Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: AFP/TTXVN)Theo trang mạng vox.com, Đảng Dân chủ đã giành kiểm soát Hạ viện, theo các phương tiện truyền thông đưa tin - điều đó có nghĩa “những ngày tháng họ đứng nhìn Donald Trump mà không thể làm gì được” đã đi qua.
Việc đảng Dân chủ chiếm đa số ở Hạ viện sẽ cho phép họ mở các cuộc điều tra đối với việc sử dụng tài chính của tổng thống, sự can thiệp của Nga, các vụ bê bối sắc tộc trong chính quyền và nhiều vấn đề khác nữa - và tạm dừng ngay lập tức chương trình lập pháp gây tranh cãi.
Thậm chí, họ còn có thể yêu cầu Trump nộp bản khai thuế thu nhập vốn che giấu lâu nay.
Điều này rất có thể dẫn tới một cuộc chiến tranh pháp lý tổng lực giữa Hạ viện và Tổng thống. Có thể, một cuộc khủng hoảng sẽ diễn ra bất kỳ lúc nào nếu các nhà điều tra của Quốc hội “khai quật” hết vụ bê bối này đến vụ bê bối khác của Trump và khả năng luận tội tổng thống có thể hiện hữu trong nay mai.
Nhưng sự nắm quyền kiểm soát Hạ viện của đảng Dân chủ cũng sẽ cho Trump một số cơ hội, nếu ông muốn giành lợi thế trước họ.
Với cuộc vận động tái tranh cử tổng thống 2020 sắp bắt đầu, Trump sẽ cố gắng chứng minh với các cử tri rằng ông có thể đạt được một thứ gì đó- bằng cách làm việc với những người của đảng Dân chủ.
Điều này giống như trường hợp của Bill Clinton- và ở một mức độ nào đó, thậm chí cả Richard Nixon- đã xây dựng một hình ảnh ngưỡng mộ hơn trong mắt người dân Mỹ khi phải đối diện với một Quốc hội chia rẽ.
Tuy nhiên, Trump là Trump, và ông ta thích đối đầu. Trong khi đó, những người của đảng Dân chủ không tin vào tổng thống và rất muốn phế truất ông ta càng sớm càng tốt.
Thời điểm mở cuộc điều tra
Việc đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Hạ viện nhiều khả năng sẽ khiến các cuộc điều tra được đẩy nhanh. Họ bây giờ có quyền “đẩy cuộc sống của Trump xuống địa ngục.”
Tháng 8/2018, những người đảng Cộng hòa vô cùng lo lắng về khả năng này. “Mùa Đông đang đến,” một đồng minh của Trump nói với Washington Post. “Nếu đảng Dân chủ giành chiến thắng trong Hạ viện. Nhà Trắng sẽ bị bao vây.”
Cũng trong tháng đó, nhà báo Jonathan Swan của hãng tin Axios cho rằng các nghị sỹ Cộng hòa trong Quốc hội đã tập hợp một danh sách những vấn đề đáng lo ngại trong trường hợp đảng Dân chủ chiếm đa số và có thể dẫn tới cuộc điều tra liên quan tổng thống.
“Những yêu cầu này sẽ biến Nhà Trắng của Trump thành một chiến dịch bảo vệ pháp lý 24/7,” Swan viết.
Thực vậy, việc đảng Dân chủ chiếm đa số trong các ủy ban quốc hội có thể dễ dàng phê chuẩn trát đòi hầu tòa: yêu cầu cung cấp tài liệu hoặc luận tội một cá nhân.
Và trong suốt 2 năm đầu nhiệm kỳ của chính quyền Trump, đảng Dân chủ đã vô cùng thất vọng khi đảng Cộng hòa chiếm đa số tỏ ra thờ ơ, không quan tâm đến việc điều tra một số lượng lớn công chức lạm quyền, làm những việc sai pháp luật.
Ví dụ, đảng Cộng hòa đã không bận tâm đến việc yêu cầu Trump nộp bản khai thu nhập cá nhân hay công việc kinh doanh của ông không phù hợp với cương vị tổng thống.
