Ngày 30/1/2023, bộ thành bậc Điện Kính Thiên, niên đại thế kỷ 17 đã được công nhận là Bảo vật Quốc gia. Tuy nhiên, nhiều người đã phát sinh hiểu nhầm giữa bộ thành bậc mang niên đại thời Lê Trung Hưng mới được công nhận nằm ở phía sau, với bộ thành bậc chính giữa phía trước thời Lê Sơ, bảo vật được công nhận tháng 12/2020. Điều này khiến mọi người cho rằng Nhà nước đang công nhận 1 bảo vật 2 lần.
Thực tế, Điện Kính Thiên gồm 2 bộ thành bậc với nhiều điểm khác biệt, tiêu biểu cho 2 thời kỳ lịch sử khác nhau. Nếu bộ thành bậc phía trước đại diện cho kiến trúc thời Lê Sơ thì bộ thành bậc phía sau lại là tiêu biểu cho kiến trúc thời Lê Trung Hưng, một thành tố không thể tách rời, gắn liền với điện Kính Thiên. Rồng trong hệ thống bộ thành bậc thời Lê Trung Hưng được chạm trong tư thế vận động từ trên xuống dưới theo chiều dọc của thành bậc, cách điệu hoa văn tinh xảo với dáng dấp cứng cáp không lặp lại ở các di tích, di vật cùng loại khác.
Dấu ấn riêng trong dòng chảy lịch sử mỹ thuật thời Lê Trung Hưng không chỉ thể hiện qua việc đường diềm mặt ngoài lan can được chạm một nửa hình hoa liên tiền nối tiếp nhau, mà còn được thể hiện rõ ràng qua đồ án “cá hóa rồng”. Khác với “cá chép vượt vũ môn” như thường thấy, chạm trổ của bộ thành bậc phía sau Điện Kính Thiên là cá hóa rồng trong đầm sen. Đây là sự biến tấu của một đề tài quen thuộc mang tính kinh điển, tạo cho đồ án trang trí một sắc thái mới đậm tính văn hóa Việt Nam, tiếp nhận và cải biến. Trong đầm còn có uyên ương bơi lội trên sóng nước.
[Photo: Cùng con khám phá Di sản Văn hóa trong dịp Tết Thiếu nhi]
Hình tượng rồng biểu trưng cho vương quyền và thần quyền. Với những quy chuẩn chặt chẽ về cấu trúc tượng rồng của bộ thành bậc thời Lê Trung Hưng đã thể hiện tính chuẩn mực nghiêm cẩn của Nho giáo.
Suốt hơn 400 năm, bộ di vật này đã chứng kiến những sự kiện quan trọng của đất nước, nay lại tiếp tục dõi theo những sự kiện tái hiện lịch sử cung đình xưa hay những đoàn khách thập phương nườm nượp tới thăm di sản Hoàng Thành Thăng Long./.