Hiện nay, Việt Nam chưa có quy định về thiết bị và vị trí an toàn cho trẻ em trên xe ôtô. Nhiều phụ huynh vẫn để trẻ em ngồi ghế trước hoặc đứng trong xe, vươn tay ra cửa sổ, thò đầu qua cửa sổ trời…
Do đó, nhiều ý kiến cho rằng cần sớm luật hóa với những quy định thiết thực về thiết bị an toàn, vị trí an toàn cho trẻ em trên xe ôtô khi tham gia giao thông.
Vẫn còn khoảng trống về mặt pháp luật
Theo báo cáo của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, mỗi năm có khoảng 1.800-2.000 vụ tai nạn giao thông liên quan tới trẻ em, trong đó có khoảng 600-700 vụ liên quan tới ôtô có trẻ em. Tai nạn giao thông cùng với đuối nước là hai nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ ở nước ta.
Ông Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nhìn nhận những quy định pháp luật của nước ta đối với vấn đề này còn “chỗ thiếu, chỗ bất cập”.
Dẫn chứng khi di chuyển trên xe ôtô, dây an toàn rất tốt bảo vệ trẻ, song hiện mới chỉ quy định cho người trưởng thành mà lại chưa có quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em, do đó, ông Minh cho rằng vẫn còn những khoảng trống về mặt pháp luật cần phải bổ sung để bảo vệ trẻ em khi tham gia giao thông.
“Khi xảy ra va chạm, lực quán tính và tình huống bất ngờ có thể khiến người lớn không thể giữ chặt trẻ dẫn tới việc trẻ bị văng khỏi ghế, va đập và bị thương nghiêm trọng. Rất nhiều vụ tai nạn giao thông đáng tiếc xảy ra, nên việc cần phải có ý thức bảo vệ trẻ em khi tham gia giao thông là rất cần thiết nhằm tránh những chấn thương nặng cho trẻ. Đây cũng là một trong những cách thiết thực nhất để yêu thương con trẻ,” ông Minh nhấn mạnh.
Phía Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng khuyến nghị khi tham gia giao thông bằng ôtô, ghế sau là vị trí an toàn nhất cho trẻ. Nguy cơ chấn thương giảm cho trẻ em ngồi ở ghế sau kể cả trường hợp dùng thiết bị an toàn và không dùng thiết bị an toàn. Cụ thể, với trẻ em không dùng thiết bị an toàn, nguy cơ chấn thương ở trẻ em ngồi ghế sau giảm 26% so với trẻ ngồi ghế trước. Với trẻ em có dùng thiết bị an toàn, nguy cơ này giảm 14%.
Áp dụng trí tuệ nhân tạo giảm thiểu tai nạn giao thông trẻ em
Mặt khác, qua kết quả nghiên cứu quan sát 1.102 xe ôtô cá nhân và 1.457 trẻ em từ 0-10 tuổi tại 3 thành phố lớn là Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh của Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương (Đại học Y tế công cộng) cho thấy có tới hơn 42% phụ huynh cho con ngồi ở ghế phụ trước trong xe ôtô; trong đó có 19,2% được người lớn ôm, bế ở ghế phụ. Tỷ lệ sử dụng thiết bị an toàn rất thấp ở cả 3 thành phố, chỉ chiếm 1,3% và cao nhất ở Hà Nội là 2,6%. Tỷ lệ sử dụng thiết bị an toàn ở Đà Nẵng chỉ chiếm 0,4%.
Khi được hỏi các bậc phụ huynh có ôtô về vị trí trên xe an toàn nhất cho trẻ, 36% người trả lời cho rằng ngồi ghế sau là an toàn nhất, 28% cho rằng ngồi ghế trước và 27,8% cho rằng ngồi trong thiết bị an toàn chuyên dụng là đáp án đúng nhất. Có tới 75,4% ủng hộ cần thiết có quy định bắt buộc về thiết bị an toàn trên xe.
Phó Giáo sư-Tiến sỹ Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương (Trường Đại học Y tế công cộng) cho rằng nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông ở trẻ em là do thiếu hoặc thực thi chưa đầy đủ các quy định về an toàn khi tham gia giao thông, đặc biệt là sử dụng các thiết bị như mũ bảo hiểm, dây an toàn, thiết bị an toàn trên ôtô.
Cần quy định đủ mạnh
Theo báo cáo của WHO, hiện nay, trên thế giới có 115 nước đã có quy định cấm trẻ em ngồi ghế trước ôtô; trong đó có 70 nước cấm hoàn toàn, 45 nước cấm nhưng cho phép trẻ ngồi ghế trước nếu có thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ôtô.
Đặc biệt, có gần 100 quốc gia đã thể chế hóa quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn trẻ em trên ô tô cá nhân. Đơn cử như trong khu vực ASEAN, Singapore bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 135cm, Malaysia bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 136cm và dưới 12 tuổi, quy định của Philippines là dưới 12 tuổi hoặc dưới 150cm.
Nhằm bảo đảm an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông, dự thảo Luật Trật tự an toàn giao thông đã cập nhật đã chỉnh lý nhiều quy định để đảm bảo an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông, trong đó tại khoản 3, Điều 9 quy định: “Trẻ em dưới 10 tuổi hoặc chiều cao dưới 135cm được chở trên xe ôtô con không được ngồi cùng hàng ghế của người lái xe khi tham gia giao thông đường bộ; trẻ em dưới 4 tuổi phải được chở bằng ghế thiết kế dành cho trẻ em (trừ xe ôtô kinh doanh vận tải hành khách theo quy định của pháp luật đường bộ). Người lái xe có trách nhiệm kiểm tra, hướng dẫn việc thắt dây an toàn cho trẻ em.”
“Dự kiến ngày 26/6 tới đây, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV sẽ thông qua Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ. Nếu quy định sử dụng thiết bị an toàn và vị trí ngồi an toàn cho trẻ em được luật hóa và áp dụng hiệu quả trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, có thể kéo giảm tới 400-500 vụ trẻ em bị chấn thương đặc biệt nghiêm trọng hoặc trẻ em thiệt mạng trên ôtô mỗi năm tại Việt Nam,” ông Cường nhận định.
Lái xe thắt dây an toàn giảm nguy cơ tử vong do tai nạn giao thông
Do đó, ông Cường kiến nghị cần sớm luật hóa với những quy định thiết thực về thiết bị an toàn, vị trí an toàn cho trẻ em, đối tượng thụ động tham gia giao thông, để ngày càng phát huy tác dụng tích cực trong bảo vệ trẻ em tham gia giao thông khi số lượng ôtô tại Việt Nam ngày một tăng.
Ông Cường cũng cho hay Trung tâm Nghiên cứu chính sách và phòng chống chấn thương đã thực hiện đánh giá tác động của việc bổ sung sửa đổi quy định cho thấy người dân phản ứng rất tích cực với đề xuất này. Hiện nay, mặc dù chưa quy định nhưng rất nhiều người dân đã tự động áp dụng. Trong một số cuộc thăm dò dư luận rộng rãi trên toàn quốc từ năm 2020-2023, tỷ lệ ủng hộ đề xuất sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ôtô lên tới 85%./.
