Tiếp tục chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ nhất, sáng 6/1, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.
Các đại biểu đều tán thành về sự cần thiết sửa đổi, bổ sung dự án Luật nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách và quy trình, thủ tục để thúc đẩy đầu tư, hỗ trợ sản xuất, kinh doanh, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền; thể chế hóa các văn kiện của Đảng và thực hiện các nghị quyết của Quốc hội.
Phòng ngừa trục lợi chính sách
Một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, cho ý kiến là hình thức sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại (sửa đổi, bổ sung điểm c khoản 1 Điều 75 Luật Đầu tư số 65/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 23 Luật Nhà ở).
Hình thức sử dụng đất để đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại là nhà đầu tư có quyền sử dụng đất thuộc một trong các trường hợp sau đây phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật về đất đai (trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, thu hồi đất để phát triển kinh tế-xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng và các trường hợp thu hồi khác theo quy định của pháp luật) là: có quyền sử dụng đất ở hợp pháp; có quyền sử dụng đất ở hợp pháp và các loại đất khác không phải là đất ở; có quyền sử dụng các loại đất khác không phải là đất ở.
[Kỳ họp bất thường của Quốc hội: Thảo luận tại tổ 3 nội dung quan trọng]
Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cho rằng quy định như dự thảo Luật chắc chắn sẽ tạo thuận lợi cho nhà đầu tư trong triển khai các dự án nhà ở thương mại. Tuy nhiên, đối chiếu với nguyên tắc đặt ra là phòng ngừa trục lợi chính sách, lợi ích nhóm… thì cần xem xét thêm.
Ông Giang phân tích việc quy định thêm quyền sử dụng đất khác không phải đất ở sẽ mở rộng diện giao đất cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư không thông qua đấu thầu, đấu giá quyền sử dụng đất.
Các nhà đầu tư đang có quyền sử dụng đất hợp pháp không phải đất ở, kể cả là đất nông nghiệp nhưng nếu phù hợp với quy hoạch, kế hoạch cũng sẽ được đầu tư làm nhà ở thương mại.
Dẫn chứng một số dự án tại Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Định là đất nông trại, đất khu công nghiệp nhưng nếu áp dụng theo dự thảo Luật hoàn toàn có quyền chuyển đổi sang đất ở mà không phải qua đấu thầu, đấu giá, đại biểu Nguyễn Trường Giang đề nghị Chính phủ đánh giá thận trọng, kỹ lưỡng, toàn diện hơn các tác động của chính sách; lợi ích giữa nhà đầu tư, cộng đồng và người dân; dự báo tình hình chuyển mục đích sử dụng đất… nhằm bảo đảm quản lý chặt chẽ đất đai, phòng ngừa việc trục lợi chính sách; bảo đảm sự thống nhất của hệ thống pháp luật.
Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai (Hưng Yên) chỉ rõ cần thống nhất quan điểm là việc phát triển các dự án nhà ở phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch để hạn chế tình trạng phát triển hệ thống nhà ở tràn lan, xây dựng không có tính quy hoạch ổn định.
Do vậy, cần quản lý chặt hơn để phát huy nguồn lực đất đai hiệu quả cho tất cả các ngành, lĩnh vực và phù hợp với hạ tầng kỹ thuật, xã hội trong các khu vực triển khai dự án.
Theo tinh thần đó, đại biểu cho rằng việc nghiên cứu sửa đổi khoản 1, Điều 75 Luật Đầu tư là chưa hợp lý.
Theo quy định của dự thảo Luật, nhà đầu tư chỉ cần có quyền sử dụng đất ở hợp pháp và các loại đất khác không phải là đất ở hoặc có quyền sử dụng các loại đất khác không phải là đất ở phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt là có thể được xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư.
Quy định như vậy là chưa rõ ràng và chưa đảm bảo diện tích đất khác mà nhà đầu tư có quyền sử dụng nằm trong đối tượng được chuyển đổi mục đích sử dụng sang đất ở theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
"Hiện nay, nhiều doanh nghiệp thu gom đất nông nghiệp; nếu quy định như vậy mà không quản lý chặt chẽ, nhiều đất nông nghiệp sẽ bị chuyển sang đất ở thương mại, dẫn tới khó quản lý, kiểm soát; việc sử dụng đất ở, nhà ở khó đảm bảo tính ổn định," bà Mai nhấn mạnh.
