Biến đổi khí hậu đồng nghĩa với cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng

Hội nghị COP26 vừa diễn ra tại Glasgow là cơ hội lý tưởng để các nhà lãnh đạo thế giới chứng minh rằng họ hiểu sự ấm lên toàn cầu đồng nghĩa với một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng.

Các đại biểu dự Hội nghị COP26 tại Glasgow, Scotland ngày 2/11/2021. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Trang mạng project-syndicate.org đưa tin, tác hại của sự ấm lên toàn cầu không chỉ giới hạn ở tác động đối với môi trường.

Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26) vừa diễn ra tại Glasgow là cơ hội lý tưởng để các nhà lãnh đạo thế giới chứng minh rằng họ hiểu sự ấm lên toàn cầu đồng nghĩa với một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng và họ sẽ phải rút ra những bài học từ việc ứng phó với đại dịch.

Mối đe dọa mà COVID-19 gây ra đối với sức khỏe con người hiện đã được hiểu rõ trên toàn thế giới. Ngược lại, mối đe dọa lớn đối với sức khỏe do hiện tượng ấm lên toàn cầu gây ra, với hàng loạt tác động kéo dài của nó, lại bị đánh giá thấp và kém hiểu biết. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Ví dụ, trong mùa mưa năm 2020 ở Bangladesh, mưa lũ đã làm ngập 1/4 lãnh thổ. Hơn 1,3 triệu ngôi nhà bị hư hại và hàng trăm người thiệt mạng. Mực nước biển dâng cao do biến đổi khí hậu sẽ khiến những sự kiện như vậy diễn ra thường xuyên hơn ở các quốc gia nằm tại các vùng trũng thấp như Bangladesh. Nó cũng sẽ dẫn đến nguy cơ lũ lụt ở quy mô tương tự cho nhiều cộng đồng hơn trên thế giới.

Lũ lụt nghiêm trọng không chỉ phá hủy nhà cửa. Chúng khiến nước thải chưa qua xử lý chảy ra đường phố và làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt, lây nhiễm bệnh. Lũ lụt cũng phá hủy mùa màng, dẫn đến suy dinh dưỡng. Mực nước biển dâng cao khiến nguồn nước trở nên mặn hơn, làm tăng tỷ lệ cao huyết áp, tiền sản giật và sinh non. Đây hầu như không phải là những rủi ro sức khỏe duy nhất do biến đổi khí hậu gây ra. Nhiệt độ tăng dẫn đến tỷ lệ say nắng và đột quỵ do nắng nóng. Hạn hán kéo dài cũng như lũ lụt nghiêm trọng làm giảm năng suất và sản lượng nông nghiệp.

[Cần 1.300 tỷ USD mỗi năm cho nước nghèo ứng phó với biến đổi khí hậu] 

Hiện chúng ta vẫn chưa hiểu được đầy đủ hiện tượng ấm lên toàn cầu ảnh hưởng đến sức khỏe con người như thế nào. Tuy nhiên, ảnh hưởng của hiện tượng này ngày càng rõ ràng khi những thay đổi đối với môi trường của chúng ta ngày càng trở nên mạnh mẽ. Thế giới cần sớm có một một chiến lược toàn cầu để giảm thiểu bệnh tật và tử vong liên quan khí hậu trong những thập kỷ tới.

Cũng như đại dịch COVID-19, việc phát triển các giải pháp hiệu quả sẽ đòi hỏi chính phủ phải làm việc với các nhà khoa học. Một phần của bất kỳ cách tiếp cận hiệu quả nào sẽ nhằm hạn chế sự ấm lên của Trái Đất trong tương lai, và một phần sẽ nhằm mục đích thích ứng với khí hậu nóng hơn. Tuy nhiên, cả hai nhu cầu cấp bách phải được thực hiện để bảo vệ - thậm chí tăng cường - sức khỏe cộng đồng.

COP26 tại Glasgow là cơ hội lý tưởng để các nhà lãnh đạo thế giới chứng tỏ rằng họ hiểu rõ sự ấm lên toàn cầu đồng nghĩa với một cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng, và họ sẽ phải học hỏi từ những thành công và thiếu sót trong ứng phó với đại dịch.

