Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP, thị trường đã có những dấu hiệu tích cực hơn, doanh nghiệp đã quay lại phát hành được trái phiếu. Tính đến hết tháng 11/2023, có 77 doanh nghiệp phát hành khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng.
Quyết sách chưa từng có trong tiền lệ
Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính, Bộ Tài chính cho biết sau khi có Nghị định số 08/2023/NĐ-CP, các doanh nghiệp và nhà đầu tư trái chủ đã rất nỗ lực thực hiện đàm phán thanh toán trái phiếu đến hạn. Hiện có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 doanh nghiệp đã có phương án đàm phán, tỷ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% (tháng 2/2023) lên 63% (vào tháng 10/2023). Ngoài ra, những doanh nghiệp bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn.
Thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, ông Dương cho hay Bộ Tài chính đã phối hợp cùng các bộ, ngành tăng cường kiểm tra giám sát để xử lý các vi phạm trên thị trường nhằm nâng cao tính minh bạch của thị trường và thực hiện công tác tuyên truyền, cảnh báo rủi ro trên thị trường với nhà đầu tư, doanh nghiệp phát hành, tổ chức trung gian tài chính.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã dần ổn định từ quý 2
Sau vụ việc của Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, thị trường trái phiếu doanh nghiệp biến động mạnh. Nhà đầu tư mất niềm tin và yêu cầu doanh nghiệp phải mua lại trái phiếu trước hạn.
“Các hiệp hội, thành viên thị trường đánh giá rất cao các chính sách của Nghị định số 08 vừa kịp thời, vừa tạo khung khổ để nhà đầu tư và doanh nghiệp cùng đàm phán, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thêm thời gian tái cơ cấu lại khoản nợ hiện hành của doanh nghiệp,” ông Dương nói.
Đồng tình với quan điểm trên, Tiến sỹ Cấn Văn Lực cũng cho rằng Nghị định số 08 đã tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn với những điều kiện mới thuận lợi hơn so với trước đây. Đây là quyết sách chưa từng có trong tiền lệ, cho phép giãn, hoãn nợ trái phiếu và cho hoán đổi tiền hàng
"Việc cho phép hoán đổi trái phiếu lấy sản phẩm là bất động sản hoặc thứ khác là chưa từng có trước đó. Điều này đã tháo gỡ rất quan trọng cho thị trường bất động sản," ông Lực nhấn mạnh.
2/3 trái phiếu doanh nghiệp đã lên giao dịch tập trung
Bên cạnh đó, Nguyễn Anh Phong, Tổng Giám đốc Sở giao dịch Chứng khoán Hà Nộ (HNX) chia sẻ hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã đạt được kết quả rất đáng ghi nhận. Ngày đầu tiên đi vào giao dịch (ngày 19/7), có 19 trái phiếu của 3 doanh nghiệp tham gia đăng ký giao dịch. Đến nay, thị trường đã có 760 trái phiếu của hơn 200 doanh nghiệp đăng ký. Như vậy, khoảng 2/3 các doanh nghiệp cũng như trái phiếu trên thị trường đã được đăng ký trên hệ thống giao dịch tập trung.
Về quy mô giao dịch, ông Phong cho biết thị trường đã có những tăng trưởng sau 5 tháng, từ trung bình một phiên giao dịch đạt trên 3.000 tỷ đồng lên trên 1,2 nghìn tỷ đồng mỗi phiên.
“Đây là tín hiệu rất tốt đối với thanh khoản trên thị trường, góp phần tác động tích cực lên thị trường phát hành sơ cấp,” ông Phong nói.
Đánh giá cao việc Bộ Tài chính đã đưa vào vận hành thị trường trái phiếu riêng lẻ thứ cấp trong một thời gian nhanh chưa từng có tiền lệ, bà Nguyễn Ngọc Anh, Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ SSI cho rằng điều này đã giúp hỗ trợ rất lớn cho việc xây dựng lại niềm tin của nhà đầu tư và thị trường.
