Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga đến kiểm tra công tác tổ chức thi THPT quốc gia năm 2016 tại Cụm thi số 40 Đại học Đà Nẵng. (Ảnh: Trần Lê Lâm/TTXVN)Còn 3 ngày nữa là kết thúc xét tuyển đợt 1 tuyển sinh vào đại học năm 2016, ngày 16/8, đánh giá về Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông Quốc gia năm nay, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga cho rằng: "Kỳ thi trung học phổ thông quốc gia, tuyển sinh đại học 2016 đã diễn ra suôn sẻ, công tác xét tuyển không gây áp lực cho thí sinh và xã hội, tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các trường, thí sinh giữ quyền quyết định việc nhập học của mình.
Năm nay, những quy định về xét tuyển được điều chỉnh, khắc phục những điểm còn hạn chế của kỳ tuyển sinh năm 2015. Để có được kết quả này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những bước chuẩn bị hết sức chặt chẽ, khoa học ở tất cả các khâu."
Kỳ thi diễn ra suôn xẻ, không gây áp lực
Một trong những điểm khác biệt nổi bật nhất trong công tác xét tuyển năm nay so với năm 2015 là Bộ rút lại quy định công khai thông tin thí sinh đăng ký xét tuyển vào mỗi trường để tránh tình trạng rút, nộp hồ sơ gây quá tải cục bộ ở một bộ phận thí sinh những ngày cuối hạn xét tuyển đợt 1 như năm 2015, dù Bộ vẫn thừa nhận đây là giải pháp "có lợi cho cả thí sinh và nhà trường."
Công tác chuẩn bị cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin cũng được quan tâm hơn, giúp cho việc theo kết quả thi của thí sinh dễ dàng, thuận tiện hơn, không có tình trạng nghẽn mạng. Có thể nói thành công lớn nhất cho tới thời điểm này trong công tác thi và tuyển sinh năm 2016 chính là mọi việc đã diễn ra suôn sẻ và không tạo thành điểm nóng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã nỗ lực đổi mới thi tuyển sinh song Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng thừa nhận vẫn còn nhiều ý kiến băn khoăn. Có ý kiến cho rằng kỳ thi trung học phổ thông quốc gia khó có thể đạt được hai mục đích một cách trọn vẹn vì yêu cầu của xét tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh đại học, cao đẳng khác nhau.
Mặt khác, nhiều người cho rằng thực tế chỉ có khoảng 60-70 trường đại học tốp trên có tính cạnh tranh cao trong tổng số gần 450 trường đại học, cao đẳng, vậy có cần thiết tổ chức thi chung để phục vụ tuyển sinh cho tất cả các trường?
Trong thực tế là lượng thí sinh dự thi để đỗ vào các trường có điểm chuẩn cao mới khó còn khả năng đậu bất cứ một trường đại học nào không phải quá khó. Vì tổng chi tiêu tuyển vào các trường đại học, cao đẳng năm học 2016-2017 (hay nói cách khác là tổng số thí sinh sẽ đỗ kỳ thi này) là hơn 390.000 em. Trong khi đó tổng số thí sinh dự thi khoảng 450.000 em.
Nhiều người cũng đặt vấn đề có nên tiếp tục tổ chức thi theo kiểu truyền thống như hiện nay hay chuyển sang phương thức thi hiện đại hơn theo hướng tiếp cận đánh giá năng lực của thí sinh với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin...
Thí sinh ảo là tất yếu
Thay vì công khai thông tin và cho phép nộp, rút hồ sơ, năm nay Bộ quy định mỗi thí sinh được nộp đăng ký xét tuyển vào "2 trường và mỗi trường 2 nguyện vọng." Riêng nhóm GX thí sinh được đăng ký "4 trường, mỗi trường 1 nguyện vọng."
Bàn tư vấn tuyển sinh của trường Đại học Bách khoa Hà Nội. (Ảnh: Quý Trung/TTXVN)Điều này đã tạo ra tình trạng trong thực tế các trường gặp khó khăn trong việc tiên lượng số thí sinh ảo để xác định điểm chuẩn phù hợp, Phó Hiệu trưởng Đại học Bách Khoa Hà Nội Trần Văn Tớp cho biết trong quá trình thí sinh đăng ký hồ sơ xét tuyển đại học năm nay, các trường đã phân tích số lượng thí sinh.
Về mặt lý thuyết, nhóm GX sẽ giúp giảm thiểu trúng tuyển ảo vì thí sinh chỉ trúng tuyển 1 nguyện vọng trong nhóm. Nhưng thực tế, vẫn có thí sinh không nhập học vì đi du học, thí sinh đăng ký vào các trường nhưng không sử dụng kết quả thi trung học phổ thông quốc gia...
