Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2012-2022, có ý nghĩa quan trọng, để lại dấu ấn nổi bật, củng cố và nâng cao niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ ta.
Tại Hội nghị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tin tưởng rằng tham nhũng, tiêu cực nhất định sẽ bị ngăn chặn, đẩy lùi; góp phần xây dựng Đảng ta, Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng, xứng đáng với niềm tin yêu, sự mong đợi của nhân dân.
Đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả
Có thể khẳng định những mục tiêu, quan điểm, chủ trương, giải pháp của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nhất là chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Chính trị do đồng chí Tổng Bí thư làm Trưởng ban là hoàn toàn đúng đắn, kịp thời, phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
Tháng 5/2012, Hội nghị Trung ương 5 khóa XI đã quyết định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng để chỉ đạo toàn diện công tác phòng, chống tham nhũng trên phạm vi cả nước.
Ngày 16/9/2021, Bộ Chính trị đã ban hành Quy định số 32-QĐ/TW bổ sung, mở rộng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo Trung ương để chỉ đạo cả công tác phòng, chống tham nhũng và công tác phòng, chống tiêu cực.
Ngày 2/6/2022, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quy định số 67-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, tổ chức bộ máy, chế độ làm việc, quan hệ công tác của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Việc quy định này được ban hành, chính là thể hiện rõ sự quyết liệt, đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, là thêm một “cánh tay nối dài của Trung ương” trong phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
Với tinh thần "không có vùng cấm, không có ngoại lệ, bất kể người đó là ai và không chịu sức ép của bất kỳ cá nhân nào," công tác phát hiện và xử lý tham nhũng đã được chỉ đạo và thực hiện một cách bài bản, đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả, tạo bước đột phá trong công tác phòng, chống tham nhũng.
[Bịt kín 'khoảng trống,' 'kẽ hở' để không thể tham nhũng, tiêu cực]
Nói về chặng đường 10 năm qua, ông Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Nội chính Trung ương, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực nhấn mạnh nguyên nhân cơ bản của những kết quả đã làm được trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ, mà trực tiếp, thường xuyên là sự chỉ đạo quyết liệt, trực tiếp của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, với quyết tâm chính trị rất cao của Đảng, Nhà nước.
Cùng với đó là sự gương mẫu, "nói đi đôi với làm" của Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo và các vị lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, của người đứng đầu, lãnh đạo chủ chốt các cấp, các ngành; là sự nỗ lực, cố gắng, phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ của các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực mà trước hết là kiểm tra Đảng, nội chính, thanh tra, kiểm tra, điều tra, truy tố, xét xử, nhất là các cơ quan tiến hành tố tụng ở Trung ương và địa phương. Kết quả này có được là sự kế thừa, tiếp nối của cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực kiên trì, bền bỉ của nhiều nhiệm kỳ trước đây.
Trong giai đoạn 2012-2022, cấp ủy, ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật 2.740 tổ chức đảng, hơn 167.700 cán bộ, đảng viên, trong đó có 7.390 đảng viên bị kỷ luật do tham nhũng. 170 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý đã bị kỷ luật, trong đó có 4 Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị; 29 Ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương; 50 sỹ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang. Riêng từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay đã thi hành kỷ luật 50 cán bộ thuộc diện Trung ương quản lý (cao hơn gấp 4 lần so với nhiệm kỳ khóa XI và bằng gần một nửa số cán bộ cấp cao bị xử lý của nhiệm kỳ khóa XII), trong đó có 8 Ủy viên Trung ương, nguyên Ủy viên Trung ương, 20 sỹ quan cấp tướng.
Từ năm 2012 đến nay, qua công tác thanh tra, kiểm toán, đã xử lý, thu hồi được hơn 975.000 tỷ đồng, gần 76.000ha đất; xử lý trách nhiệm gần 44.700 tập thể, cá nhân; chuyển cho cơ quan điều tra, xử lý gần 1.200 vụ việc có dấu hiệu phạm tội; kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ, thay thế hơn 2.000 văn bản, trong đó có nhiều văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp.
