Ngày 26/5, một máy bay chở khách của Belarus đi từ Minsk đến Barcelona (Tây Ban Nha) đã phải quay đầu vì bị Pháp từ chối cho qua không phận.
Vụ việc diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Belarus và các nước châu Âu gia tăng sau khi Belarus buộc máy bay chở khách của hãng hàng không Ryanair (Ireland) hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở Minsk để kiểm tra an ninh.
Theo hãng tin AFP (Pháp), trong thông báo của mình, hãng hàng không nhà nước Belarus Belavia cho biết máy bay mang số hiệu В2869 chở 56 hành khách không được cho phép bay qua không phận Pháp và phải "lòng vòng" trên không trong khoảng 2 tiếng đồng hồ trước khi quay trở lại Minsk.
Kiểm soát không lưu Pháp nói rằng họ làm theo "lệnh từ Thủ tướng Pháp."
Bộ Ngoại giao Belarus đã chỉ trích hành động trên, nhấn mạnh hầu hết hành khách trên máy bay là công dân của Liên minh châu Âu (EU) và điều này đe dọa sự an toàn của họ. Người phát ngôn bộ này cũng cáo buộc nhà chức trách Pháp vi phạm Công ước Chicago về đi lại bằng đường hàng không.
Chỉ vài giờ sau vụ việc trên, hãng hàng không quốc gia Pháp Air France thông báo hủy chuyến bay Paris-Moskva sau khi Nga không chấp thuận đường bay mới tránh qua không phận Belarus.
Theo phóng viên TTXVN tại Paris, chuyến bay AF1154, dự kiến khởi hành lúc 10h20 ngày 26/5 (theo giờ địa phương), đã bị hủy vì lý do liên quan tới việc tránh qua không phận của Belarus và sự thay đổi này cần được nhà chức trách Nga cho phép để bay vào lãnh thổ Nga. Air France lấy làm tiếc về vấn đề này và đang tích cực hỗ trợ các hành khách bị ảnh hưởng.
Cùng ngày, Ba Lan đã thông qua một lệnh cấm các chuyến bay của Belarus qua không phận nước này. Đây là một phần của các biện pháp trừng phạt mà Liên minh châu Âu (EU) đã nhất trí trước đó liên quan tới vụ máy bay của Ryanair phải hạ cánh khẩn cấp để kiểm tra an ninh.
[Belarus đề xuất đối thoại với phương Tây về vụ chuyển hướng máy bay]
Ba Lan có chung đường biên giới với Belarus và lệnh cấm dự kiến sẽ ảnh hưởng lớn đến các chuyến bay đến Đông Âu của các hãng hàng không Belarus, trong đó có hãng hàng không quốc gia Belavia.
Trước đó, tại Hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra ở Brussels (Bỉ) trong hai ngày 24-25/5, lãnh đạo 27 quốc gia EU nhất trí yêu cầu đóng cửa các sân bay của khối này với tất cả các máy bay của Belarus, đồng thời yêu cầu các hãng hàng không châu Âu tránh bay qua không phận Belarus.
Cho tới nay, các hãng hàng không Đức và Hà Lan, lần lượt là Lufthansa và KLM, đã quyết định không bay qua không phận Belarus. Ngoài ra, EU cũng cân nhắc các biện pháp trừng phạt nhằm vào các cá nhân liên quan đến chính quyền Belarus.
Theo phóng viên TTXVN tại Brussels, đánh giá về quyết định trên của EU, chuyên gia về an ninh hàng không Xavier Tytelman cho rằng việc tránh không phận Belarus sẽ không ảnh hưởng nhiều đến các hãng hàng không châu Âu xét về mặt kinh tế, song sẽ để lại hậu quả tiêu cực đối với tài chính của Belarus.
Chuyên gia Tytelman giải thích: “Mọi công ty đều phải trả phí để bay qua một quốc gia và như vậy, khoản tiền đó sẽ không còn nữa.” Theo Cơ quan kiểm soát không lưu châu Âu Eurocontrol, trong thời kỳ đại dịch COVID-19, trung bình mỗi tuần có gần 2.500 máy bay được khai thác cho các chuyến bay thương mại sử dụng không phận Belarus.
Căng thẳng giữa Belarus và nhiều nước phương Tây gia tăng xuất phát từ việc máy bay của hãng hàng không Ryanair ngày 23/5 đang trên hành trình từ Athens (Hy Lạp) đến Vilnius (Litva) đã phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở thủ đô Minsk của Belarus sau khi phi hành đoàn nhận được thông báo có thiết bị nổ trên máy bay.
Máy bay tiêm kích MiG-29 thuộc Lực lượng Vũ trang Belarus đã cất cánh để hộ tống máy bay của Ryanair hạ cánh. Lực lượng chức năng Belarus đã kiểm tra sơ bộ cả trong và ngoài máy bay cũng như khoang hành lý, sau đó kiểm tra kỹ trong 2 tiếng rưỡi đồng hồ. Các chuyên gia chất nổ đã không phát hiện vật thể khả nghi nào.
Nhà chức trách Belarus cho biết trong quá trình kiểm tra máy bay đã phát hiện trong danh sách hành khách có người đồng sáng lập kênh truyền hình Nexta Romat Protasevich mà chính quyền nước này năm ngoái cáo buộc phạm một loạt tội danh, trong đó có tổ chức các cuộc bạo động quy mô lớn. Cơ quan bảo vệ pháp luật Belarus đã bắt giữ người này.
Một ngày sau đó, Bộ Giao thông vận tải Belarus cho biết sân bay Quốc gia Minsk đã nhận được thư điện tử đe dọa sẽ cho nổ máy bay của hãng hàng không Ryanair trên nếu các yêu cầu đưa ra không được thực hiện./.