Tỷ lệ này hàng năm chiếm khoảng 5-10% tùy từng trường. Năm nay, qua dữ liệu của nhóm trường GX, chỉ có 30% thí sinh đăng ký hoàn toàn các trường trong nhóm, có đến 70% thí sinh đăng ký một trường trong nhóm và một trường ngoài nhóm. Các trường đánh giá tỷ lệ ảo năm nay sẽ khá lớn, có thể sẽ lớn hơn mọi năm.
Từ nay đến ngày 19/8 tới các trường sẽ phải cân nhắc rất kỹ để đưa ra số lượng thí sinh để gọi nhập học để tránh thí sinh ảo. Đại học Bách khoa Hà Nội cũng đang cân nhắc tỷ lệ ảo khoảng 15%, cho phép thí sinh chuyển ngành với những ngành đang thiếu và sẽ không xét tuyển bổ sung đợt 2 nếu đủ chỉ tiêu.
Trưởng phòng Đào tạo Đại học Hà Nội Phạm Ngọc Thạch cũng nêu rõ trường đã tính toán tất cả các khả năng “ảo” trong trường và ngoài trường. Năm nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo có phần mềm chung để lọc ảo, cho phép các trường biết được thí sinh đăng ký vào trường mình đồng thời đăng ký vào trường khác. Căn cứ vào đó xác định tỷ lệ ảo từng ngành phù hợp, so sánh với tỷ lệ những năm trước để xác định con số ảo sát thực tế nhất.
Bản thân các thí sinh vẫn có tâm lý “nộp hết nguyện vọng” để cơ hội trúng tuyển cao nhất. Em Trần Ngọc Phát ở Hà Nội cho biết mong muốn lớn nhất của em là đỗ vào Trường đại học Kinh tế Quốc dân nhưng trong ngày cuối cùng của đợt xét tuyển, em vẫn nộp thêm hồ sơ vào Trường Đại học Thương mại. Năm nay, mỗi thí sinh được nộp 2 trường, mỗi trường 2 nguyện vọng nên em vẫn nộp cả 4 nguyện vọng để tỷ lệ trúng tuyển cao hơn.
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga cũng thừa nhận: "Để đảm bảo quyền lợi của thí sinh, các trường phải chấp tỷ lệ thí sinh ảo. Không phải ở Việt Nam mà ở các nước phát triển, các trường cũng phải chấp nhận thực trạng này trong tuyển sinh. Thống kê tại thời điểm chốt cơ sở dữ liệu để các trường tải dữ liệu về xét tuyển cho thấy đã có khoảng 75% thí sinh đăng ký xét tuyển cùng lúc vào hai trường trong đợt 1. Thí sinh ảo là tất yếu."
Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng cho biết trong cơ sở dữ liệu các trường tải về để xét tuyển, Bộ đã cung cấp thông tin về tất cả các nguyện vọng mà thí sinh đã đăng ký trong cùng đợt để tham khảo, phán đoán và lọc ảo. Trong quy chế cũng đã bổ sung nhiều quy định hỗ trợ các trường khắc phục thí sinh ảo. Bộ cũng đã khuyến khích các trường thống nhất tổ chức xét tuyển chung trong cả nước, tham gia các nhóm xét tuyển ở các vùng miền để khắc phục, giảm thiểu ảnh hưởng của thí sinh ảo.
Không được tuyển quá chỉ tiêu
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các trường không được tuyển sinh vượt quá chỉ tiêu đã công bố để đảm bảo chất lượng đào tạo, không gây khó khăn về nguồn tuyển đối với các trường khác. Các trường tự chủ lựa chọn phương án xét tuyển thì phải thực hiện đúng quy định của quy chế tuyển sinh hiện hành, trong đó có quy định không được tuyển vượt chỉ tiêu
Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng cho biết hiện nay, Bộ đã nhận được văn bản của các Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường đại học, cao đẳng đề xuất phương án thi, xét tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia, tuyển sinh đại học, cao đẳng chính quy cho năm 2017 và những năm tiếp theo.
Thống kê sơ bộ cho thấy, nhiều Sở Giáo dục và Đào tạo muốn chủ động tổ chức thi và xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông.
Trong khi đó các trường đại học muốn được tự chủ tuyển sinh vào trường mình. Bộ đã thành lập Tổ công tác để nghiên cứu, đánh giá, xây dựng phương án tối ưu nhất và sẽ sớm công bố vào đầu năm học tới./.
