Chiều 13/11, trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 31 và các Hội nghị Cấp cao liên quan, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 40 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Hoa Kỳ, các Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản tại Manila, Philippines.
Phát biểu tại các Hội nghị này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định Việt Nam luôn coi trọng quan hệ với các đối tác, đánh giá cao cam kết của các đối tác tiếp tục hỗ trợ ASEAN xây dựng cộng đồng và phát huy vai trò trung tâm ở khu vực. Thủ tướng đề nghị các đối tác tiếp tục tăng cường hợp tác với ASEAN, tập trung vào những lĩnh vực ưu tiên và phát huy được thế mạnh của mỗi bên.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng chia sẻ quan điểm, lập trường của Việt Nam về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm. Về Bán đảo Triều Tiên, Thủ tướng chia sẻ quan ngại và đề nghị thực hiện nghiêm túc các nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc; đồng thời khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam ủng hộ phi hạt nhân hóa Bán đảo Triều Tiên. Thủ tướng khẳng định Việt Nam sẵn sàng cùng các nước ASEAN đóng góp tích cực vào các nỗ lực chung vì hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực. Về Biển Đông, Thủ tướng chia sẻ cùng các nước ASEAN và Đối tác những diễn biến phức tạp gần đây có khả năng đe doạ hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông.
Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam mong các đối tác tiếp tục đóng góp xây dựng cho việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông, thúc đẩy các bên tự kiềm chế, không tiến hành các hành động làm phức tạp thêm tình hình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982, tôn trọng đầy đủ các tiến trình ngoại giao và pháp lý, ủng hộ ASEAN và Trung Quốc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn thành Bộ Quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) thực chất và ràng buộc pháp lý.
[ASEAN tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm trong khu vực]
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ lần thứ 5 - Hội nghị Cấp cao ASEAN đầu tiên mà Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tham dự kể từ khi lên nắm quyền, hai bên đã chia sẻ về tình hình Biển Đông, Bán đảo Triều Tiên, chống chủ nghĩa khủng bố và cực đoan. Về kinh tế, các nhà lãnh đạo nhất trí định hướng quan hệ ASEAN-Hoa Kỳ tiếp tục tập trung vào các lĩnh vực liên quan đến công nghệ cao nhằm hỗ trợ các nước ASEAN nâng cao năng lực về phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), thúc đẩy khởi nghiệp và nền kinh tế số. Về văn hóa-xã hội, hai bên cam kết tăng cường hợp tác trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là hợp tác về thanh niên thông qua các sáng kiến kết nối của Hoa Kỳ như Sáng kiến Lãnh đạo trẻ Đông Nam Á (YSEALI), Chương trình nghiên cứu Fulbright về ASEAN và Chương trình Khoa học và Kỹ thuật ASEAN-Hoa Kỳ.
Tại Hội nghị, ngoài Tuyên bố kỷ niệm 40 năm quan hệ và Tuyên bố Chủ tịch của Philippines, các nhà lãnh đạo đã ghi nhận văn kiện về “Hợp tác ASEAN-Hoa Kỳ trong thúc đẩy thương mại trong truyền thông và dịch vụ công nghệ thông tin” với mục tiêu hướng tới phát triển kinh tế số và phát triển bền vững.
Phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hoa Kỳ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chào mừng Tổng thống Donald Trump lần đầu tiên tham dự Hội nghị Cấp cao của ASEAN và đánh giá cao kết quả hợp tác giữa hai bên trong thời gian qua. Thủ tướng hoan nghênh các cam kết của chính quyền Tổng thống Trump với ASEAN và khu vực, ủng hộ ASEAN thúc đẩy vai trò trung tâm và xây dựng thành công cộng đồng cũng như thực hiện mục tiêu duy trì môi trường hoà bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Thủ tướng cũng kêu gọi hai bên tăng cường hợp tác về kinh tế, đặc biệt là kinh tế số và kinh tế sáng tạo trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 phục vụ mục tiêu phát triển bền vững và bao trùm của khu vực và toàn cầu.