Bên cạnh đó, công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế được tiến hành một cách kiên trì, kiên quyết, không khoan nhượng, không nương nhẹ, không làm oan, sai; không bỏ lọt tội phạm; rất nghiêm minh, nhưng cũng rất nhân văn, nhân ái, có lý, có tình. Hầu hết các đối tượng bị xử lý đều nhận thức rõ sai phạm của mình và tâm phục, khẩu phục, tỏ rõ sự ăn năn, hối cải, xin lỗi Đảng, Nhà nước và nhân dân; có tác dụng cảnh tỉnh, cảnh báo, răn đe, giáo dục, phòng ngừa mạnh mẽ, được dư luận, nhân dân rất đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần nói rằng việc xử lý nghiêm nhiều cán bộ, kể cả cán bộ cấp cao sai phạm, là điều không ai mong muốn, thậm chí rất đau xót, rất đau lòng. Nhưng vì sự nghiệp chung, vì sự nghiêm minh về kỷ luật của Đảng, thượng tôn pháp luật của Nhà nước, sự trong sạch, vững mạnh và uy tín của Đảng, Nhà nước và ý nguyện của nhân dân, chúng ta phải làm và kiên quyết làm. Kỷ luật một vài người để cứu muôn người; sẽ còn phải tiếp tục làm quyết liệt, mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới theo tinh thần Bác Hồ đã dạy: "Cắt bỏ một vài cành cây sâu mọt để cứu cả cái cây."
Xây dựng cơ chế phòng ngừa chặt chẽ
Sau 2 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, mặc dù phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với ý chí và tinh thần trách nhiệm cao, với sự nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã thu được nhiều kết quả quan trọng, góp phần làm cho đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, ngày càng phát triển, có vị thế xứng đáng trên trường quốc tế.
Không phải như một số ý kiến cho rằng, nếu quá tập trung vào chống tham nhũng sẽ làm "nhụt chí," "chùn bước" những người dám nghĩ, dám làm, làm "chậm" sự phát triển đất nước. Mà hoàn toàn ngược lại, chính nhờ làm tốt công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, giữ vững ổn định chính trị, tăng cường quốc phòng, an ninh và đối ngoại.
Đặc biệt, kết quả của công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần lấy lại và củng cố niềm tin của nhân dân, bác bỏ luận điệu sai trái của các thế lực xấu, thù địch, chống đối cho rằng đấu tranh phòng, chống tham nhũng, xử lý cán bộ, đảng viên sai phạm là "đấu đá nội bộ," "phe cánh."
Hơn nữa, đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng và cũng là xây dựng, làm trong sạch Đảng và bộ máy Nhà nước; làm "chùn bước" những ai có động cơ không trong sáng, đã trót "nhúng chàm" và những người không nắm vững chủ trương, chính sách của Đảng, thiếu bản lĩnh, thiếu kiến thức và kinh nghiệm.
Theo Tiến sỹ Nguyễn Duy Thụy, Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội vùng Tây Nguyên, công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã góp phần to lớn làm trong sạch bộ máy, loại trừ những cán bộ tha hóa, biến chất, khẳng định quyết tâm chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và cá nhân Tổng Bí thư đối với các thói hư, tật xấu tồn tại bấy lâu nay có ảnh hưởng đe dọa đến sự tồn vong của hệ thống chính trị, của chế độ. Cái được lớn nhất là đã củng cố, giữ vững niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.
Qua công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, không chỉ thu về những của cải, tài sản của nhà nước và nhân dân do tham nhũng, tiêu cực gây ra mà còn lấy lại niềm tin của nhân dân vào chế độ, vào Trung ương, vào hệ thống chính trị; tạo ra sự răn đe, làm gương cho các thế hệ cán bộ tiếp theo. Cùng với đó, tăng cường "sức đề kháng" cho hệ thống chính trị, hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, tránh thế hệ cán bộ tiếp sau đi vào "vết xe đổ" của người đi trước.
Chính vì thế, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, là nhiệm vụ rất quan trọng, đòi hỏi phải tiến hành một cách kiên quyết, kiên trì, liên tục, bền bỉ, "không nghỉ," "không ngừng" ở tất cả các cấp, các ngành, các lĩnh vực; thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự; với những bước đi vững chắc, tích cực, chủ động và có trọng tâm, trọng điểm. Điều đáng nói ở đây là phải xây dựng cho được một cơ chế phòng ngừa chặt chẽ để "không thể tham nhũng;" một cơ chế răn đe, trừng trị nghiêm khắc để "không dám tham nhũng" và một cơ chế bảo đảm để "không cần tham nhũng."
