Bị cáo Phạm Hải Bằng trước vành móng ngựa. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)Ngày 26/10, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội đã mở phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án Phạm Hải Bằng (sinh năm 1969, nguyên Phó Giám đốc Ban Quản lý các Dự án đường sắt thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam) cùng 5 đồng phạm đều nguyên là các cán bộ của Ban Quản lý các Dự án đường sắt, bị Viện Kiểm sát truy tố về cùng tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” theo quy định tại khoản 3, Điều 281, Bộ luật Hình sự.
Năm đồng phạm của bị cáo Bằng gồm: Nguyễn Nam Thái, sinh năm 1977, nguyên Trưởng phòng thực hiện Dự án 3, Ban Quản lý các Dự án đường sắt (RPMU) thuộc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam; Trần Văn Lục (sinh năm 1958, nguyên Giám đốc RPMU); Trần Quốc Đông (sinh năm 1964, nguyên Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, nguyên Giám đốc RPMU); Nguyễn Văn Hiếu (sinh năm 1962, nguyên Giám đốc RPMU); Phạm Quang Duy (sinh năm 1975, nguyên Phó Giám đốc RPMU).
Phiên tòa do thẩm phán Trương Việt Toàn (Phó Chánh Tòa Hình sự, Tòa án Nhân dân thành phố Hà Nội) làm chủ tọa. Tám luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo trước tòa.
Theo cáo trạng công bố tại phiên tòa, trong khoảng thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 2/2014, Phạm Hải Bằng (Phó Giám đốc RPMU), Chủ nhiệm dự án “Xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 01), giai đoạn 1” đã trực tiếp thỏa thuận với đại diện nhà thầu JTC (Công ty tư vấn giao thông Nhật Bản), để nhà thầu hỗ trợ kinh phí cho RPMU sử dụng vào mục đích liên quan đến thực hiện dự án và đã được nhà thầu JTC đồng ý hỗ trợ.
Tổng số tiền các nhân viên nhà thầu JTC chuyển cho Bằng, Thái và Duy trong khoảng thời gian nói trên là khoảng 11 tỷ đồng. Toàn bộ số tiền này đã được các bị cáo sử dụng chi phí cho lễ ký kết hợp đồng, chi tiếp khách, hội họp, đi lại, lễ tết, làm ngoài giờ... để vụ lợi cho tập thể, trong đó có quyền lợi cá nhân.
Quá trình điều tra xác định việc nhận tiền, sử dụng đều được Bằng báo cáo với Giám đốc RPMU qua các thời kỳ gồm: Trần Văn Lục (1999 - 2009), Trần Quốc Đông (2009 - 6/2011) và Nguyễn Văn Hiếu (từ 2011). Biết việc làm trên là trái pháp luật nhưng các ông này "không chỉ đạo chấm dứt việc tiếp nhận và sử dụng." Bị can Đông 2 lần nhận phong bì 30 triệu đồng, bị can Hiếu nhận 50 triệu đồng, bị can Lục nhận 100 triệu đồng quà biếu Tết của Bằng, khoản này được lấy từ tiền do JTC đưa.
Theo cơ quan điều tra, một số lãnh đạo chủ chốt của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam hiện đã nghỉ hưu cũng bị xác định liên quan trách nhiệm quản lý RPMU. Tuy nhiên trong phạm vi dự án này, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) mới chỉ khởi tố, điều tra hành vi trái pháp luật trong việc nhận tiền ngoài hợp đồng của JTC. Nội dung khác liên quan trách nhiệm quản lý toàn bộ dự án đã được tách tài liệu để điều tra, xử lý sau.
Trong phần thẩm vấn tại phiên tòa, bị cáo giữ vai trò chủ mưu trong vụ án là Phạm Hải Bằng đã khai về dự án tuyến đường sắt đô thị dài 28km từ Yên Viên đến Ngọc Hồi có tổng giá trị hợp đồng tuyến 01 khoảng 320 tỷ đồng. Ngay sau khi dự án được triển khai, chủ đầu tư và nhà thầu dự đoán có những khó khăn, có những vấn đề vượt quá thẩm quyền của Tổng Công ty đường sắt nên phải báo cáo cấp trên, vì vậy đã phát sinh thêm phụ lục hợp đồng 01, điều chỉnh giá trị tăng thêm gần 8% - tương ứng với hơn 84 tỷ đồng.
Mặc dù đã được điều chỉnh bổ sung khoản tiền phát sinh này, nhưng Ban quản lý vẫn lấy thêm tiền ngoài hợp đồng của nhà thầu. Bị cáo Bằng khai việc này do bị cáo Duy thực hiện.
Trong khi bị cáo Bằng phủ nhận việc "đặt vấn đề đề nghị JTC hỗ trợ tiền," Tòa đã công bố tài liệu điều tra cho thấy, bị cáo là người trực tiếp nhận tiền. Khoảng 11 tỷ đồng được chi tiêu không lưu sổ sách kế toán. Bị cáo Bằng sau đó trả lời rằng, đây là khoản tiền "lẽ ra JTC phải chi nhưng Ban quản lý đã chi hộ cho họ."
Mặc dù tòa hỏi nhiều lần, bị cáo Bằng một mực cho rằng chưa bao giờ đưa ra những khó khăn để nhận tiền từ JTC như cáo trạng đã quy kết. Tuy nhiên, Hội đồng xét xử ngay sau đó công bố lời khai của một người thuộc JTC theo điều tra của phía Nhật Bản với nội dung: “Tôi cho rằng nếu không đưa tiền thì khó có thể tham gia đàm phán với RPMU hoặc sẽ bị kéo dài. Cho dù chi hối lộ cho ông Bằng nhưng vẫn đảm bảo lợi nhuận cho JTC”…
Phiên tòa dự kiến sẽ diễn ra trong 2 ngày 26 và 27/10./.
