Đồng đôla Australia. (Nguồn: livetradingnews)Cuộc bầu cử liên bang Australia dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 5/2022, theo nhà báo Ronald Mizen của tờ Australian Financial Review, bất kể đảng nào hay nhà lãnh đạo nào chiến thắng trong đợt bầu cử sắp tới, họ đều phải đối mặt với vấn đề thâm hụt 15 năm ngân sách và phải nhanh chóng tìm giải pháp tiết kiệm trung bình 40 tỷ AUD/năm (28 tỷ USD/năm) trong những năm tới để bù đắp cho khoản thâm hụt này.
Tác giả ước tính sự hồi phục mạnh mẽ của kinh tế Australia sẽ giúp cải thiện 30 tỷ AUD (21 tỷ USD) cho ngân sách quốc gia trong giai đoạn 2021-2022.
Trong khoảng thời gian 4 năm tới, nhờ giá hàng hóa toàn cầu tăng cao, các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Australia như quặng sắt, than đá và khí đốt được kỳ vọng sẽ đem lại thêm khoảng 45 tỷ AUD (31,5 tỷ USD) doanh thu, hỗ trợ cải thiện 87,6 tỷ AUD (61,3 tỷ USD) cho ngân sách.
Tuy nhiên, nhà kinh tế học chuyên về ngân sách của công ty kiểm toán tài chính Deloitte Chris Richardson cho rằng ngân sách của Australia sẽ vẫn thâm hụt hơn 250 tỷ AUD (175 tỷ USD) và chi tiêu tiếp tục giữ ở ngưỡng cao nhất lịch sử, chiếm đến 26% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP).
Đó là chưa kể các khoản chi tiêu mới bổ sung cho lĩnh vực quốc phòng, chăm sóc người cao tuổi và Chương trình Bảo hiểm Người khuyết tật Quốc gia.
Một “lỗ hổng” ngân sách
Trong báo cáo giám sát ngân sách mới nhất Deloitte Access Economics, chuyên gia Richardson phân tích: “Chúng ta đang chứng kiến một ‘lỗ hổng’ ngân sách. Vì vậy, chúng ta hãy ngừng đào sâu thêm lỗ hổng đó. Đây là thời điểm xây dựng lại hệ thống phòng thủ để chuẩn bị cho các cuộc khủng hoảng trong tương lai.”
Ông Richardson bổ sung: “Việc đưa ra quyết định tiết kiệm hơn 40 tỷ AUD/năm sẽ không phải là một cuộc ‘dạo chơi’ đơn giản. Và chắc chắn sẽ không có bất cứ đảng nào đề cập đến thách thức này trong chiến dịch bầu cử đang diễn ra và thậm chí cả sau khi bầu cử kết thúc.”
Theo chuyên gia Richardson, Chính phủ Australia có thể dễ dàng tiết kiệm 40 tỷ AUD/năm cho tới năm 2026 mà không cần đặt nặng quá nhiều vào tăng trưởng kinh tế, một phần nhờ sự bù đắp của nhu cầu tăng lãi suất trong tương lai.
[Kinh tế Australia tăng trưởng mạnh bất chấp dịch COVID-19]
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế trưởng thuộc Công ty tài chính PwC tại Australia Jeremy Thorpe lại cho rằng mức cải thiện ngân sách sắp tới chỉ đạt khoảng 20 tỷ AUD (14 tỷ USD) trong giai đoạn 2021-2022. Ông dự báo thâm hụt tiền mặt sẽ kéo dài ít nhất 15 năm nữa, cho tới giai đoạn 2036-2037.
Cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine đã làm tăng giá xăng dầu trên toàn cầu, gây ảnh hưởng tới chi tiêu các hộ gia đình. Sự kiện này còn đẩy giá các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Australia, bao gồm than và khí đốt, lên cao hơn, cùng với giá quặng sắt vốn đã tăng từ năm ngoái.
Hiện tại, giá than nhiệt và than luyện kim thế giới đã cao hơn từ 50% đến 60% so với các mức giá kỷ lục trước đó, trong khi giá quặng sắt ở khu vực phía Bắc Australia đạt 130 USD/tấn, cao hơn nhiều so với dự báo ngân sách là 67,50 USD/tấn.
Sự phục hồi của giá quặng sắt và than đá sẽ thúc đẩy thu nhập quốc gia của Australia, giảm nợ theo tỷ lệ phần trăm GDP danh nghĩa và tăng lợi nhuận của các công ty, từ đó mang lại nhiều doanh thu từ thuế hơn.
Tuần trước, Bộ trưởng Ngân khố Australia Jose Frydenberg đã có bài phát biểu về tình hình ngân sách quốc gia. Ông cho biết nợ tính theo tỷ trọng GDP sẽ đạt đỉnh sớm hơn và thấp hơn dự báo vào tháng 12/2022, sau đó dần ổn định và bắt đầu giảm xuống.
Tổng thu ngân sách trong 4 năm tới dự kiến sẽ được điều chỉnh tăng khoảng 105 tỷ AUD (73,5 tỷ USD), trong đó khoảng 60 tỷ AUD (42 tỷ USD) đến từ các khoản thu thuế công ty, với khoảng 45,6 tỷ AUD (31,9 tỷ USD) là do giá hàng hóa tăng cao hơn.
