Ngày 4/4, trong tuyên bố chung đưa ra sau Hội nghị thượng đỉnh ba bên thảo luận về tình hình Syria diễn ra tại thủ đô Ankara của Thổ Nhĩ Kỳ, dưới sự chủ trì của Tổng thống nước chủ nhà Recep Tayyip Erdogan, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran cam kết sớm đạt được một lệnh ngừng bắn lâu dài tại quốc gia Trung Đông này.
Tuyên bố chung có đoạn viết: "Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cùng Tổng thống Iran Hassan Rouhani và người đồng cấp Nga Vladimir Putin tái khẳng định cam kết hợp tác nhằm đạt được một lệnh ngừng bắn lâu dài giữa các bên xung đột tại Syria."
Hiện lãnh đạo ba nước đang tiếp tục hợp tác nhằm thúc đẩy tiến trình tìm kiếm một giải pháp chính trị tại Syria, coi đây như một phần của tiến trình hòa bình Astana, được khởi động năm ngoái.
Ngoài việc thảo luận và đánh giá một số nội dung quan trọng, từ việc tuân thủ lệnh ngừng bắn, đảm bảo hoạt động của các vùng giảm căng thẳng, thúc đẩy triển khai thỏa thuận của Đại hội đối thoại dân tộc Syria cho đến việc nâng cao lòng tin của các bên xung đột, lãnh đạo Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran cũng khẳng định quyết tâm đẩy nhanh những nỗ lực nhằm đảm bảo “bình yên trên thực địa” cũng như bảo vệ dân thường ở “những khu vực giảm căng thẳng” tại Syria.
Truyền hình nhà nước Iran cho biết các nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ, Nga và Iran cũng khẳng định tầm quan trọng của việc chuẩn bị các điều kiện để những người Syria phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn do xung đột được hồi hương. Tuyên bố chung nêu rõ ba nhà lãnh đạo tuyên bố họ sẽ tiếp tục hợp tác “nhằm đem lại hòa bình và ổn định ở Syria."
Tại cuộc gặp, Tổng thống Iran Rouhani nói với những người đồng cấp Nga và Thổ Nhĩ Kỳ rằng khu vực Afrin, phía Bắc Syria, nên được trao lại cho quân đội Syria. Ông Rouhani nói: "Những diễn tiến ở Afrin chỉ có thể có ích nếu không vi phạm sự toàn vẹn lãnh thổ của Syria và việc kiểm soát các khu vực này nên được trao lại cho quân đội Syria."
[Hội nghị Nga-Thổ Nhĩ Kỳ-Iran bàn về tình hình Syria]
Hồi đầu tháng 3/2018, lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ cùng các nhóm phiến quân đồng minh đã chiếm được thành phố Afrin sau hai tháng tấn công vào lực lượng Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG). Bộ Ngoại giao Syria đã yêu cầu Ankara “lập tức” rút các lực lượng ra khỏi thành phố này.
Về phần mình, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhận định triển vọng tích cực dù chặng đường phía trước ở Syria còn nhiều gian nan. Theo ông Erdogan, những ai không hiểu rằng lực lượng phiến quân người Kurd và tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng có cùng chung mục đích thì không thể đóng góp cho nền hòa bình lâu dài ở Syria.
Cùng ngày, phát biểu tại cuộc họp báo sau hội nghị đề cập đến tình hình Syria, Tổng thống Nga Putin nêu rõ: “Chúng tôi coi việc cuối cùng đánh bại những phần tử khủng bố, những kẻ không chịu từ bỏ mưu toan nhằm gây bất ổn tình hình trên thực địa và đang tìm cách phá hoại những nỗ lực để hướng đến tiến trình hòa bình là mục tiêu chiến lược chung của chúng tôi. Chúng tôi đặt ưu tiên cho các nhiệm vụ về giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Syria... trong khuôn khổ tiến trình Astana trong tương lai."
Tổng thống Nga nhấn mạnh ngoài cam kết thúc đẩy sự hợp tác ba bên trong cuộc chiến chống khủng bố, cũng như tăng cường trao đổi thông tin, Moskva, Ankara và Tehran cũng nhất trí thống nhất những nỗ lực giúp tái thiết Syria thời hậu chiến, coi đây là mục tiêu ưu tiên, trong việc xây dựng các cơ sở hạ tầng và xã hội ở quốc gia Trung Đông này.
Đây là hội nghị ba bên lần thứ hai bàn về tình hình Syria sau hội nghị đầu tiên diễn ra tại Sochi hồi tháng 11/2017. Hội nghị lần này là nhằm tìm kiếm một giải pháp chính trị cho cuộc xung đột kéo dài hơn bảy năm qua ở Syria.
Theo giới quan sát khu vực, hội nghị thượng đỉnh ba bên Thổ Nhĩ Kỳ-Nga-Iran về tình hình Syria lần này được coi là hình mẫu mới cho việc tăng cường hợp tác. Mặc dù có những lợi ích khá khác biệt, song ba nước đã quyết định cùng nhau tận dụng việc phương Tây suy yếu ảnh hưởng tại Syria nhằm nâng cao tầm quan trọng của sự hợp tác giữa các bên liên quan đến cuộc khủng hoảng Syria với vai trò đầu tàu của Nga.
Bên cạnh đó, hội nghị cũng phần nào cho thấy sự chủ động của Ankara - vốn không phải là đồng minh chủ chốt của Chính phủ Syria./.