Một ngày trước chuyến công du Iran, ngày 11/6, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã điện đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump về tình hình nước Cộng hòa Hồi giáo.
Phát biểu với báo giới, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga cho biết trong cuộc điện đàm kéo dài 20 phút, hai nhà lãnh đạo đã trao đổi quan điểm về các vấn đề khu vực, trong đó có tình hình tại Iran. Tuy nhiên, quan chức Nhật Bản không nêu chi tiết nội dung cuộc điện đàm.
Theo kế hoạch, Thủ tướng Abe sẽ thăm Iran từ ngày 12-14/6 tới. Đây là chuyến thăm Iran đầu tiên của một thủ tướng Nhật Bản đương nhiệm trong hơn 4 thập niên qua.
Sau khi tới Iran, Thủ tướng Abe sẽ có các cuộc hội đàm riêng rẽ với Tổng thống nước chủ nhà Hassan Rouhani và lãnh tụ tinh thần tối cao, Đại giáo chủ Ali Khamenei.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Iran leo thang. Do đó, theo Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Suga, trong các cuộc hội đàm sắp tới, Tokyo có kế hoạch đề nghị Tehran hướng tới việc giảm căng thẳng.
[Nhật Bản và Mỹ thúc đẩy quá trình đàm phán thương mại]
Trước chuyến thăm, Thủ tướng Abe hy vọng có thể tận dụng mối quan hệ tốt đẹp lâu nay của Nhật Bản với Iran để làm trung gian hòa giải và thúc đẩy đối thoại giữa Washington và Tehran.
Trong chuyến thăm Nhật Bản tháng 5 vừa qua, Tổng thống Mỹ Trump cũng đã hoan nghênh sự trợ giúp của Thủ tướng Abe trong việc giải quyết vấn đề với Iran.
Các chuyên gia ngoại giao cũng đánh giá cao vai trò hiện nay của Thủ tướng Abe khi ông vừa có quan hệ mật thiết với Tổng thống Mỹ Trump, vừa có mối quan hệ hữu nghị với Iran.
Theo ông Toshihiro Nakayama, nhà nghiên cứu Nhật Bản tại Trung tâm Wilson ở Washington, cho rằng Thủ tướng Abe đang nỗ lực đóng vai trò sứ giả và giảm căng thẳng giữa Mỹ và Iran.
Một số nhà phân tích cho rằng Nhật Bản mong muốn sự ổn định ở Trung Đông do nước này phải nhập khẩu một số lượng lớn dầu từ khu vực này, dù Tokyo đã ngừng mua dầu của Iran trong năm nay do các biện pháp trừng phạt của Mỹ.
Nhật Bản được đánh giá là có mối quan hệ thân thiết với Iran. Năm 2019 là năm hai nước kỷ niệm 90 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.
Tuy nhiên, căng thẳng gần đây giữa Mỹ và Iran đã đẩy Tokyo vào thế khó khi Washington là một đồng minh an ninh, còn Iran là nguồn nhập khẩu dầu của Nhật Bản.
Căng thẳng giữa Tehran và Washington gia tăng sau khi Tổng thống Trump quyết định rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran và áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt đối với nước này, đặc biệt thời gian gần đây Washington gia tăng sức ép tối đa với Tehran bằng cách chấm dứt miễn trừ trừng phạt đối với 8 quốc gia và vùng lãnh thổ nhập khẩu dầu thô từ Iran.
Căng thẳng leo thang đẩy hai quốc gia này vào nguy cơ đối đầu quân sự khi Mỹ đã điều động thêm quân cùng các máy bay ném bom và tàu sân bay tới Trung Đông, tuyên bố động thái trên nhằm đối phó với "các mối đe dọa từ Iran"./.