[Bầu cử giữa kỳ Mỹ: Cơ hội tái cử của Tổng thống Donald Trump]
Họ không quan tâm nhiều đến các vụ bê bối tham nhũng liên quan các quan chức chính quyền như Bộ trưởng Nội vụ Ryan Zinke và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross. Cuộc điều tra của Ủy ban Tình báo Hạ viện về can thiệp bầu cử của Nga dường như chủ yếu bảo vệ Trump.
Đảng Dân chủ chắc chắc sẽ sử dụng quyền của mình để thay đổi tất cả điều này, nhằm vào các cơ quan hành pháp, các quan chức hàng đầu và công việc kinh doanh của Trump.
Những cuộc điều tra này có thể thực sự quan trọng- giống như những gì chúng ta đã chứng kiến sau khi đảng Cộng hòa giành chiến thắng ở Hạ viện dưới thời Tổng thống Barack Obama.
Họ đã không ngừng chế giễu, mở cuộc điều tra về cách giải quyết của chính quyền đối với vụ tấn công lãnh sự Mỹ ở Benghazi (Libya).
Tiến trình điều tra sẽ làm kiệt sức chính quyền Trump khi họ dành vô số thời giờ để giải quyết các yêu cầu của Quốc hội. Trump cũng có thể phản pháo bằng cách cố gắng khẳng định quyền hành pháp để từ chối những cuộc điều tra này.
Trận chiến pháp lý sẽ dẫn tới thỏa hiệp lưỡng đảng
Theo luật pháp, đảng Dân chủ chiếm đa số trong Hạ viện có nghĩa rằng đảng Cộng hòa không thể thông qua bất kỳ dự luật nào nếu không nhận được sự đồng thuận của đảng Dân chủ. Và họ sẽ không cần loại bỏ những nghị sỹ Dân chủ ôn hòa nhất ở Hạ viện- các nhà lãnh đạo đảng sẽ kiểm soát những gì trước đó đã đưa ra Quốc hội.
Lúc đó, chương trình Obamacare sẽ không bị khai tử, không cắt giảm thuế lớn hơn nữa, không cắt giảm hơn nữa đối với chương trình chăm sóc sức khỏe hoặc dán nhãn thực phẩm.
Thay vào đó, vở kịch lập pháp này sẽ tập trung vào những gì Trump và đảng Dân chủ có thể cố gắng làm việc cùng nhau. Bạn có thể nghĩ câu trả lời sẽ là không gì cả. Chiến lược chính trị của Trump cho đến nay tập trung vào các cử tri bảo thủ. Nếu ông tiếp tục đường hướng này, ông sẽ không hề muốn làm việc với những người đảng Dân chủ.
Nhưng có thể có một con đường khác cho Trump. Ông ta có thể học hỏi từ ví dụ của Bill Clinton, người thay đổi chính sách ngay sau khi mất Quốc hội năm 1994, đã ký cải cách phúc lợi xã hội thành luật và sau đó đã tái cử tổng thống năm 1996.
Các quan chức Nhà Trắng bảo thủ như Chánh văn phòng John Kelly hay Cố vấn cấp cao về chính sách Stephen Miller có thể là một trở ngại lớn đối với thỏa thuận của lưỡng đảng. Nhưng nếu Trump quyết định đây là điều ông ta muốn, khi đó Trump có thể thay thế họ bằng các quan chức cấp cao khác.
Việc thay thế đội ngũ nhân viên hàng đầu của Nhà trắng là chuyện bình thường sau thất bại bầu cử giữa nhiệm kỳ- nếu Trump quyết định rằng ông muốn một ai đó có thể cắt đứt thỏa thuận với đảng Dân chủ, ông có thể phải thực hiện những thay đổi nhân sự trong Nhà Trắng để giúp ông làm điều đó.