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc lần thứ 20, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã xem xét và thông qua Tuyên bố về tăng cường hợp tác kết nối cơ sở hạ tầng; Tuyên bố về Hợp tác du lịch khẳng định nhu cầu thúc đẩy hợp tác giữa hai bên.
Liên quan đến Biển Đông, tại Hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã chính thức tuyên bố khởi động tham vấn và đàm phán về nội dung Bộ quy tắc COC; coi đây là cơ sở quan trọng góp phần duy trì hòa bình ở Biển Đông; đồng thời khẳng định lại việc thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố DOC và tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982. Nhân dịp này, lãnh đạo hai phía cũng đã thông qua Tuyên bố về thập kỷ bảo vệ môi trường biển và bờ biển ở Biển Đông với mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống kinh tế giúp người dân trong khu vực ứng phó với các tác động từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường.
Trong bài phát biểu tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh việc hai bên đã thông qua khung COC và đề nghị sớm tiến hành đàm phán thực chất COC mang tính khả thi và ràng buộc pháp lý. Về định hướng hợp tác giữa hai bên trong thời gian tới, Thủ tướng chia sẻ quan điểm ủng hộ đề xuất xây dựng Tầm nhìn Đối tác Chiến lược ASEAN-Trung Quốc 2030 của Trung Quốc theo hướng tiếp tục hỗ trợ xây dựng Cộng đồng ASEAN và nhất trí với các nước chọn chủ đề hợp tác ASEAN-Trung Quốc trong năm 2018 là “Sáng tạo."" Với chủ đề này, Thủ tướng tin rằng, hợp tác hai bên trong năm sau sẽ được thúc đẩy theo hướng năng động, sáng tạo nhằm tăng cường khả năng hội nhập và tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu của doanh nghiệp ASEAN.
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hàn Quốc lần thứ 19, lần đầu tiên tham dự Hội nghị Cấp cao với ASEAN, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in khẳng định tiếp tục cam kết ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực đang định hình. Hai bên nhất trí sẽ tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực bao gồm phát triển bền vững, xoá nghèo và tăng trưởng xanh, kinh tế-thương mại, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), thương mại điện tử, tăng cường giao lưu nhân dân, thu hẹp khoảng cách phát triển và nâng cao năng lực liên quan đến an ninh mạng.
Phát biểu tại đây, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh hai bên cần tiếp tục đặt hợp tác kinh tế làm ưu tiên hàng đầu, đặc biệt thúc đẩy các hoạt động liên quan đến hỗ trợ nâng cao năng lực, chuyển giao công nghệ và chia sẻ kinh nghiệm quản lý phục vụ phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs).
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN-Nhật Bản lần thứ 20, lãnh đạo hai bên nhấn mạnh nỗ lực chung để ứng phó với các thách thức đối với hoà bình, an ninh và ổn định khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông và Bán đảo Triều Tiên. Đáng chú ý, các nhà lãnh đạo ASEAN và Nhật Bản nhất trí cần tăng cường hơn nữa hợp tác chống khủng bố, cướp biển, tội phạm mạng và an ninh biển thông qua các hoạt động nâng cao năng lực và chia sẻ thông tin tình báo.
Phát biểu ở hội nghị này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng hai bên cần thúc đẩy hoạt động của Mạng lưới Sáng tạo ASEAN-Nhật Bản, tăng cường gắn kết cộng đồng doanh nghiệp giữa các nước ASEAN và Nhật Bản, thúc đẩy hơn nữa hợp tác trong lĩnh vực công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo. Nhân dịp này, Thủ tướng cũng khẳng định Việt Nam sẽ tích cực phối hợp với các nước thành viên ASEAN và Nhật Bản để triển khai hiệu quả các kế hoạch hợp tác giữa hai bên trong vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN-Nhật Bản giai đoạn 2018-2021./.