Là giám đốc điều hành của SpaceX, Tesla và đồng sáng lập của OpenAI, Musk có mặt ở khắp mọi nơi và thúc đẩy mọi loại hình công nghệ mới. Ông từng chia sẻ rằng bản thân sẽ cảm thấy hạnh phúc khi con người rời khỏi Trái Đất và biến Sao Hỏa thành thuộc địa.
Cùng những tên lửa vũ trụ, xe điện, pin Mặt Trời, nghiên cứu robot sát thủ và hàng tỷ USD kiếm được, Elon Musk được xem như phiên bản đời thực của Tony Stark - và đó cũng là lý do nhiều người gọi ông là Iron Man (Người Sắt).
Nhưng không phải lúc nào mọi chuyện cũng diễn ra dễ dàng với nhà tỷ phú.
Dưới đây là hành trình của Elon Musk, từ một cậu bé hay bị bắt nạt ở trường tới doanh nghiệp nhỏ, rồi giám đốc điều hành hai công ty khoa học viễn tưởng lớn, cũng như những gì đã xảy ra khiến ông gần như bị phá sản.
Elon Musk, sinh ngày 28/6/1971 ở Pretoria, Nam Phi. Cha ông, Errol Musk, một kỹ sư điện tử từng nói: "Elon luôn là một đứa hướng nội và thích suy nghĩ. Vì thế, ở những nơi mà mọi người có mặt để dự một bữa tiệc lớn, có khoảng thời gian vui vẻ với bạn bè, ăn uống và nói chuyện về mọi thứ từ bóng bầu dục đến thể thao, các bạn sẽ thấy Elon thường chui vào thư viện của chủ bữa tiệc và xem những quyển sách trong đó.”
Mẹ của Elon Musk, bà Maye Musk là một công dân Canada, một nhà dinh dưỡng học chuyên nghiệp kiêm người mẫu, từng có hình ảnh được in trên vỏ hộp ngũ cốc Special K và trang bìa tạp chí Time. Năm 1979, Errol và Maye Musk ly hôn. Elon Musk, khi đó 9 tuổi, cùng cậu em trai Kimbal đã quyết định về ở với bố.
Năm 1983, ở tuổi 12, Elon Musk đã bán được một trò chơi đơn giản có tên Blastar cho một tạp chí công nghệ thông tin với giá 500 USD. Musk từng nói rằng đó “là một trò chơi tào lao."
Tuy nhiên, những ngày tháng đi học không phải là quãng thời gian dễ dàng với Musk. Như trong cuốn sách “Elon Musk: Tesla, SpaceX, và Hành trình tới tương lai tuyệt diệu,” ông từng phải vào viện sau khi bị những kẻ bắt nạt quẳng xuống chân cầu thang và đánh đập đến ngất xỉu.
Sau khi tốt nghiệp trung học, Musk đã chuyển tới Canada cùng mẹ là bà Maye, em gái Tosca, và em trai Kimbal. Ông dành 2 năm học tại Đại học Queen’s ở Kingston, Ontario. Tuy nhiên, ông đã hoàn thành việc học của mình tại Đại học Pensylvania và nhận hai tấm bằng về vật lý và kinh tế học.
Trong thời gian học tập tại Đại học Pensylvania, Musk và người bạn cùng học là Adeo Rossi đã thuê một căn nhà có 10 phòng ngủ và biến nó thành một hộp đêm. Đó là thử nghiệm kinh doanh đầu tiên của ông.
Sau khi tốt nghiệp, Musk ghi danh vào Đại học Stanford để học bằng tiến sỹ. Tuy nhiên, ông đã từ chối đến nhập học chỉ sau 2 ngày có mặt ở California và quyết định thử vận may với đợt bùng nổ dot-com mới bắt đầu. Ông cũng chẳng bao giờ quay lại hoàn tất việc học ở Stanford nữa.
Musk cùng em trai Kimbal đã dùng 28.000 USD tiền từ bố mình để lập ra Zip2, một công ty khởi nghiệp dạng web cung cấp các chỉ dẫn về du lịch trong thành phố cho những tờ báo như New York Times hay Chicago Tribune. Musk chia sẻ rằng trong những ngày Zip2 mới chập chững đi lên, văn phòng công ty cũng chính là nhà của ông và ông đi tắm nhờ ở một tòa nhà của tổ chức YMCA gần đó.
Những hy sinh của Musk đã được đền đáp khi Compaq mua lại Zip2 trong một thương vụ trị giá 341 triệu USD tiền mặt và cổ phiếu, giúp Musk thu về cho mình 22 triệu USD. Từ đây, ông trích ra 10 triệu USD để lập ra X.com, một công ty ngân hàng trực tuyến vào năm 1999.
