.
Khẳng định tinh thần sẵn sàng hợp tác, hướng tới tương lai bền vững của ASEAN đang được thể hiện mạnh mẽ hơn bao giờ hết, Chủ tịch Hạ viện Myanmar U T Khun Myat cho rằng, các nước thành viên ASEAN cần tận dụng cơ hội này thực hiện kế hoạch tổng thể kết nối ASEAN 2025, thông qua thúc đẩy trao đổi thông tin và công nghệ, hướng tới một ASEAN kết nối hơn, gắn kết hơn.
Để đảm bảo tiến bộ, ổn định, hoà bình và phát triển bền vững trong khu vực, các nước thành viên AIPA cần thể hiện sự đoàn kết, tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia thành viên.
Chủ tịch Hạ viện Malaysia Datuk Azhar Azizan Harun cho rằng, hiện nay, chúng ta đối mặt với kẻ thù chung vô hình là dịch COVID-19, đang ảnh hưởng đến sự phát triển của từng quốc gia thành viên, cũng như từng khu vực, vì thế cần tăng cường đoàn kết, hợp tác.
ASEAN cần cho thấy cam kết của mình để xây dựng một khu vực ngày càng phát triển hơn. “Chúng tôi sẵn sàng phối hợp chặt chẽ với thành viên AIPA để xây dựng một ASEAN vững mạnh, tăng cường hơn nữa tình đoàn kết giữa các nghị viện thành viên AIPA,” Chủ tịch Hạ viện Malaysia Datuk Azhar Azizan Harun nhấn mạnh./.