Thỏa thuận Mỹ và Mexico: Thắng lợi hay ảo tưởng?

Cuộc đọ sức về vấn đề di dân giữa Mexico và Mỹ đã khép lại, với việc ông Trump thông báo “đình chỉ vĩnh viễn” biện pháp tăng thuế nhập khẩu 5% đánh vào toàn bộ hàng Mexico bán sang Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: AFP/TTXVN)

CNN.com, Đài RFI và Đài TNHK đưa tin, cuộc đọ sức về vấn đề di dân giữa Mexico và Mỹ đã khép lại.

Ngày 7/6 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo “đình chỉ vĩnh viễn” biện pháp tăng thuế nhập khẩu 5% đánh vào toàn bộ hàng Mexico bán sang Mỹ. Kết quả này đạt được sau khi đôi bên đạt đồng thuận về các biện pháp ngăn chặn người xin tị nạn tìm đường vào Mỹ qua ngả biên giới Mexico.

Theo thỏa thuận, Mexico sẽ triển khai Lực lượng Vệ binh quốc gia tới khu vực biên giới phía Nam giáp Guatemala để ngăn chặn dòng người di cư Trung Mỹ, cũng như tiếp nhận những người di cư chờ xin tị nạn vào Mỹ.

Ngoài ra, Mexico cũng sẽ triển khai một chương trình tạo việc làm và bảo vệ quyền con người đối với những người di cư trong quá trình đợi xét duyệt đơn xin tị nạn tại Mỹ. Đôi bên đã đạt được thỏa thuận này sau ba ngày đàm phán gay go giữa Ngoại trưởng Mexico và Bộ Ngoại giao Mỹ.

Đổi lại, ông Trump đồng ý hủy đe dọa tăng từ 5 đến 25% thuế nhập khẩu đánh vào hàng Mexico kể từ ngày 10/6 vừa qua.

Thế nhưng, theo ghi nhận của CNN, ông Trump lại bước vào một tuần mới với những chỉ trích từ các nghị sỹ đảng Dân chủ, cho rằng đây là thắng thế to lớn về phong cách lãnh đạo kiểu hù dọa của ông Trump và lần này là đối với Mexico.

Giống nhiều chiến thắng khác của Tổng thống Trump, lần này cũng tồn tại những nghi ngại về việc liệu thỏa thuận về người nhập cư nói trên với Mexico có tạo nên tiến triển thực sự hay chỉ là ảo tưởng đưa ông Trump thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng tự tạo.

Tổng thống Trump đang phản ứng giận dữ trước những ý kiến cho rằng thỏa thuận với Mexico chỉ là minh chứng mới về một thực tế khác mà ông thường tạo dựng nên để duy trì vị trí tổng thống của mình và sẽ chẳng làm gì để giải quyết tình trạng khẩn cấp ở biên giới phía Nam. 

Lời ra tiếng vào

Phe Dân chủ ngày 9/6 đã công kích một bài viết trên tờ New York Times, cho rằng thỏa thuận Mỹ-Mexico chủ yếu bao gồm các cam kết mà Mexico đưa ra trước đó trong các cuộc đàm phán với Mỹ thời gian qua. Tuy nhiên, ông Trump viết trên trang mạng Twitter rằng sự can thiệp của ông và đe dọa thuế quan đã phát huy tác dụng trong việc đưa những cam kết này đi vào thỏa thuận bằng văn bản.

[Mexico bán chuyên cơ cựu tổng thống để triển khai thỏa thuận với Mỹ]

Tranh cãi về thỏa thuận Mexico cho thấy định nghĩa thông thường về sự thật đã trở thành điều khó thực hiện như thế nào dưới thời một vị tổng thống luôn tìm cách hạ thấp tính thông dụng của sự thật. Có lẽ, trong những tuần tới đây, thỏa thuận của ông Trump với Mexico sẽ trở thành một bước đột phá lớn lao.

Tổng thống Trump cho rằng đòn đe dọa thuế quan mới của ông đã buộc Mexico phải có những nỗ lực mạnh mẽ hơn nhằm ngăn cản dòng người di cư đổ vào Mỹ và sẽ giải quyết cuộc khủng hoảng biên giới phía Nam mà chính quyền ông không thể kiểm soát.

Giới nghị sỹ bảo thủ tuyên bố thỏa thuận này là một đòn gây hỏa mù cho báo chí về nghệ thuật khó đoán định đối với các chiến thuật đạt được thỏa thuận của ông Trump.

Đúng vậy, trong một bài xã luận của tờ Washington Post, cây bút chuyên bình luận trên đài phát thanh Hugh Hewitt đã cáo buộc những người chỉ trích Tổng thống Trump vì không thể thừa nhận rằng ông Trump đã đánh cược đầy rủi ro và đã thắng lợi về vấn đề an ninh biên giới.