Ngoài ra, theo đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, dự thảo Luật quy định, sau khi đã được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư, nhà đầu tư có trách nhiệm thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng các loại đất khác thuộc dự án đầu tư (nếu có) sang đất ở.
Tuy nhiên, theo quy định của pháp luật, việc chuyển đổi mục đích sử dụng phải phù hợp với kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm.
Do đó, nếu diện tích mà nhà đầu tư có quyền sử dụng không nằm trong kế hoạch sử dụng đất cấp huyện hàng năm thì không chuyển đổi được mục đích sử dụng, do đó, nhà đầu tư sau khi được chấp thuận chủ trương đầu tư cũng không chuyển đổi được mục đích sử dụng đất.
Điều này dễ dẫn đến cơ chế xin - cho để điều chỉnh quy hoạch, phục vụ cho lợi ích của nhà đầu tư.
"Giám sát việc quản lý đất đai đô thị của nhiệm kỳ trước cho thấy, có những dự án điều chỉnh quy hoạch đến 13 lần để phục vụ mục đích của nhà đầu tư, thay đổi rất lớn quy hoạch ban đầu và gây hệ lụy lớn cho xã hội, tình hình phát triển không phù hợp với hạ tầng giao thông và xã hội," bà Mai dẫn chứng.
Do vậy, để tháo gỡ cho nhà đầu tư đồng thời đảm bảo tính ổn định, hiệu quả của quy hoạch, đại biểu đề nghị sửa đổi điểm c, khoản 1, Điều 75 Luật Đầu tư theo hướng trường hợp nhà đầu tư có quyền sử dụng các loại đất khác không phải đất ở thì diện tích đất này phải nằm trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật đất đai để chuyển đổi sang mục đích đất ở.
Bảo đảm an ninh, đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật
Để thể chế hóa quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về thu hút, xã hội hóa đầu tư lưới điện truyền tải đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Điều 5 dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung khoản 2, Điều 4 Luật Điện lực theo hướng quy định nhà nước độc quyền trong "vận hành lưới điện truyền tải, trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng"; "Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới điện truyền tải trừ các dự án lưới điện do nhà nước đầu tư được xác định trong quy hoạch phát triển điện lực quốc gia theo từng thời kỳ."
Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) đề nghị quy định rõ ràng, minh bạch những gì xã hội hóa hoặc ít nhất là quy định nguyên tắc và sau đó giao cho Chính phủ quy định chi tiết. Ngoài ra, báo cáo đánh giá tác động còn sơ sài.
Đại biểu cho rằng cần đánh giá kỹ về khả năng thu hút xã hội hóa trong lĩnh vực truyền tải điện mà Nhà nước không độc quyền; ở phạm vi như thế nào...
Một số đại biểu nhấn mạnh, khi thực hiện đấu nối vào lưới điện quốc gia thì vấn đề an ninh, quốc phòng phải đặt lên hàng đầu, phải bổ sung điều kiện phải đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật.
Phát biểu tại phiên thảo luận tổ, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định, dù là Nhà nước hay tư nhân đầu tư thì đều phải tuân thủ các quy định về đầu tư, xây dựng, về điều độ và vận hành hệ thống điện theo tiêu chuẩn an toàn.
Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) sẽ là cơ quan quy định tiêu chuẩn đó. Về quyền đấu nối, các nhà đầu tư lưới điện phải đạt các tiêu chuẩn quy định của ngành điện, đạt các tiêu chuẩn quy định về kỹ thuật an toàn về hệ thống thì mới được thực hiện.
Tham gia giải trình tại phiên họp tổ, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long khẳng định đây là một luật khó, chưa từng có tiền lệ, các nội dung sửa đổi chuyên sâu và ở các lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều bộ…
Theo Bộ trưởng Lê Thành Long, nếu so với mặt bằng để đầu tư vào các Luật, đây là luật mà các cơ quan chuẩn bị đầu tư nhiều nhất. Qua nhiều vòng thảo luận, các vấn đề cơ bản đã được thống nhất.
Ngoài ra, theo Bộ trưởng Tư pháp, dự thảo Luật này liên quan đến rất nhiều luật khác nhau. Cơ quan soạn thảo đã cố gắng thực hiện đúng nguyên tắc chỉ sửa các điều khoản cơ bản mang tính chất độc lập, ít ảnh hưởng đến các luật khác./.