Đến Lào Cai vào thời điểm này, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp thơ mộng của những thửa ruộng bậc thang ngả màu vàng óng mà còn được thưởng thức vị ngọt thanh mát, thơm giòn của quả hồng không hạt.
Hồng giòn không hạt được trồng ở một số huyện vùng cao của Lào Cai, tập trung lớn nhất ở Mường Khương.
Tuy mới được trồng phổ biến vài năm trở lại đây, song loại cây ăn quả này đã và đang chứng minh hiệu quả, mở ra hướng đi mới giúp người dân miền núi xóa đói, giảm nghèo bên cạnh các loại cây trồng chủ lực khác.
Từ những ngày trung tuần tháng Tám, bà con Mường Khương đã bắt đầu thu hoạch quả hồng giòn. Dịp này, thôn Lao Chải, thị trấn Mường Khương tấp nập thương lái thu mua. Dù loại cây ăn quả này mới được đưa về trồng trên đất Mường Khương cách đây khoảng 5 năm song nhờ hợp với khí hậu, thổ nhưỡng nên năm nào cũng cho quả sai, đều và đẹp mã.
Đặc biệt, loại cây này có nhiều ưu điểm thích ứng với mọi điều kiện đất đai khí hậu, thời tiết khắc nghiệt như sương muối, gió mùa, rét đậm, rét hại ở vùng cao Mường Khương.
[Đặc sản na Đông Triều - thương hiệu sản phẩm OCOP của Quảng Ninh]
Say sưa thu hái những quả hồng giòn căng vàng, vợ chồng chị Lù Dìn Phủng, dân tộc Bố Y, thôn Lao Chải, thị trấn Mường Khương không giấu được niềm vui, bởi vụ quả năm nay được giá. Toàn bộ diện tích trồng hồng giòn của gia đình chị Phủng đều là đất dốc. Trước kia dùng để trồng ngô nhưng thu nhập chẳng được là bao.
Chị Phủng cho biết năm 2017, gia đình chị mạnh dạn bắt tay vào trồng hồng giòn sau khi đã tham khảo hiệu quả từ các mô hình khác trên địa bàn và được sự hướng dẫn, hỗ trợ về kỹ thuật từ các cơ quan chức năng.
Không giống loại hồng không hạt Bảo Hà - sản phẩm OCOP vốn đã nức tiếng gần xa của huyện vùng thấp Bảo Yên, quả hồng giòn không hạt có hình tròn dẹt, vỏ màu xanh vàng. Khi chín, ruột chuyển màu vàng đậm, vị ngọt thanh, thơm, ăn giòn nên được nhiều người ưa thích.
Qua thực tế canh tác, chị Phủng cho biết bình thường thời vụ trồng thích hợp nhất đối với hồng là từ mùa Đông đến đầu mùa Xuân, tức là từ khi cây hồng rụng lá ngủ Đông đến khi cây hồng chuẩn bị nảy lộc Xuân.
Tuy nhiên, những nơi vùng cao hạn hán nặng vì có ít mưa vào đầu mùa xuân như Mường Khương thì trồng vào thời điểm mùa Thu, lúc này cây hồng lá đã ổn định không còn sinh trưởng mới trồng được.
"Giống cây ăn quả này khỏe mạnh, sinh trưởng tốt lại không tốn công chăm sóc như các loại cây ăn quả khác, chỉ cần bón một ít phân lúc cây nhỏ và chú ý diệt trừ sâu bệnh kịp thời, sau này hồng phát triển tự nhiên. Cây trồng sau 4 năm sẽ cho quả, thu hoạch từ cuối tháng Bảy âm lịch và rộ nhất vào dịp tết Trung Thu," chị Phủng chia sẻ.
Năm 2023, là năm thứ ba gia đình chị Phủng thu hoạch quả hồng giòn. Với 600/2.000 gốc đang cho thu hoạch, dự kiến mùa này vườn nhà chị có sản lượng gần 1,2 tấn quả. Hồng giòn năm nay được giá khoảng từ 35.000-40.000 đồng/kg, tuy vậy cung vẫn không đủ cầu.
"Với hương vị thơm, giòn và vị ngọt mát đặc biệt, giống hồng giòn được rất nhiều người ưa chuộng và tìm mua mỗi khi đến vụ. Chính vì vậy, gia đình tôi cứ thu hoạch đến đâu là bán hết đến đó," chị Thương chia sẻ.
Năm nay, gia đình chị Lồ Củi Thương ở thôn Lao Chải cũng có nguồn thu khá từ vườn hồng giòn với 400 gốc, trong đó khoảng 60 gốc đang cho thu hoạch. Giống hồng giòn này là do gia đình chị tự ghép cành và nhân giống để trồng.
Chị cho biết giống hồng này tự tạo tán rất đều, không cần phải cắt tỉa cành; hồng càng lâu năm nếu được chăm bón tốt thì càng sai quả. Hiện, năng suất trung bình của một cây khoảng 15-20kg quả, với giá bán tại vườn là 35.000-40.000 đồng/kg thì một cây hồng giòn cũng có nguồn thu gần 800.000 đồng.
Nhờ hương vị thơm ngon đặc trưng riêng có nên ngay từ khi bắt đầu bước vào vụ thu hoạch, nhiều khách đã đến tận vườn để trải nghiệm hái quả và mua sản phẩm. Đây là hướng đi mới có thể mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho nhiều hộ nông dân khi triển khai ở quy mô lớn và có liên kết sản xuất.
Ông Lê Thanh Hoa, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn huyện Mường Khương, cho biết đến thời điểm hiện tại, toàn huyện Mường Khương đã có gần 100ha cây hồng giòn và 20ha đã bước đầu cho thu hoạch. Loại cây này hứa hẹn là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao, từ 100-200 triệu đồng/ha, cao gấp từ 4-5 lần so với trồng ngô và sẽ là loại cây mang lại triển vọng xóa đói, giảm nghèo bền vững của địa phương.
Hiện tại, cấp ủy, chính quyền huyện Mường Khương đang nỗ lực hỗ trợ người dân từng bước xây dựng thương hiệu hồng giòn; phát triển, liên kết thị trường tiêu thụ ổn định lâu dài để nâng cao đời sống, thu nhập cho bà con./.