Ngày 12/6, Thủ tướng Anh Boris Johnson đã cảnh báo Liên minh châu Âu (EU) rằng London sẽ "làm bất cứ điều gì cần thiết" để đảm bảo thương mại lưu thông tự do giữa Anh và Bắc Ireland, bao gồm cả việc kích hoạt điều khoản tự vệ.
Phát biểu với Sky News, Thủ tướng Johnson nói: “Tôi cho rằng chúng tôi có thể giải quyết được vấn đề này, song điều đó tùy thuộc vào bạn bè và đối tác EU của chúng tôi để hiểu rằng chúng tôi sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết... Tôi nghĩ nếu nghị định thư (Bắc Ireland) tiếp tục được áp dụng theo cách này, thì rõ ràng chúng tôi sẽ không ngần ngại viện dẫn Điều 16. Tôi đã nói chuyện với một số người bạn của chúng tôi ở đây hôm nay, họ dường như hiểu lầm rằng Anh là một quốc gia riêng, một lãnh thổ riêng. Tôi chỉ cần họ nhớ điều đó."
Tuyên bố trên của nhà lãnh đạo Anh được đưa ra sau khi ông có một loạt cuộc gặp với các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và EU, diễn ra ngày 12/6 bên lề hội nghị thượng đỉnh Nhóm Các nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới (G7) tại Cornwall (Anh).
Tại các cuộc gặp, Thủ tướng Johnson đã hối thúc các đối tác châu Âu cho thấy sự thỏa hiệp liên quan vấn đề thương mại của Bắc Ireland để có thể nhanh chóng tìm ra giải pháp.
[Anh khẳng định không thương lượng về toàn vẹn lãnh thổ ở Bắc Ireland]
Theo người phát ngôn, Thủ tướng Johnson đã bày tỏ mong muốn đạt được tiến triển và thỏa hiệp của tất cả các bên về Bắc Ireland, nhờ đó họ có thể bảo vệ thỏa thuận hòa bình này.
Thủ tướng Johnson đã nói với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen rằng ông kiên quyết tìm ra giải pháp Brexit thiết thực trong khuôn khổ Nghị định thư Bắc Ireland.
Về phần mình, các nhà lãnh đạo châu Âu đã đề nghị Thủ tướng Johnson tuân thủ các cam kết của ông về Brexit, thể hiện lập trường thống nhất với London liên quan các quy tắc thương mại mới.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel đều nhấn mạnh, có "sự thống nhất hoàn toàn của EU" về nhu cầu "thực hiện những gì chúng ta đã nhất trí."
Anh chính thức cắt đứt mọi ràng buộc thành viên với EU từ ngày 1/1/2021, nhưng riêng vùng lãnh thổ Bắc Ireland vẫn tiếp tục tuân thủ các quy định của thị trường chung EU và liên minh thuế quan để tránh phải thiết lập "biên giới cứng" giữa vùng này và Cộng hòa Ireland (một thành viên của EU).
Anh và EU đã ký Nghị định thư Bắc Ireland, theo đó EU cử các nhân viên hải quan tới vùng Bắc Ireland, làm việc tại các cảng giữa vùng này và phần còn lại của lục địa Anh, tiến hành kiểm tra hàng hóa đi qua các cảng, đảm bảo những hàng hóa này khi vào Bắc Ireland sẽ phù hợp các tiêu chuẩn của thị trường EU.
Nhưng căng thẳng leo thang khi EU đã có hành động pháp lý với Anh với cáo buộc nước này vi phạm điều khoản của "thỏa thuận rút lui" Brexit và Nghị định thư Bắc Ireland khi tháng Ba vừa qua, London đơn phương gia hạn tạm hoãn kiểm tra hải quan với những thực phẩm tới vùng lãnh thổ Bắc Ireland.
Phía Anh khẳng định không có lựa chọn nào khác bởi một số chốt kiểm soát gây cản trở việc cung cấp hàng hóa cho người dân vùng lãnh thổ này.
EU liên tục lặp lại cảnh báo sẽ trả đũa bằng các biện pháp trừng phạt thương mại nếu Anh đơn phương đình chỉ các phần của Nghị định thư Bắc Ireland.
Hai bên đã tiến hành thảo luận trong nhiều tháng qua về vấn đề này, nhưng vẫn đang bế tắc./.