Khoảng một năm sau, X.com sáp nhập với Confinity, một công ty tài chính khởi nghiệp do Peter Thiel đồng sáng lập để sinh ra một công ty mới có tên PayPal.
Musk được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành của PayPal. Nhưng ông không giữ chức vụ này lâu: đến tháng 10, giữa ông và các nhà đồng sáng lập PayPal nổ ra một sự bất đồng lớn khi ông thuyết phục họ chuyển các máy chủ từ hệ điều hành Unix miễn phí sang Microsoft Windows. Max Levchin, một trong số các nhà đồng sáng lập đã phản đối gay gắt.
Cuối năm 2000, Musk có một kỳ nghỉ sau thời gian dài làm việc vất vả. Khi chuyến bay của ông vẫn đang trên đường bay tới Australia, ban giám đốc PayPal đã sa thải ông và đưa Thiel lên làm giám đốc điều hành mới.
"Vấn đề của các kỳ nghỉ là thế đấy," Musk từng chia sẻ với tờ Fortune. Tuy nhiên, mọi chuyện vẫn không quá ảnh hưởng đến Musk - ông vẫn là cổ đông lớn nhất tại PayPal, với khoản thu nhập ròng 165 triệu USD từ số tiền 1,5 tỷ USD mà eBay trả để mua lại PayPal hồi cuối năm 2002.
Ngay từ trước khi PayPal được mua lại, Musk đã theo đuổi ước mơ của mình: là một "fan ruột" của khoa học viễn tưởng, Musk đã nung nấu một kế hoạch điên rồ là đưa chuột hoặc cây cối lên Sao Hỏa.
Ông thậm chí còn tìm cách mua những tên lửa đã không còn được sử dụng của Liên Xô để thực hiện kế hoạch đó. Nhưng các tay buôn người Nga đòi giá từ 8 triệu USD cho mỗi quả tên lửa và Musk nghĩ rằng mình có thể tự chế tạo tên lửa với giá rẻ hơn nhiều.
Vậy là, đầu năm 2002, Musk thành lập công ty Space Exploration Technologies, hay SpaceX. Mục tiêu của ông là xây dựng quy trình giúp các chuyến bay vào vũ trụ giảm chi phí, xuống chỉ còn 1/10 so với trước đây.
Những sản phẩm đầu tiên của SpaceX là tên lửa Falcon 1 và 9, được đặt tên theo con tàu Millenium Falcon nổi tiếng mà nhân vật Han Solo sử dụng trong loạt phim đình đám "Star Wars," cũng như tàu vũ trụ SpaceX Dragon, đặt tên theo bài hát “Puff the Magic Dragon."
Cái tên cũng là lời đáp trả của Musk tới những kẻ ghen ăn tức ở từng nói rằng SpaceX sẽ không bao giờ đưa được thứ gì lên vũ trụ.
Mục tiêu dài hạn của SpaceX là biến việc lên sống trên sao Hỏa trở nên gần với thực tế hơn và quan trọng là rẻ hơn. Elon Musk tuyên bố rằng SpaceX sẽ không phát hành cổ phiếu ra công chúng tới khi phương tiện có tên “Mars Colonial Transporter” (Tàu vận chuyển thuộc địa Sao Hỏa) của công ty thực hiện các chuyến bay thường xuyên qua lại giữa hai hành tinh.
Trong thời gian chờ đợi ước mơ Sao Hỏa trở thành sự thật, Musk vẫn rất bận rộn trên Trái Đất. Năm 2004, ông đã có khoản đầu tư đầu tiên trong tổng số 70 triệu USD đầu tư vào Tesla Motors, một công ty ôtô điện do Martin Eberheard, cựu giám đốc công ty khởi nghiệp đồng sáng lập. Musk đã hoạt động rất năng động trong công ty và là Chủ tịch hội đồng quản trị. Ông đã giúp phát triển chiếc ôtô đầu tiên của công ty, Tesla Roadster, ra mắt năm 2006.
Năm 2006, Musk đưa ra ý tưởng cho SolarCity, một công ty năng lượng Mặt Trời được thành lập để chống lại sự nóng lên toàn cầu. Ông đã cấp vốn cho hai người anh em họ là Peter và Lyndon Rive để họ phát triển công ty.
