Từ đầu năm 2016 đến nay, nhiều hộ dân sống gần khu vực khai thác quặng sắt tầng sâu của Mỏ sắt Trại Cau (huyện Đồng Hỷ) đã đồng loạt làm đơn phản ánh đến chính quyền địa phương về tình trạng sụt lún đất, mất nước trên diện rộng.
Theo đại diện Ủy ban Nhân dân huyện Đồng Hỷ, tại tổ 14 của thị trấn Trại Cau (huyện Đồng Hỷ) có 32 hộ dân đang bị ảnh hưởng; tại xóm giáp ranh thuộc xã Cây Thị là xóm Kim Cương, Hòa Bình và xóm Trại Cau có tới 41 hộ dân chung cảnh ngộ.
Bà Trần Thị Xuân (trú tại tổ 14, thị trấn Trại Cau), cho biết từ cuối năm 2015, bà phát hiện vết nứt hướng tâm trên mặt đất trong vườn của gia đình. Nước mưa chảy xuống khe nứt đó và hiện nhiều gốc vải đã tụt xuống mặt đất khoảng 40cm. Vườn của gia đình bà có rất nhiều hố sụt, trong đó hố sụt có bán kính lớn nhất trên 3m. Lo ngại mất an toàn, gia đình bà Xuân đã bỏ hoang khu vườn không dám canh tác.
Cũng như bà Xuân, gia đình ông Nông Cao Khánh (trú tại xóm Kim Cương, xã Cây Thị), có thửa ruộng hơn 1.000m2. Từ khi Mỏ sắt Trại Cau khai thác quặng tại tầng sâu núi quặng dẫn đến hiện tượng mất nước canh tác. Nguy hiểm hơn, hiện tại trên thửa ruộng đã xuất hiện những hố sụt sâu, bán kính rộng, có hố thụt sâu xuống mặt rộng hơn 1m...
Chung nỗi lo với các hộ dân, ông Hoàng Văn Tuệ, Giám đốc Xí nghiệp nước sạch Trại Cau, cho biết xí nghiệp đang cung cấp nước sinh hoạt cho khoảng 80% dân số thị trấn Trại Cau.
Hiện tượng mất nước đã ảnh hưởng đến công suất khai thác và khả năng cung cấp nước sạch của đơn vị. Xí nghiệp có hai giếng khoan (độ sâu 50m) với công suất khai thác 1.000m3/ngày đêm, nhưng hiện chỉ hoạt động 1 giếng với công suất đạt 250m3/ngày đêm. Khả năng thiếu nước cung cấp cho người dân là khó tránh khỏi nếu không có phương án giải quyết kịp thời...
Theo ông Nguyễn Văn Thủy, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Đồng Hỷ, sau khi nhận được phản ánh của người dân, chính quyền địa phương đã khẩn trương phối hợp với các ngành chức năng tìm nguyên nhân sụt lún, mất nước.
Trước mắt, huyện làm việc với Công ty cổ phần nước sạch Thái Nguyên đầu tư đường ống dẫn nước đến các hộ dân, đồng thời xây dựng phương án bơm nước tưới từ lòng moong của Mỏ sắt Trại Cau cung cấp cho cây trồng, vật nuôi. Tuy nhiên, cách giải quyết này chỉ là giải pháp tình thế.
Về lâu dài huyện có thể tính tới phương án xây dựng khu tái định cư để di chuyển các hộ dân ra khỏi vùng ảnh hưởng. Mỏ sắt Trại Cau cũng chủ động đầu tư xây dựng đường ống dẫn nước từ Nhà máy nước Trại Cau tới khu vực các hộ dân bị ảnh hưởng...
Hiện tượng sụt lún đất, mất nước đã từng xảy ra tại khu vực lân cận điểm mỏ khai thác quặng sắt moong Thác Lạc của Mỏ sắt Trại Cau từ trước năm 2010. Sau đó, các cơ quan chức năng đã vào cuộc và xác định nguyên nhân trực tiếp là do hoạt động bơm tháo khô mỏ tại moong Thác Lạc 3 của Mỏ sắt Trại Cau vượt quá công suất được cấp phép, tạo ra phễu làm hạ mạnh mức nước xung quanh moong khiến nước dưới đất vận động mạnh, gây mất cân bằng tĩnh trong các tầng đất phủ, đẩy nhanh sự sụt đất, nứt đất, mất nước.
Trên cơ sở kết luận của cơ quan chức năng, Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên, đơn vị chủ quản của Mỏ sắt Trại Cau đã hỗ trợ nhân dân vùng bị ảnh hưởng hàng tỷ đồng./.