Tuy nhiên, Thủ tướng Australia Scott Morrison đã cảnh báo sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt với Trung Quốc nếu nước này ủng hộ Nga thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Việc này chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động xuất khẩu của Australia và nguồn thu ngân sách quốc gia.
Chủ tịch của Tập đoàn khoáng sản Fortescue Metals Elizabeth Gaines nhấn mạnh đối tác thương mại lớn nhất của Australia có vai trò hết sức quan trọng. Với việc Trung Quốc hiện chiếm 90% doanh thu của tập đoàn Fortescue Metals, bà Gaines nói: “Thành công của Fortescue và cả của nền kinh tế Australia phần lớn được xây dựng dựa trên sự tăng trưởng đáng kể của Trung Quốc.”
Bộ trưởng Frydenberg cho biết báo cáo ngân sách của Deloitte đã “củng cố thêm cho cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đối với khả năng phục hồi kinh tế của Australia.”
Tuy nhiên, Phát ngôn viên về lĩnh vực ngân sách của Công đảng Australia, Jim Chalmers lập luận rằng sự cải thiện ngân sách ước tính không liên quan đến sự điều hành của chính phủ hiện thời. Ông nói: “Deloitte đã trình bày chi tiết cách thức mà những cải thiện này diễn ra, phần lớn là từ kết quả của sự bùng nổ giá hàng hóa.”
Đáp lại, Bộ trưởng Frydenberg cho biết chiến lược thận trọng của Chính phủ Australia về việc dự báo giá hàng hóa ở mức thấp hơn so với dự báo của thị trường trong ngân sách liên bang sẽ không thay đổi, để đảm bảo hành động tăng chi tiêu không tác động nhiều vào ngân sách. Đây là một cam kết khác với những gì mà Công đảng đã đưa ra.
Ông Richardson ủng hộ quan điểm của Bộ trưởng Frydenberg về việc chống lại chính sách “thắt lưng buộc bụng” trong ngắn hạn và giữ chính sách tài khóa phù hợp để Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA, ngân hàng trung ương) có cơ hội tăng lãi suất.
Sự linh hoạt tài khóa
Theo tác giả, để có thể giảm nợ chính phủ xuống mức trước đại dịch, Australia sẽ mất nhiều thập kỷ, với khoảng 20 năm cần thiết để giảm tổng nợ khoảng 1.100 tỷ AUD (770 tỷ USD), tương đương 48% GDP, trở về mức trước đại dịch là 28% GDP, với giả định rằng có một mức giảm khoảng 1 điểm phần trăm mỗi năm trong mức nợ trên GDP.
Một báo cáo chính sách từ Trung tâm Nghiên cứu Độc lập của Australia được công bố ngày 21/3 cảnh báo mức nợ cao đang làm giảm tính linh hoạt tài khóa và năng lực của các chính phủ trong việc ứng phó hiệu quả với các cuộc khủng hoảng trong tương lai.
Báo cáo do chuyên gia Robert Carling thực hiện cho biết: “Chính sách tài khóa sẽ phải vật lộn với gánh nặng nợ trong nhiều năm tới và nhiệm vụ đầu tiên sẽ là tìm cách thu hẹp thâm hụt cơ cấu, hiện đã tăng đáng kể. Điều này sẽ khiến các nhà hoạch định chính sách kinh tế của Australia tập trung nhiều hơn vào ngân sách sắp tới cho năm 2022-2023 và cả các năm sau đó.”
Ngày 21/3, Thủ tướng Morrison thông báo về một khoản tài chính trị giá 60 triệu AUD (42 triệu USD) trong ngân sách liên bang, dự kiến công bố ngày 29/3, dành cho việc nâng cấp công nghệ tái chế nhựa tiên tiến, nhằm giải quyết các loại rác thải nhựa như túi bánh mì và gói khoai tây chiên.
Khoản đầu tư được xây dựng dựa trên Quỹ hiện đại hóa tái chế (RMF) trị giá 190 triệu AUD (133 triệu USD), mà Chính phủ Australia kỳ vọng sẽ thúc đẩy sự chuyển đổi trị giá 1 tỷ AUD (700 triệu USD) trong lĩnh vực tái chế và chất thải.
Với việc lạm phát đã đẩy vấn đề chi phí sinh hoạt trở thành trọng tâm của cuộc bầu cử, Chính phủ Australia hiện thời đã “bật đèn xanh” rằng sẽ hỗ trợ nhiều hơn cho những người có thu nhập thấp và trung bình trong ngân sách.
Bộ trưởng Tài chính Simon Birmingham cho biết: “Chúng tôi nhận thức rất rõ về áp lực lạm phát toàn cầu, đặc biệt là áp lực lên giá dầu được thể hiện qua giá xăng tăng cao tại khắp Australia. Chúng tôi đang cẩn trọng làm việc, tìm kiếm giải pháp ứng phó với những gì có thể xảy ra, hy vọng việc lạm phát tăng đột biến chỉ là tạm thời và giá nhiên liệu tăng đột biến cũng chỉ xảy ra trong ngắn hạn”./.