Theo bà Ngọc Anh, Trước đây, các nhà đầu tư thứ cấp chỉ có thể thông qua hệ thống phân phối, bên môi giới bán hàng để tiếp cận thông tin và thông tin được truyền tải một cách không đầy đủ. Hiện nay, nhà đầu tư hoàn toàn có quyền và có khả năng tiếp cận được đầy đủ tất cả thông tin mà họ muốn trên hệ thống giao dịch tập chung. Điều này giảm thiểu rủi ro là các hệ thống phân phối đưa ra những mời chào quá mức hay lời hứa đây là những sản phẩm không rủi ro.
“Việc vận hành thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ này đóng một vai trò rất quan trọng đem lại tính minh bạch cho thị trường, đặc biệt đối với các nhà đầu tư cá nhân,” bà Ngọc Anh nói.
Thúc đẩy sản phẩm mới
Để phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp, ông Cấn Văn Lực cho rằng cần rút ra các bài học kinh nghiệm sâu sắc cho cả các cơ quan chức năng, các bên tham gia thị trường và nhà đầu tư từ những sự việc vừa qua để sau này trưởng thành và lớn lên.
Theo ông Lực, trước tiên là cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, chính sách. "Hiện nay, Nghị định số 08 của Chính phủ chuẩn bị hết hiệu lực và sắp tới chúng ta sẽ quay trở lại áp dụng Nghị định số 65/2022/NĐ-CP của Chính phủ nhưng cần có lộ trình, có cân đối để tiếp tục kiến tạo cho thị trường phát triển," ông Lực nói.
Giải pháp tiếp theo là đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường. Hiện nay, trên thị trường mới có trái phiếu doanh nghiệp, chưa có Trái phiếu Xanh, trái phiếu công trình, trái phiếu bền vững, trái phiếu xã hội và thời điểm này đang là cơ hội thúc đẩy những sản phẩm mới trên thị trường.
Bên cạnh đó, ông Lực cho rằng các cấp quản lý cần chú trọng đến việc đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp; nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và dữ liệu cũng như tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đặc biệt năng lực, công cụ cho đội ngũ này.
Dưới góc độ của cơ quan quản lý Nhà nước, ông Nguyễn Hoàng Dương cho biết thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang đạt được mục tiêu kép theo chỉ đạo của Thủ tướng. Khi thị trường khó khăn thì phải phá “băng” và dần quay trở lại, sau đó tiếp tục phát triển thị trường theo chiều sâu, tăng tính minh bạch về công bố thông tin và xử lý vi phạm của các tổ chức tham gia thị trường.
Mặt khác, ông Dương cho rằng điều quan trọng nhất vẫn cần những giải pháp đồng bộ về kinh tế vĩ mô, các thị trường có liên quan như thị trường bất động sản, thị trường tín dụng, đặc biệt là thị trường bất động sản. Nhiều hội nghị cũng đã đánh giá một trong những vướng mắc nhất của thị trường bất động sản là tính pháp lý của các dự án (chiếm khoảng 70-80% khó khăn của thị trường bất động sản). Do đó, yếu tố chính sách, thủ tục đó mà được giải quyết thì các doanh nghiệp bất động sản sẽ nhanh chóng kết thúc được các dự án, đưa sản phẩm ra thị trường bán, thu tiền về và giải tỏa được tất cả các nghĩa vụ nợ với ngân hàng, nợ trái phiếu doanh nghiệp.
Ông Nguyễn Hoàng Dương cũng khẳng định Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi và đôn đốc các doanh nghiệp có dư nợ trái phiếu và trong năm 2023 cũng như đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ những giải pháp để điều hành thị trường. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính sẽ căn cứ vào những chỉ đạo trong Công điện 1177/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ để triển khai các giải pháp cụ thể nhằm thúc đẩy thị trường phát triển minh bạch trong thời gian tới./.