Trong chưa đầy 2 năm, COVID-19 đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người và làm gián đoạn cuộc sống của chúng ta. Chúng ta đã chứng kiến các nhà khoa học, chính phủ và doanh nghiệp hợp tác để phát triển các phương pháp chẩn đoán, điều trị và sản xuất vaccine. Nhưng chúng ta cũng đã thấy lợi ích quốc gia hạn hẹp và bất bình đẳng kinh tế xã hội có thể hạn chế khả năng tiếp cận các lựa chọn hợp lý, khiến cuộc khủng hoảng kéo dài như thế nào. 

Các nhà lãnh đạo thế giới nhóm họp tại COP26 là cơ hội hoàn hảo để chứng tỏ họ hiểu rõ biến đổi khí hậu không chỉ là một thách thức cấp bách về môi trường, mà còn là một trong những thách thức cấp bách nhất đối với vấn đề sức khỏe mà chúng ta từng phải đối mặt. Các chính phủ không đơn độc trong cuộc chiến này.

Các tổ chức xã hội dân sự cần phải hỗ trợ các nỗ lực trong những thập kỷ tới để giải quyết những thách thức về sức khỏe do biến đổi khí hậu gây ra. Chúng ta phải xây dựng một quy trình hợp tác toàn cầu nhằm tạo ra giá trị và quan trọng nhất là sử dụng bằng chứng khoa học để hành động ứng phó với biến đổi khí hậu và cải thiện sức khỏe cho mọi người.

Wellcome Trust cam kết tài trợ cho nghiên cứu giúp chúng ta hiểu rõ hơn và giải quyết những tác động tiêu cực của sự ấm lên toàn cầu đối với sức khỏe; đồng thời cũng ủng hộ mạnh mẽ việc hoạch định chính sách phải dựa trên bằng chứng và nghiên cứu.

Đỉnh phía nam của ngọn núi cao nhất Thụy Điển Kebnekaise bị thu hẹp khi sông băng tan chảy do hiện tượng ấm lên toàn cầu. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Như với bất kỳ mối đe dọa sức khỏe nào, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Sẽ không có một loại vaccine nào có thể giúp con người chống lại tác động của các đợt nắng nóng, cháy rừng, hạn hán hoặc lũ lụt nghiêm trọng, vì vậy, việc giảm tốc độ tăng nhiệt độ toàn cầu là biện pháp phòng ngừa tốt nhất mà chúng ta có. Điều đó có nghĩa là giảm phát thải khí nhà kính.

May thay, việc cắt giảm lượng khí thải có thể có tác động trực tiếp, tích cực đến sức khỏe. Ví dụ, sự chuyển đổi toàn cầu từ nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng tái tạo có thể làm tăng tuổi thọ trung bình của người dân trên thế giới ít nhất một năm. Tương tự, việc áp dụng rộng rãi chế độ ăn nhiều rau và ít thịt sẽ làm giảm khí nhà kính và giảm nguy cơ mắc bệnh tim, ung thư và sa sút trí tuệ.

Tuy nhiên, dù cắt giảm lượng khí thải sẽ làm giảm tác hại trong tương lai, nó sẽ không loại bỏ các mối đe dọa đối với sức khỏe do sự ấm lên toàn cầu gây ra trong nhiều thập kỷ. Chúng ta không có lựa chọn nào khác ngoài việc thích nghi với cuộc sống trên một hành tinh ấm hơn.

Ví dụ, để đối phó với nguy cơ lũ lụt ngày càng tăng, nhiều cộng đồng ven biển - bao gồm cả ở Kenya, Mỹ và Việt Nam - đang trồng rừng ngập mặn. Rừng ngập mặn có thể phát triển ở khu vực nước mặn và cung cấp một số biện pháp bảo vệ chống lũ lụt. Họ cũng khuyến khích đa dạng sinh học và có thể hỗ trợ nghề cá và vườn rau nổi - một hình thức thủy canh truyền thống.

Nhiệm vụ lúc này là thiết kế một loạt lựa chọn sáng tạo mà mọi người trên khắp thế giới có thể sử dụng để quyết định cách tốt nhất nhằm bảo vệ bản thân và cộng đồng.

Xử lý các triệu chứng không thể tránh khỏi của một Trái Đất ấm hơn và giúp cộng đồng thích nghi là trách nhiệm của các chính quyền địa phương, nhưng chúng ta cũng cần một mức độ phối hợp quốc tế và tạo ra kiến thức mới, chỉ có thể được cung cấp thông qua một chiến lược toàn cầu thống nhất về khí hậu và sức khỏe. Điều đó sẽ không dễ dàng và thời gian không đứng về phía chúng ta. Nhưng khoa học ủng hộ chúng ta./.

(Vietnam+)