Tiếp tục Chương trình Phiên họp thứ 10, chiều 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Báo cáo kết quả giám sát chuyên đề “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành.” Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp.
Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng; Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Lê Tiến Châu tham dự phiên họp.
Tại phiên họp, thay mặt Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội trình bày báo cáo tóm tắt kết quả giám sát, ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, trên cơ sở báo cáo của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, kết quả các buổi làm việc, tọa đàm, Đoàn giám sát đã đưa ra đánh giá kết quả thực thi Luật Quy hoạch.
Cụ thể, Đoàn giám sát ghi nhận việc xây dựng và ban hành Luật Quy hoạch là sự nỗ lực, cố gắng lớn của Quốc hội, Chính phủ trong việc thể chế hóa Nghị quyết 13-NQ/TW ngày 16/1/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quy hoạch đã được xây dựng và ban hành tạo hành lang pháp lý cần thiết để triển khai lập và tổ chức thực hiện quy hoạch.
Công tác lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch và lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch đã được triển khai tích cực. Trong tổng số 111 quy hoạch được lập theo quy định của Luật Quy hoạch, có 108/111 quy hoạch đã được phê duyệt nhiệm vụ, trong đó 40/42 quy hoạch cấp quốc gia, 6/6 quy hoạch vùng, 62/63 quy hoạch tỉnh.
Kinh phí lập quy hoạch đã được quan tâm bố trí. Hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quốc gia về quy hoạch đã được đưa vào vận hành gắn với hệ thống cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia từ năm 2018.
Chính phủ ban hành Danh mục các quy hoạch về đầu tư phát triển hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm cụ thể, ấn định khối lượng, số lượng hàng hóa, dịch vụ, sản phẩm được sản xuất, tiêu thụ hết hiệu lực; 4 bộ đã ban hành quyết định bãi bỏ 61 quy hoạch và 51 địa phương đã ban hành quyết định bãi bỏ 507 quy hoạch sản phẩm, góp phần giải quyết tình trạng chồng chéo, trùng lặp giữa các quy hoạch ngành, lĩnh vực.
Bên cạnh những mặt đạt được, Báo cáo giám sát cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong thực thi Luật Quy hoạch. Về các quy định pháp luật, Luật Quy hoạch trong quá trình triển khai còn khó khăn, vướng mắc, một số quy định còn bất cập như tồn tại cách hiểu khác nhau, chưa thống nhất ở các cấp, các ngành về một số nội dung trong Luật; Luật chưa quy định thời hạn để hoàn thành các quy hoạch, nhất là quy hoạch cấp quốc gia có vai trò quan trọng, làm căn cứ để lập các quy hoạch khác, nên thiếu cơ sở pháp lý để triển khai, đôn đốc, kiểm tra, giám sát.
[Ban Cán sự Đảng Chính phủ và Đảng đoàn Quốc hội họp về Luật Quy hoạch]
Về thực thi pháp luật, lực lượng tư vấn lập quy hoạch còn hạn chế về số lượng, khó lựa chọn được tư vấn có đủ năng lực, trình độ, kinh nghiệm, nhất là trong bối cảnh nhiều quy hoạch các cấp được lập đồng thời với phương pháp, cách tiếp cận mới; một đơn vị tư vấn tham gia lập đồng thời nhiều quy hoạch có thể dẫn đến không bảo đảm chất lượng.
Từ nay đến cuối năm 2022, thời gian không còn nhiều, số lượng quy hoạch dự kiến được trình Hội đồng thẩm định rất lớn có thể dẫn đến tình trạng quá tải và ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định.
Đoàn giám sát cho rằng, mặc dù việc triển khai các công tác quy hoạch đã cơ bản bảo đảm tuân thủ đúng các quy định về quy trình, thủ tục, nội dung theo Luật Quy hoạch, tuy nhiên, đối với chất lượng của các quy hoạch này, cần có thời gian kiểm nghiệm trên thực tiễn mới có đủ cơ sở để đánh giá đầy đủ, toàn diện, chính xác, đồng thời chất lượng quy hoạch sẽ khó được bảo đảm nếu cố gắng thực hiện mục tiêu của Chính phủ là phê duyệt toàn bộ các quy hoạch trước ngày 31/12/2022.
Việc chậm quyết định hoặc phê duyệt quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch ngành, quy hoạch tỉnh, quy hoạch có tính chất kỹ thuật, chuyên ngành đã gây khó khăn cho việc dự báo về thị trường, ảnh hưởng đến thu hút đầu tư do nguy cơ thiếu quỹ đất; ảnh hưởng đến đầu tư, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và cuộc sống của người dân, ảnh hưởng đến việc cụ thể hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước, tác động đến sự phát triển của đất nước, nhất là việc thực hiện các mục tiêu Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 và Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025.
Do đó, việc ưu tiên tập trung nguồn lực và công tác chỉ đạo để sớm hoàn thành các quy hoạch quan trọng, bảo đảm chất lượng các quy hoạch thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là thực sự cần thiết.
Trên cơ sở kết quả giám sát đã được đề cập ở trên, để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác lập quy hoạch, Đoàn giám sát kiến nghị Quốc hội ban hành Nghị quyết giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch và một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành.
Sau khi nghe báo cáo của Đoàn giám sát, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến. Theo đó, bên cạnh đánh giá những kết quả tích cực, các đại biểu cũng thẳng thắn trao đổi, xác định những khó khăn của việc thực thi Luật Quy hoạch từ khi có hiệu lực đến nay; xác định nguyên nhân, bài học kinh nghiệm và đưa ra một số định hướng xử lý trong thời gian tới.
Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng thống nhất với kiến nghị của Đoàn giám sát là xây dựng, đề nghị Quốc hội thông qua dự thảo Nghị quyết để xử lý những điểm nghẽn, vướng mắc về thể chế trong thực thi Luật Quy hoạch và về lâu dài cần nghiên cứu sửa đổi Luật Quy hoạch một cách căn bản.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Đoàn giám sát tiếp thu các ý kiến các góp ý tại phiên họp để hoàn thiện báo cáo, làm cơ sở xây dựng dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội./.