Theo AFP/Reuters/AP, ngày 28/11, nhà khoa học Trung Quốc, người đang ở trong tâm bão chỉ trích về đạo đức khi thông báo đã tạo ra một cặp bé gái song sinh "biến đổi gene" đầu tiên trên thế giới, cho biết sự thử nghiệm đã được tạm dừng sau khi vấp phải sự phản đối kịch liệt của cộng đồng quốc tế đối với cuộc thí nghiệm gây nhiều tranh cãi này.
Nhà nghiên cứu kiêm giáo viên thỉnh giảng của Đại học Khoa học và Công nghệ Hoa Nam (SUSTC) ở thành phố Thẩm Quyến, He Jiankui - tác giả của thử nghiệm trên - đã bảo vệ thí nghiệm của mình trước một Hội nghị quốc tế về biến đổi gene người tổ chức tại Hong Kong (khai mạc hôm 27/11), nói rằng ông đã chỉnh sửa thành công ADN của cặp bé gái song sinh từ một người cha dương tính với HIV.
Đây là những đứa trẻ đầu tiên được ra đời từ một bộ gene chỉnh sửa.
Trước sự nghi ngờ và phản đối của các đồng nghiệp tại hội nghị ông nói rằng ông tự hào về thành công của thí nghiệm này và kết quả nghiên cứu đã được gửi tới một tạp chí khoa học để xem xét.
Ông không cho biết tên của tạp chí khoa học đó và nói thêm rằng trường của ông không biết về thí nghiệm này. He Jiankui còn nói rõ rằng ông "không nghĩ đó là một quá trình biến đổi gene" cho đến khi nó xảy ra và những đứa trẻ ra đời.
Tổng cộng có 8 cặp đôi tình nguyện - trong đó người nam bị HIV dương tính còn người nữ thì không - đã tham gia cuộc thí nghiệm, sau đó có một cặp rút lui giữa chừng trước khi cuộc thí nghiệm kết thúc.
Ông He Jiankui cho biết có một cặp thứ hai cũng gây chú ý vì "có nhiều khả năng đậu thai."
Hội nghị ở Hong Kong đã bị chấn động và lúng túng trước những thông báo tiết lộ về sự ra đời của cặp song sinh "biến đổi gene" sau khi đăng tải một video trên Youtube thông báo về sự chào đời của cặp song sinh này cách đây vài tuần. Cặp song sinh này có ADN được chỉnh sửa nhằm ngăn ngừa chúng khỏi bị nhiễm HIV.
Động thái này đã làm dấy lên một cuộc tranh luận sôi nổi trong cộng đồng khoa học, trong đó nhiều ý kiến gia tăng lo ngại về việc thiếu dữ liệu kiểm chứng và những rủi ro của việc sử dụng các phôi thai khỏe mạnh để biến đổi gene.
Các chuyên gia cảnh báo việc chỉnh sửa các phôi thai người có thể tạo ra những đột biến không lường trước trong những lĩnh vực khác - gọi là "tác dụng ngoài mong muốn" - điều có thể bị bỏ qua trong quá trình sinh nở. Robin Lovell-Badge, người điều hành hội nghị ở Hong Kong, tuyên bố thí nghiệm của ông He là một "bước thụt lùi" đối với giới khoa học.
"Đây là ví dụ về một phương pháp không được nghiên cứu cẩn thận một cách đầy đủ và thích đáng" song ông cũng nói thêm rằng việc tạo ra những đứa trẻ này dù sao cũng là một sự kiện "quan trọng" trong lịch sử y khoa - đó là hai đứa trẻ đầu tiên trên thế giới được sinh ra từ phương pháp biến đổi gene.
[Trung Quốc dừng nghiên cứu về con người sau thí nghiệm "biến đổi gene"]
Chủ tịch hội nghị, nhà khoa học nhận giải Nobel David Baltimore tuyên bố đây là một thất bại của cộng đồng khoa học trong việc tự điều chỉnh do thiếu sự minh bạch. Thông báo của ông He sẽ "được coi là vô trách nhiệm," ông Baltimore nói.
Nhắc đến sự đột phá rõ ràng này, ông He nói: "Tôi phải xin lỗi vì kết quả này bị rò rỉ bất ngờ... Nhưng cuộc thí nghiệm lâm sàng đã phải tạm dừng do tình hình hiện nay."
Bỏ qua nguyên tắc đạo đức
Ông He, người đã tốt nghiệp Đại học Stanford, cho biết ADN của cặp song sinh được sửa đổi bằng kỹ thuật chỉnh sửa CRISPR, một kỹ thuật cho phép các nhà khoa học thay đổi một vài tế bào của một cơ quan cụ thể chưa bao giờ được sử dụng để chỉnh sửa tất cả các tế bào của cả cơ thể để tạo ra tinh trùng hay noãn bào.
Công nghệ chỉnh sửa gene mở ra hướng điều trị đầy hứa hẹn đối với một số căn bệnh di truyền nhưng nó cũng đặc biệt gây tranh cãi vì những biến đổi như vậy có nguy cơ truyền tiếp cho những thế hệ sau những gene đã bị chỉnh sửa.
Ở nhiều nước, kỹ thuật biến đổi ADN ở người được kiểm soát chặt chẽ.
Phát biểu với báo giới tại Hội nghị, Qiu Renzong, cựu Phó Chủ tịch Ủy ban đạo đức thuộc Bộ Y tế Trung Quốc, cho biết những quy định lỏng lẻo ở Trung Quốc tạo điều kiện cho các nhà khoa học thường xuyên vi phạm các quy tắc mà không bị trừng phạt, và coi bộ này như "người vô hình."
Ủy ban Sức khỏe Quốc gia Trung Quốc đã ra lệnh "lập tức điều tra" vụ việc trên, trong khi bệnh viện Thẩm Quyến từng định thông qua chương trình nghiên cứu này đã bác bỏ sự liên quan của họ.
Hiệp hội các nhà khoa học Trung Quốc đã ra thông cáo nêu rõ họ "kiên quyết phản đối cái gọi là những nghiên cứu khoa học và các ứng dựng công nghệ sinh học vi phạm nghiêm trọng đạo đức và tinh thần khoa học.' Liên hiệp các tổ chức sinh học Trung Quốc tuyên bố vụ việc này đã phá hoại danh tiếng quốc tế của ngành khoa học Trung Quốc.
Đây không phải là lần đầu tiên các nhà nghiên cứu Trung Quốc làm thí nghiệm với công nghệ phôi người. Tháng 9 năm ngoái, các nhà khoa học thuộc Đại học Sun Yat-sen đã sử dụng một phương pháp chỉnh sửa gene được chấp thuận để sửa chữa một sự đột biến gây bệnh ở phôi thai người.
Cũng từng có lịch sử gian lận trong cộng đồng học giả Trung Quốc, trong đó có một vụ bê bối hồi năm ngoái dẫn đến việc thu hồi 100 giấy phép giảng dạy "được dàn xếp"./.