Một tay súng Taliban (giữa) cùng người dân địa phương tại huyện Pul-e-Khumri, tỉnh Baghlan, miền Bắc Afghanistan ngày 11/8/2021. (Ảnh: AFP/TTXVN)Theo tờ Financial Times (Anh), việc Kabul lại rơi vào tay của Taliban sau cuộc chiến kéo dài 20 năm có thể sẽ đặt dấu chấm hết cho ảnh hưởng của Mỹ ở Afghanistan trong nhiều thập kỷ tới.
Trong bối cảnh đó, Taliban sẽ tìm cách xây dựng quan hệ với một loạt nước, trong đó có Trung Quốc, Pakistan và các quốc gia vùng Vịnh.
Taliban dường như đang nóng lòng muốn được quốc tế công nhận, và lực lượng này cũng muốn đón nhận dòng chảy thương mại cũng như viện trợ đổ vào Afghanistan.
["Cuộc sát hạch" của Taliban sau khi giành quyền kiểm soát Afghanistan]
Mong muốn đó có thể khiến Taliban tiết chế các hành động cực đoan.
Thế giới sẽ theo dõi chặt chẽ việc Taliban đối xử với phụ nữ Afghanistan và những người bị Taliban coi là kẻ thù.
Một số người phát ngôn của Taliban đã nói bóng gió rằng không giống như trong thời kỳ đầu cầm quyền, Taliban sẽ cho phép phụ nữ đi làm và được học hành.
Tuy nhiên, nhiều phụ nữ Afghanistan, hiện tham gia chính trị và xã hội dân sự, tỏ ra nghi ngờ sâu sắc về cam kết này.
Các chính phủ nước ngoài không phải là đối tượng quốc tế duy nhất quan tâm đến Taliban.
Trên thực tế, việc một phong trào Hồi giáo bạo lực đánh bại Mỹ sẽ là động lực cho các chiến binh thánh chiến trên khắp thế giới - những người hiện có thể tìm đến Afghanistan do Taliban lãnh đạo để được hướng dẫn và truyền cảm hứng.
John Allen, cựu chỉ huy lực lượng Mỹ và đồng minh ở Afghanistan, dự báo rằng mạng lưới khủng bố al-Qaeda “sẽ hoạt động công khai từ Hindu Kush khi lực lượng Mỹ rút đi.”
Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố sẽ có hành động đáp trả nếu điều đó xảy ra. Tuy nhiên, Tướng Allen chỉ ra rằng các hoạt động chống khủng bố ở Afghanistan là một “công việc rất khó khăn và không có những binh sỹ kiểm soát chiến trường đáng tin cậy."
Afghanistan cũng giáp biên giới với Trung Quốc, Iran, Pakistan và Trung Á, đồng thời là nước láng giềng gần của Ấn Độ.
Tất cả các quốc gia này sẽ lo ngại rằng tình trạng bạo lực do Taliban gây ra có thể khiến các vùng biên của họ dễ bị tổn thương.
Ấn Độ sẽ phải đối mặt với nhiều rắc rối hơn ở khu vực Jammu và Kashmir, nơi có đa số người Hồi giáo.
Trong khi đó, Trung Quốc có lý do để lo lắng rằng người Duy Ngô Nhĩ - vốn đang chống lại sự đàn áp của Bắc Kinh ở Tân Cương - có thể xây dựng căn cứ ở Afghanistan.
Còn Iran sẽ rất vui khi thấy Mỹ bị đánh bại, nhưng sẽ lo lắng về số phận của người Hazaras - một nhóm thiểu số người Shi’ite, những người đã bị Taliban khủng bố.
Tất cả các nước láng giềng của Afghanistan và Liên minh châu Âu (EU) sẽ phải chuẩn bị tinh thần đón nhận những dòng người tị nạn.
Quốc gia láng giềng trong tình trạng mơ hồ và nguy hiểm nhất là Pakistan. Trong nhiều thập kỷ, chính phủ ở Islamabad - và đặc biệt là cơ quan tình báo Pakistan (ISI) đã cho phép Taliban trú ẩn an toàn.
Pakistan biện minh rằng họ cần “chiều sâu chiến lược” - nghĩa là ngăn Afghanistan rơi vào tay Ấn Độ.
Bản thân ảnh hưởng của các phần tử Hồi giáo theo đường lối cứng rắn trong nội bộ Pakistan cũng góp phần tạo ra một môi trường thuận lợi cho Taliban.
Pakistan thậm chí vẫn ngầm ủng hộ chủ nghĩa Hồi giáo bạo lực ở Afghanistan dù đã xảy ra một vụ thảm sát tại một trường học ở thành phố Peshawar (Pakistan) năm 2014, trong đó lực lượng Taliban ở Pakistan đã giết khoảng 150 người, trong đó có 132 trẻ em.
Tuy nhiên, việc Taliban tiếp quản đất nước láng giềng Afghanistan cũng sẽ gây nguy hiểm đối với Pakistan. Các tay súng thánh chiến bên trong Pakistan sẽ được khích lệ trước chiến thắng của Taliban.
Nhóm phiến quân Taliban ở Pakistan dường như đã trỗi dậy và tháng trước đã tuyên bố nhận trách nhiệm về 26 vụ tấn công khủng bố ở Pakistan, trong đó có một vụ đánh bom liều chết khiến 9 công nhân Trung Quốc và nhiều người khác thiệt mạng. Các quan chức Pakistan cũng có thể trở thành mục tiêu.
Tất cả các quốc gia giáp biên giới với Afghanistan hy vọng rằng Taliban đã rút ra được một số bài học từ giai đoạn cuối cùng cầm quyền 1996-2001 và sẽ không để đất nước của họ một lần nữa trở thành căn cứ địa cho các chiến binh thánh chiến quốc tế.
Nếu Taliban không tìm cách "xuất khẩu" chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan bạo lực thì việc Taliban nắm quyền ở Kabul có thể sẽ là một diễn biến đáng hoan nghênh đối với Trung Quốc.
Học thuyết chính sách đối ngoại của chính phủ Trung Quốc dựa trên nguyên tắc “không can thiệp” - về cơ bản có nghĩa là Bắc Kinh sẽ không "đả động" gì đến hệ thống chính trị hoặc nhân quyền ở Afghanistan, với điều kiện Taliban tôn trọng “lợi ích cốt lõi” của Trung Quốc.
Bắc Kinh đã phát tín hiệu sẵn sàng hợp tác với Taliban thông qua cuộc gặp cấp cao gần đây giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và thủ lĩnh chính trị của Taliban là Mullah Abdul Ghani Baradar.
Nếu Trung Quốc có thể thiết lập mối quan hệ hợp tác với chính phủ do Taliban lãnh đạo ở Afghanistan, điều đó sẽ mang lại cho Bắc Kinh những lợi ích kinh tế, chẳng hạn như khả năng có được một hành lang trung chuyển xuyên quốc gia tới cảng Gwadar do Trung Quốc xây dựng ở Pakistan.
Về mặt chiến lược, Trung Quốc cũng sẽ "chớp" cơ hội để gây sức ép đối với Ấn Độ, khiến New Delhi lo ngại nguy cơ bị bao vây. Và trên tất cả, Bắc Kinh sẽ hân hoan khi thấy có thêm bằng chứng về một thế giới hậu Mỹ đang dần hiện lên phía trước./.