Tuy nhiên, tại Tesla, mọi chuyện không diễn ra êm đẹp. Dưới sự lãnh đạo của Eberhard, Tesla đang tiêu nhiều hơn số tiền công ty kiếm được. Năm 2007, Musk đã lên kế hoạch cho một cuộc “đảo chính” trong phòng họp công ty và bãi bỏ vị trí của Eberhard.
Năm 2008, khi khủng hoảng tài chính ảnh hưởng nghiêm trọng đến các lựa chọn của công ty, Musk đã đầu tư 40 triệu USD vào Tesla và cho họ vay thêm 40 triệu USD để cứu công ty khỏi phá sản.
Cùng năm, ông được bổ nhiệm làm giám đốc điều hành của Tesla. Nhưng vì hoạt động của SpaceX, Tesla và SolarCity, Musk đã gần như phá sản. Ông mô tả 2008 là “năm tồi tệ nhất đời tôi” khi Tesla liên tiếp thua lỗ và SpaceX gặp rắc rối khi phóng tên lửa Falcon 1.
Tới năm 2009, Musk phải sống dựa vào các khoản vay cá nhân. Cũng trong khoảng thời gian này, ông ly hôn với vợ là Justine Musk, một nhà văn người Canada đã sinh cho ông sáu đứa con.
Tuy nhiên, Giáng sinh năm 2008, Musk đã nhận được 2 tin tốt: SpaceX đã ký được hợp đồng trị giá 1,5 tỷ USD với NASA để vận chuyển nhu yếu phẩm vào không gian, và Tesla cuối cùng cũng tìm được các nhà đầu tư khác. Mọi chuyện bỗng nhiên diễn biến tốt đẹp hẳn.
Tới năm 2010, tình thế hoàn toàn thay đổi. Tháng 6, Tesla đã phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng với tổng giá trị 226 triệu USD, trở thành công ty ôtô đầu tiên phát hành cổ phiếu ra công chúng từ sau trường hợp của Ford năm 1956. Trong đợt phát hành này, Musk đã bán số cố phiểu trị giá 15 triệu USD của mình và đưa tình hình tài chính của bản thân ông về lại quỹ đạo tốt.
Sự nghiệp phi thường của Musk bắt đầu được chú ý đến ở nhiều lĩnh vực khác. Nhân vật Tony Stark trong loạt phim “Iron Man” do Robert Downey Jr. thủ vai được xây dựng dựa một phần dựa vào Elon Musk, và thậm chí ông còn có một vai góp vui trong "Iron Man 2."
Đời sống cá nhân của Elon Musk cũng có nhiều thăng trầm: năm 2008, ông bắt đầu hẹn hò với nữ diễn viên Talulah Riley. Họ kết hôn năm 2010 rồi lại ly hôn năm 2012. Tháng 7/2013, họ kết hôn lại với nhau. Tháng 12/2014, Musk đệ đơn ly hôn nhưng sau đó rút lại; tới tháng 3/2016, Riley là người đệ đơn ly hôn.
Trái với đời sống cá nhân, sự nghiệp của Elon Musk tiếp tục phát triển. Cuối năm 2015, SpaceX đã tiến hành 24 nhiệm vụ phóng tàu vũ trụ, bao gồm các chuyến tái bổ sung nhu yếu phẩm lên Trạm Vũ trụ Quốc tế và lập rất nhiều kỷ lục trong thời gian này. Gần đây nhất, tên lửa Falcon 9 của SpaceX đã hạ cánh thành công trên mặt nước.
Elon Musk vẫn tràn ngập những ý tưởng mới. Ngoài việc thúc đẩy sản xuất năng lượng Mặt Trời, phương tiện đi lại sử dụng điện năng và hoạt động đưa người lên Sao Hỏa, Musk cũng thiết kế Hyperloop, một hệ thống giao thông có thể đưa hành khách đi lại giữa Los Angeles và San Francisco trong vòng 30 phút. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn chưa hoàn thiện.
Vào cuối năm 2015, Musk đã giới thiệu về OpenAI, một tổ chức phi lợi nhuận được ông đồng sáng lập để nghiên cứu và đảm bảo rằng trí tuệ nhân tạo sẽ không hủy diệt loài người. Đây là một mối quan tâm nghiêm túc của ông. Điều này cũng thể hiện qua việc Musk chỉ cho phép áp dụng tính năng lái tự động trên một số mẫu ô tô của Tesla hiện nay.
Tháng 6/2016, Musk công bố kế hoạch để Tesla mua lại SolarCity, đưa hai công ty sáng tạo lớn nhất của mình về cùng một nhà và những gì sau đó diễn ra đã được ghi vào lịch sử./.