hàng nghìn người dân Aghanistan đổ xô vào đường băng, cố lao lên các máy bay để rời khỏi đất nước sau khi Taliban tiếp quản quyền kiểm soát thủ đô Kabul. (Ảnh: AFP/TTXVN)Ngày 17/8, Liên hợp quốc kêu gọi các nước cấm mọi hình thức bắt buộc người Afghanistan trở về nước sau khi lực lượng Taliban tuyên bố nắm quyền kiểm soát Afghanistan, gây lên làn sóng sợ hãi bao trùm thủ đô Kabul.
Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) thông báo đã ra lời kêu gọi các nước không trục xuất công dân Afghanistan, kể cả những người Afghanistan mà đơn xin tị nạn của họ bị bác bỏ.
Phát biểu với báo giới tại Geneva, người phát ngôn của UNHCR Shabia Mantoo nêu rõ: “Trước tình hình nhân quyền và an ninh suy giảm nhanh ở nhiều vùng rộng lớn của đất nước (Afghanistan) và thảm hoạ nhân đạo đang lan rộng, UNCHR kêu gọi các quốc gia trên thế giới ngừng bắt buộc công dân Afghanistan trở về nước, những người trước đây được xác định là không cần sự bảo hộ quốc tế."
Bà Mantoo cũng hoan nghênh động thái của một số nước châu Âu ngừng mọi hoạt động trục xuất người xin tị nạn Afghanistan về nước, đồng thời bày tỏ hy vọng các nước khác sẽ có hành động tương tự.
[Áo, Séc trục xuất người tị nạn Afghanistan không đủ điều kiện]
Hàng chục nghìn người tìm cách chạy khỏi Afghanistan do lo ngại sự quay trở lại của chế độ Hồi giáo cực đoan mà Taliban từng áp đặt, cũng như lo sợ bị Taliban trả thù vì đã hỗ trợ Chính phủ Afghanistan được Mỹ hậu thuẫn, cầm quyền trong hai thập kỷ qua.
Thậm chí trước khi xảy ra tình hình hỗn loạn trong những ngày gần đây, bà Mantoo cho biết hơn 550.000 người Afghanistan kể từ đầu năm nay đã phải tha hương do hậu quả của cuộc xung đột và bất ổn an ninh ở nước này.
Mặc dù Taliban đã đưa ra cam kết là không gây hoảng sợ cho người Afghanistan, song Liên hợp quốc đã bày tỏ lo ngại sâu sắc về nguy cơ vi phạm nhân quyền đối với dân thường, nhất là phụ nữ và bé gái, cũng như những người làm việc cho chính phủ Afghanistan, các tổ chức quốc tế hay các lực lượng quân sự ở nước này.
Đám đông người sơ tán cố lao lên các máy bay, gây ra cảnh hỗn loạn tại sân bay quốc tế ở Kabul khi Taliban tuyên bố kiểm soát Afghanistan. (Ảnh: AP/TTXVN)Người phát ngôn của Văn phòng Cao ủy nhân quyền Liên hợp quốc (OHCHR) Rupert Colville nêu rõ: “Chúng tôi kêu gọi cộng đồng quốc tế tăng cường mọi sự ủng hộ có thể cho những người có nguy cơ hiện hữu."
Ông cũng kêu gọi Taliban thực hiện những cam kết mà lực lượng này đã đưa ra, cho phép phụ nữ đi làm và bé gái đi học. Ông kêu gọi Taliban “nói đi đôi với làm” để xoá tan những lo sợ về sự an toàn của nhiều người thuộc mọi tầng lớp xã hội ở Afghanistan.
Trước đó, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết các đại diện của Taliban ở một số vùng của Afghanistan đã bày tỏ sự ủng hộ đối với việc cho bé gái được đi học sau khi lực lượng này chiếm quyền kiểm soát Afghanistan.
UNICEF dẫn lời một số đại diện địa phương của Taliban cho biết họ đang chờ sự chỉ đạo từ người đứng đầu lực lượng này trong vấn đề này, trong khi số khác cho biết họ muốn các trường học được đưa vào hoạt động.
Từ năm 1996-2001, đất nước Afghanistan nằm trong kiểm soát của Taliban. Taliban áp đặt một chế độ cai trị hà khắc như cấm bé gái đến trường, phụ nữ hầu như không có quyền, bị cấm đi học và buộc phải mặc quần áo che toàn bộ cơ thể và khi đi ra ngoài phải có một người nhà là nam giới đi kèm. Âm nhạc và các hình thức truyền thông khác đều bị cấm.
Cùng ngày, Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC) cho biết kể từ tháng Sáu đến nay, có hơn 40.000 người bị thương trong các cuộc xung đột tại Afghanistan được điều trị tại các cơ sở y tế được ICRC hỗ trợ, trong đó có 7.600 người từ đầu tháng Tám đến nay.
Trong 10 ngày đầu tháng Tám, ICRC đã điều trị cho 4.042 người bị thương, đồng nghĩa là hơn 3.500 người bị thương được điều trị chỉ riêng trong tuần qua, trong đó có cả trẻ em, phụ nữ, khi Taliban chiếm giữ các vùng lớn của Afghanistan, trong đó có thủ đô Kabul./.
