Theo đài RFI, Nhật Bản đang tranh giành quyết liệt với Trung Quốc quyền kiểm soát các cảng biển quan trọng tại châu Á, nhằm bảo đảm an ninh các tuyến đường vận chuyển hàng hóa và nhiên liệu, đồng thời Tokyo muốn kìm hãm bớt đà mở rộng ảnh hưởng của Bắc Kinh trong khu vực.
Ngoài việc mua lại cổ phần, hợp tác khai thác, tham gia xây dựng, Nhật Bản còn đang góp phần phát triển cơ sở hạ tầng tại châu Á thông qua các khoản cho vay trực tiếp hay từ Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), qua đó cạnh tranh quyết liệt với Trung Quốc.
Ví dụ như Tokyo tiến hành hợp tác với New Delhi để cùng khai thác cảng Colombo tại Sri Lanka, tham gia xây dựng cảng Thilawa tại Myanmar và dự án quản lý cảng nước sâu Sihanoukville ở Campuchia.
Tính đến cuối tháng 3/2016, Ấn Độ và Indonesia đứng đầu danh sách các nước châu Á được Nhật Bản cho vay với tổng trị giá 1.700 tỷ yen cho mỗi nước, tiếp đến là Việt Nam với mức vay là 1.400 tỷ yen.
Tokyo hiện là một đối tác ngoại giao và kinh tế quan trọng trong khu vực.
Theo phân tích của tờ Nikkei Asian Review, việc Trung Quốc tìm cách kiểm soát hầu hết các tuyến đường biển đi từ Biển Đông đến châu Âu thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường đang khiến Nhật Bản lo âu vì đó cũng chính là những tuyến hàng hải quan trọng đối với Tokyo trong việc nhập dầu khí từ Trung Đông và xuất khẩu hàng hóa sang châu Âu.
Trong thời bình, những cảng biển nằm dọc theo Ấn Độ Dương chủ yếu dùng để vận chuyển hàng hóa. Nhưng nếu Trung Quốc mở rộng được tầm ảnh hưởng, “họ có thể sử dụng những cảng này cho mục đích quân sự,” như cảnh báo của một quan chức Nhật Bản.
Do đó, trong nỗ lực kiềm chế Bắc Kinh, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe kêu gọi phát triển một khu vực Ấn Độ Dương “mở và tự do,” đồng thời Tokyo tăng cường các mối quan hệ với các nước khác tại châu Á thông qua các chương trình hỗ trợ phát triển, không chỉ hỗ trợ về mặt kinh tế-tài chính, mà còn cả lĩnh vực quân sự, cứu hộ, cứu trợ thiên tai./.