Một diễn giải khác đối với thỏa thuận này phần lớn là nhằm giữ thể diện cho ông Trump. Nếu đúng như vậy thì phe đảng Cộng hòa hiện đang củng cố đội ngũ của mình sau khi các thượng nghị sỹ hồi tuần trước đã không giấu giếm nỗi lo sợ của họ về những lời đe dọa tăng thuế của ông Trump đối với Mexico, một công cụ chính trong chính sách đối ngoại của ông Trump.

Thượng nghị sỹ bang Missouri Roy Blunt, người tự nhận mình là ủng hộ tự do thương mại và phản đối thuế quan, hôm 9/6 vừa qua cho rằng diễn tiến nói trên có thể giúp giải quyết cuộc chiến thương mại thậm chí phức tạp hơn đối với một địch thủ khó chịu hơn cả Mexico.

“Tôi cho rằng bài học lớn nhất ở đây và thông điệp lớn nhất ở đây không phải đối với Mexico mà là đối với Trung Quốc,” nghị sỹ Blunt phát biểu trên chương trình truyền hình của CBS.

Không có gì ngạc nhiên khi Trump đối mặt với sự hoài nghi rộng lớn đối với những tuyên bố chiến thắng của mình, khi mà ông có một bản thành tích các cuộc khủng hoảng leo thang mang tính bốc đồng, sau đó “giải quyết” những rắc rối mà ông gây ra.

Tổng thống đã đề cao một số thỏa thuận thương mại với Hàn Quốc, Canada và Mexico là những thỏa thuận sửa đổi hoàn toàn so với những thỏa thuận cũ. Tuy nhiên, giới chỉ trích cho rằng ông ấy chỉ đạt được những thay đổi bên ngoài mà thôi.

Người di cư Trung Mỹ tại Coahuila, Mexico, giáp biên giới với Mỹ ngày 14/2 vừa qua. (Ảnh: AFP/TTXVN)

Ví dụ, năm 2018, ông Trump tuyên bố đạt được một thỏa thuận thương mại mới và quy mô lớn với Liên minh châu Âu sau khi rút lại những đe dọa áp thuế mới vào mặt hàng ôtô từ khu vực này. Thực tế, hai bên chỉ nhất trí đàm phán về một thỏa thuận mà vẫn chưa trở thành hiện thực đến thời điểm này.

Bị lật tẩy

Khó có thể đánh giá thỏa thuận Mỹ-Mexico về người di cư sẽ phát huy hiệu quả ở mức độ nào khi mà có rất ít thông tin chi tiết về thỏa thuận này.

Giới chỉ trích cho rằng tổng thống đang cố “che mắt” người Mỹ và thay vì làm nổi bật những kỹ năng của mình, ông Trump lại làm phơi bày sự vô ích trong cách tiếp cận của mình.

“Thực ra những gì mà Tổng thống đã làm chỉ là đánh bóng cho những gì mà Mexico đã nhất trí thực hiện nhiều tháng trước đó,” Thượng nghị sỹ đảng Dân chủ Bernie Sanders bình luận.

Nghị sỹ Dân chủ Beto O'Rourke nói thẳng toẹt rằng Trump đã “hoàn toàn thổi phồng những gì mà ông ấy nói đã làm được.”

Theo đánh giá của CNN, thỏa thuận hôm 7/6 vừa qua cũng không giúp giải quyết tận gốc tình trạng di cư kèm theo bạo lực và vô luật lệ ở Trung Mỹ.

Con bài 2020 của ông Trump

Xét về ý nghĩa chính trị, liệu thỏa thuận với Mexico có mở ra một bước đột phá thực chất hay không có thể không thực sự quan trọng, mà đó chỉ là một chỉ dấu của một thực tế bị bóp méo đối với thời kỳ chính trị hiện nay.

Ông Trump đã mất cả cuối tuần để tuyên bố chiến thắng của mình, tạo ra những chất liệu mới cho đội ngũ cổ vũ theo đường lối bảo thủ của ông, đồng thời hạ bệ những chỉ trích về nỗ lực của ông.

Nếu trong vài tháng tới cuộc khủng hoảng biên giới được tháo gỡ, ông Trump có thể xứng đáng nhận được lời cổ vũ và tán dương cũng như khẳng định được những chính sách biên giới cứng rắn của mình.

Tuy nhiên, nếu thỏa thuận với Mexico bị đổ bể thì Trump có thể trở lại vấn đề chính trị biên giới một lần nữa với nhận thức rằng lời lẽ khích động về người di cư và công kích vào Mexico sẽ “gãi đúng chỗ ngứa” trong nền tảng cử tri ủng hộ mà ông cần trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020./.

(TTXVN/Vietnam+)