Wegovy, Ozempic tương tự đã trở thành một trong những loại thuốc giảm cân được ưa chuộng nhất trên thế giới. Nhưng vô số người đang từ bỏ chúng. Tạp chí Nature cho biết khoảng 2/3 người Mỹ dùng những thuốc này, còn gọi là thuốc chủ vận thụ thể GLP-1, vào năm 2021 đã ngừng sử dụng chúng chỉ sau 1 năm.
Các nhà nghiên cứu và bác sĩ thường xem GLP-1 là phương pháp điều trị suốt đời. Nhưng có nhiều yếu tố có thể buộc người ta phải dừng sử dụng thuốc như mất khả năng chi trả do thuốc đắt, gặp phải các tác dụng phụ nghiêm trọng, bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu hụt thuốc liên tục.
Về cơ bản Ozempic và Wegovy đều là tên thương hiệu của thuốc semaglutide, đã nằm trong nhóm thuốc kê đơn được vài năm qua. Thuốc Ozempic dùng để điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 và thuốc Wegovy dùng cho những người thừa cân hoặc béo phì.
Mục đích của việc điều trị là giảm nguy cơ biến chứng sức khỏe do một lượng lớn mỡ thừa trong cơ thể gây ra, chẳng hạn như bệnh tim, gan và một số bệnh ung thư. Thuốc hạn chế cơn đói và lượng thức ăn nạp vào cơ thể, bằng cách mô phỏng một loại hormone do ruột tiết ra sau khi ăn, ảnh hưởng đến các vùng não liên quan đến cảm giác thèm ăn.
Nghiên cứu đã chỉ ra điều gì sẽ xảy ra khi bệnh nhân dừng dùng thuốc GLP-1. Trước tiên, bệnh nhân sẽ nhanh chóng tăng cân trở lại, thứ mà họ đã giảm đi nhờ sự trợ giúp của thuốc. Không còn thuốc hãm, cơ thể sẽ cố gắng tái lập trọng lượng tự nhiên ban đầu.
Trong một thử nghiệm nghiên cứu tác động của việc cai thuốc GLP-1, khoảng 800 tình nguyện viên được tiêm semaglutide hàng tuần. Nhờ thuốc và việc thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, trung bình họ sụt khoảng 10,6% cân nặng cơ thể trong khoảng 4 tháng.
Sau đó, 1/3 số tình nguyện viên được chuyển sang tiêm giả dược trong gần một năm. 11 tháng sau khi tiêm giả dược, những người này đã tăng trở lại gần 7% trọng lượng cơ thể, trong khi những tiếp tục dùng semaglutide vẫn giảm cân.
Trong nhóm thử nghiệm dùng semaglutide kéo dài, những người đã giảm trung bình 17,3% trọng lượng cơ thể sau hơn một năm dùng thuốc và thay đổi lối sống, đã nhanh chóng tăng lại khoảng 2/3 số cân nặng chỉ sau 1 năm ngưng dùng thuốc.
Nhưng cân nặng không phải là yếu tố đe dọa sức khỏe duy nhất tăng trở lại. Trong nghiên cứu cai thuốc, bác sĩ Fatima Cody Stanford của Bệnh viện Đa khoa Massachusetts thấy rằng người dùng giả dược bắt đầu xuất hiện nhiều mỡ quanh các nội tạng quan trọng - như gan nhiễm mỡ.
Những người ngừng dùng semaglutide cũng bị tăng huyết áp. Mức đường huyết cũng như cholesterol trong máu họ tăng trở lại - các tình trạng vốn đã được cải thiện khi dùng thuốc.
Các chuyên gia nói rằng một số người đã giảm cân bằng thuốc có thể duy trì vóc dáng mới của mình chỉ thông qua chế độ ăn kiêng và tập thể dục. Tuy nhiên, họ có nguy cơ tăng cân rất nhanh nếu quay lại với thói quen cũ hoặc trải qua tình huống căng thẳng.
Tất nhiên Wegovy và Ozempic không phải thần dược. Nature cho biết, trong một thử nghiệm lâm sàng, gần 14% số người tham gia thử nghiệm không giảm được trọng lượng cơ thể có ý nghĩa - ít nhất 5% trọng lượng - sau hơn một năm dùng thuốc. Một số hướng dẫn về sức khỏe khuyên họ nên ngừng điều trị nếu ngưỡng giảm trọng lượng không đạt được sau thời gian nhất định.
Ngoài ra, một số người sẽ gặp phải các tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, tiêu chảy và táo bón nghiêm trọng đến mức họ phải bỏ thuốc. Gần 75% số người tham gia dùng semaglutide trong thử nghiệm lâm sàng nói trên đều gặp phải tình trạng khó chịu về đường tiêu hóa, mặc dù hầu hết các trường hợp đều được coi là nhẹ đến trung bình. Khoảng 7% số người tham gia dùng thuốc đã bỏ thử nghiệm vì các tác dụng phụ, về đường tiêu hóa hoặc lý do khác.
Về cơ bản, việc điều trị bằng semaglutide là quá trình dài hơi, bắt đầu với liều nhỏ nhất và tăng dần liều lượng trong vài tháng. Lịch trình tăng liều này giúp giảm thiểu tác dụng phụ. Và dù các bác sĩ coi những loại thuốc semaglutide là phương pháp điều trị suốt đời, nhưng việc dừng đột ngột chúng lại không có hại gì về mặt sinh học.
Sau khi bỏ thuốc semaglutide, một số người cho biết mức độ đói của họ tăng cao hơn trước khi bắt đầu điều trị. Về điều này, các chuyên gia khuyên bệnh nhân nên giảm dần lượng thuốc thay vì dừng đột ngột và khiến cơ thể có cảm giác đói quá mức.
Bệnh nhân ngưng dùng thuốc cũng nên theo dõi cân nặng và tìm cách kiềm chế sự thèm ăn của mình. Việc tiếp tục thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục và tham gia hoạt động tư vấn sức khỏe tinh thần là điều bắt buộc thực hiện với người dừng dùng thuốc semaglutide, nếu họ muốn tiếp tục giảm cân.
Các chuyên gia chỉ ra rằng nhiều người muốn dừng hành trình giảm cân lại khi đã đạt được cân nặng mục tiêu. Với họ, việc vượt qua vạch đích mang lại cảm giác hoàn thành và chiến thắng.
Nhưng béo phì là một căn bệnh mãn tính cần phải chiến đấu suốt đời. Một khi bệnh nhân thỏa mãn với bản thân và áp dụng lại lối sống cũ, tất cả mọi sự cố gắng của họ để giảm cân đều sẽ không còn tác dụng và cân nặng sẽ sớm trở lại như cũ./.