Hơn nữa, đấu tranh phòng, chống tham nhũng không thể chủ quan, nóng vội, thỏa mãn; không được né tránh, cầm chừng. Do đó, Đại hội XIII của Đảng đã khẳng định và bổ sung một số định hướng lớn cho công tác phòng, chống tham nhũng thời gian tới là: kiên quyết, kiên trì đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tham nhũng, tiêu cực, với quyết tâm chính trị cao hơn, hành động mạnh mẽ hơn.
Kết hợp chặt chẽ giữa tích cực phòng ngừa với chủ động phát hiện, xử lý nghiêm minh, kịp thời những hành vi tham nhũng, tiêu cực, bao che, dung túng, tiếp tay cho tham nhũng, can thiệp, cản trở việc chống tham nhũng, tiêu cực; không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và của toàn dân; thực hiện đồng bộ các biện pháp chính trị, tư tưởng, tổ chức, hành chính, kinh tế, hình sự…
Ban Chỉ đạo Trung ương, các Ban Chỉ đạo cấp tỉnh và các cơ quan nội chính Trung ương cũng như địa phương, cần tiếp tục phát huy mạnh hơn nữa, tốt hơn nữa những kết quả, thành tích to lớn và những bài học kinh nghiệm quý báu; nỗ lực phấn đấu nhiều hơn nữa trên con đường đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động trong giai đoạn phát triển mới.
Đề xuất một số giải pháp phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thời gian tới, đồng chí Trần Văn Rón, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm thường trực Ủy ban Kiểm tra Trung ương cho biết, ngay sau Đại hội XIII, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chủ động tham mưu, giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư, trình Ban Chấp hành Trung ương ban hành các quy định, quy trình nhằm đảm bảo hệ thống các quy định về công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật của Đảng ngày càng hoàn thiện và đồng bộ với quy định của pháp luật.
Từ đó cập nhật kịp thời các thay đổi, đúc rút từ thực tiễn, đồng thời chủ động phối hợp với các cơ quan tham mưu của cấp ủy để giúp Bộ Chính trị, Ban Bí thư, cấp ủy các cấp xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát nhiệm kỳ hàng năm với phương châm giám sát phải mở rộng, kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm. Nội dung kiểm tra, giám sát luôn chú trọng về phòng ngừa, nhắc nhở, tránh để xảy ra vi phạm.
Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo và nâng cao hiệu quả trong phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng, tiêu cực trong thời gian tới, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho rằng lãnh đạo người đứng đầu cấp ủy và các cơ quan nội chính phải giám sát, đôn đốc xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng của cán bộ cơ quan, đơn vị mình, chú trọng phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong các cơ quan chức năng; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát các ngành, lĩnh vực, địa phương dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực…
Theo Tiến sỹ Nguyễn Văn Phong, Đại học Nội vụ Hà Nội, vừa qua, Trung ương quyết định thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh, thành phố về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực là rất cần thiết, quan trọng. Điều này cho thấy, Trung ương đã và đang tiếp tục quan tâm, chú trọng, đẩy mạnh hơn nữa công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt.”
Từ góc độ cơ sở, ông Lê Duy Tân, Bí thư Chi bộ khóm 3, Phường 6, thành phố Cà Mau cho biết, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị-xã hội với vai trò giám sát, cần tiếp tục đổi mới hoạt động, chủ động ghi nhận, xử lý những phản ánh của nhân dân. Bên cạnh đó, các cấp ủy Đảng cũng cần tăng cường kiểm tra, giám sát, phân tích thông tin, kịp thời xử lý những biểu hiện tiêu cực ngay từ khi hình thành dư luận…
Để công tác phòng, chống tham nhũng tiêu cực tiếp tục có hiệu ứng tích cực, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội và thực sự trở thành phong trào, xu thế không thể đảo ngược, đúng như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nói: Điều quan trọng có ý nghĩa quyết định là: Nhận thức phải chín; tư tưởng phải thông; quyết tâm phải lớn và phương pháp phải đúng./.