Có một vài vấn đề mà Trump, đảng Cộng hoà và đảng Dân chủ có thể nghĩ đến về một sự thỏa hiệp. Rõ ràng nhất là dự luật chi tiêu cơ sở hạ tầng- đây là điều Trump đã nói ông rất muốn trong chiến dịch tranh cử nhưng các nghị sỹ Cộng hòa không mấy hào hứng. Ngoài ra còn có chương trình bảo vệ trẻ em nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ (DACA) và kiểm soát súng đạn trôi nổi.
Mặc dù những nghị sỹ ôn hòa của đảng Dân chủ có thể hào hứng đưa ra thỏa thuận trong những lĩnh vực họ có chung quan điểm, nhưng các nhà lãnh đạo đảng này có thể thận trọng trong việc giúp Trump giành chiến thắng lớn mà có thể gia tăng cơ hội tái cử của ông.
Trong bất kỳ trường hợp nào, ít hay nhiều vẫn sẽ có những sự đối đầu giữa hai đảng về những dự luật “phải thông qua”, chẳng hạn như ngân sách chính phủ và tăng mức nợ trần. Trump cần những dự luật mới để thông qua ở đây hoặc ông sẽ phải đối mặt với một chính phủ ngừng hoạt động hoặc một cuộc khủng hoảng tài chính tiềm tàng.
Nguy cơ luận tội
Nhìn chung, những người đảng Dân chủ đã cố gắng hạ thấp khả năng luận tội Tổng thống Trump. Và quả thực cho đến nay có vẻ không có sự ủng hộ của các nghị sỹ đảng Dân chủ trong Quốc hội để thúc đẩy việc này.
Năm ngoái, chỉ 58 nghị sỹ đảng Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ tranh luận về luận tội Trump. Có điều chưa thể biết vào thời điểm này có bao nhiêu nghị sỹ đảng Dân chủ sẽ ủng hộ, trong khi hầu hết các nghị sỹ lên tiếng thận trọng về việc này.
Nhưng cách tiếp cận thận trọng có thể thay đổi nhanh chóng nếu xuất hiện các thông tin mới chỉ trích Trump- có thể đến từ cuộc điều tra về Nga của Công tố viên đặc biệt Robert Mueller vốn gắn chặn với Michael Cohen (cố vấn thân tín nhất một thời của Trump) hoặc từ bất kỳ điều tra viên đảng Dân chủ nào trong Quốc hội được trao quyền lực.
Các cựu trợ lý thân cận của Trump như Paul Manafort, Michael Cohen, Rick Gates và Michael Flynn, tất cả đã hợp tác với các điều tra viên trong Bộ Tư pháp.
Đơn giản chỉ cần chiếm đa số trong Hạ viện là có thể luận tội một tổng thống. Và họ có thể luận tội tổng thống bất cứ vấn đề gì họ muốn- Hiến pháp đề cập đến “những tội ác và những việc làm sai trái”, nhưng Quốc hội mới có quyền quyết định những vấn đề đó là gì.
Cũng cần phải lưu ý rằng “việc luận tội” không giống như việc “phế truất.” Thực tế, việc buộc tội và phế truất Trump là công việc của Thượng viện- và nó sẽ cần phải chiếm đa số 2/3 (tức 67 thượng nghị sỹ).
Điều này chưa từng xảy ra - cả hai tổng thống bị luận tội Andrew Johnson và Bill Clinton đều được tuyên bố trắng án ở Thượng viện.
Đó là một trong những lý do đảng Dân chủ thận trọng, tránh tăng kỳ vọng của cử tri về luận tội Trump: bởi vì nếu các nghị sỹ Cộng hòa trong Thượng viện tiếp tục ủng hộ Trump thì cuộc điều tra liên quan đến Trump chắc chắn sẽ chấm dứt trong thất bại.
Tuy nhiên, nếu không tiến hành điều tra, các nghị sỹ đảng Dân chủ trong Hạ viện sẽ cảm thấy áp lực từ các cử tri cơ sở của họ - điều đó có nghĩa 2019 có thể là một năm đầy thú vị đối với các hoạt động chính trị ở Mỹ./.
