Ngày 21/7, trong khuôn khổ chuyến thăm New Zealand, Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden thông báo một tàu chiến của Mỹ sẽ tới Auckland vào cuối năm nay, động thái sẽ chấm dứt tình trạng đình trệ đã kéo dài 30 năm qua trong quan hệ hợp tác quốc phòng giữa hai nước liên quan đến lập trường phi hạt nhân của Wellington.
Phát biểu với báo giới, ông Biden tuyên bố "Mỹ rất vui và vinh hạnh nhận lời mời cử một tàu đến tham dự lễ kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Hải quân Hoàng gia New Zealand."
Phó Tổng thống Mỹ cũng nhấn mạnh "đây sẽ là một biểu hiện nữa của mối quan hệ hợp tác và gần gũi" giữa hai bên.
New Zealand và Mỹ từng là đồng minh thân cận trong Chiến tranh thế giới thứ hai, song mối quan hệ này đã rạn nứt sau khi Wellington tuyên bố New Zealand trở thành quốc gia phi hạt nhân vào những năm 1980.
Năm 1986, New Zealand cấm các tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân và các tàu chở vũ khí nguyên tử vào vùng biển nước này.
Điều này tạo ra tình thế khó xử cho Washignton với chính sách không xác nhận và cũng không phủ nhận năng lực hạt nhân của các tàu chiến Mỹ.
Đáp lại, Mỹ đã đình chỉ hiệp ước quốc phòng ba bên ANZUS (bao gồm Australia, New Zealand và Mỹ) đồng thời áp đặt kiểm soát chặt chẽ hơn về hợp tác quân sự.
Kể từ đó, không có tàu hải quân Mỹ nào cập cảng New Zealand.
Ông Biden nhấn mạnh chuyến thăm mang tính biểu tượng lần này của tàu chiến Mỹ sẽ là “một bước quan trọng hướng tới quan hệ hữu nghị hơn nữa” giữa hai nước.
Về phần mình, Thủ tướng New Zealand John Key cho biết Wellington và Washington đã tìm ra cách thức xử lý vấn đề trong khi vẫn tôn trọng lập trường của nhau. Theo đó, phía Mỹ không bị yêu cầu từ bỏ chính sách không xác nhận năng lực hạt nhân của tàu chiến nước này. Thay vào đó, phía New Zealand chỉ cần bày tỏ hài lòng rằng bất cứ tàu nào thăm nước này đều không trang bị hạt nhân.
Quan hệ hai nước đã bắt đầu tan băng khi New Zealand cử binh sỹ tham gia phái bộ do Mỹ đứng đầu tại Afghanistan.
Năm 2010, Ngoại trưởng Mỹ khi đó là bà Hillary Clinton đã có chuyến thăm Wellington và hai nước đã ký hiệp ước hợp tác quốc phòng sau đó hai năm.
Ông Biden là Phó Tổng thống Mỹ đầu tiên thăm New Zealand kể từ năm 1970.
Ngày 21/7, ông đã trở về Mỹ, kết thúc chuyến thăm Australia và New Zealand./.