Sputniknews đưa tin Croatia và Israel hôm 10/1 đã hủy một thỏa thuận mua bán hơn 10 máy bay chiến đấu F-16 do liên quan vấn đề ai sẽ trả kinh phí để gỡ bỏ sở hữu trí tuệ của tập đoàn Lockheed Martin trên những máy bay này.
Quyết định này được đưa ra sau khi chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump lên tiếng quan ngại.
Các quan chức 2 nước đều xác nhận thỏa thuận đã chấm dứt sau cuộc họp tại Zagreb.
Báo Jerusalem Post dẫn tuyên bố của Tổng Vụ trưởng Bộ Quốc phòng Israel Udi Adam đổ lỗi cho việc thỏa thuận thất bại là do "những vấn đề không thể dự tính trước và không nằm trong tầm kiểm soát của cả 2 quốc gia."
Bộ trưởng Quốc phòng Croatia Damir Krsticevic hôm 10/1 cho biết: "Israel đã chính thức thông báo với chúng tôi rằng tôi đã không thể có được sự chấp thuận của Mỹ để chuyển giao các máy bay cho Croatia."
Đại sứ Mỹ tại Croatia Robert Kohorst hồi tháng 12/2018 đã phát biểu: Vấn đề phát sinh là "ai sẽ chi trả cho sự hoán đổi (quyền sở hữu trí tuệ), bởi vì Mỹ và nhà thầu Lockheed Martin phải thực hiện việc (hoán đổi) đó, do họ là chủ thể sở hữu công nghệ và tài sản trí tuệ... Tôi không liên quan đến các phiên đàm phán và tôi không nghĩ rằng họ (Israel và Croatia) được lựa chọn, bởi vì đây là sở hữu trí tuệ của Lockheed Martin và họ cần phải được tập đoàn này đồng ý thì mới chuyển giao được."
Truyền thông Croatia cho rằng các công ty quốc phòng của Mỹ đã phàn nàn rằng những máy bay chiến đấu đã được Israel nâng cấp, vì thế tước bỏ cơ hội của Lockheed trong việc hiện đại hóa những máy bay này và thực hiện bảo dưỡng chúng.
Bộ Ngoại giao Mỹ có quyền can thiệp vào các hợp đồng và ngăn ngừa bên thứ 3 chuyển giao các máy bay mà không được bộ này chấp thuận.
Cuối tháng 12/2018, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã cảnh báo thỏa thuận có khả năng bị đổ vỡ bởi cựu Bộ trưởng Quốc phòng khi ấy, ông James Mattis chống việc mua bán này.
Croatia là thành viên của NATO, đã tìm cách thay thế những máy bay chiến đấu MiG-21 vốn đưa vào hoạt động từ năm 1959. Thỏa thuận mua vũ khí đã được nhất trí hồi tháng 1/2018 với tổng trị giá 500 triệu USD.
Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Channel 10 TV các quan chức Israel cho rằng, giới chức Mỹ đã bí mật phàn nàn rằng Israel sẽ được hưởng lợi một cách không công bằng từ hợp đồng mua bán này./.