Việc ngân hàng trung ương Thổ Nhĩ Kỳ (CBRT) cắt giảm lãi suất hồi tháng Tư vừaqua đã làm dấy lên một loạt ý kiến, ủng hộ có và chỉ tríchcũng có.
Một số nhà kinh tế cho rằng CBRT đang nỗ lực nới lỏng sức ép đối với đồnglira để củng cố nội tệ này.
Các ý kiến khác cho rằng CBRT lo ngại tình hình tăng trưởng chậm lại củakinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, một vài chuyên gia lại cho rằng CBRT cần phảităng chứ không phải cắt giảm lãi suất. Trong đó, Bộ trưởng Kinh tế Thổ Nhĩ KỳZafer Caglayan cho rằng động thái cắt giảm lãi suất diễn ra quá muộn.
CBRT bị chỉ trích vì đã có thái độ thiếu kiên quyết đối với vấn đề lạmphát và không thể kìm hãm tăng trưởng tín dụng quá mức tại các ngân hàng thươngmại Thổ Nhĩ Kỳ.
Thống đốc CBRT Erdem Basci trong hơn 30 tháng qua đã đưa ra mộttrong những chính sách tiền tệ phức tạp nhất đối với bất kỳ nền kinh tế lớn nàotrên thế giới.
Chính sách tiền tệ của Thổ Nhĩ Kỳ là đứa con tinh thần của ông Basci - mộtviện sỹ 46 tuổi đã tham gia giảng dạy ở Thổ Nhĩ Kỳ trước khi trở thành phó thốngđốc CBRT vào năm 2003 và thống đốc ngân hàng này vào tháng 4/2011.
Trong một báo cáo hàng năm công bố tháng 9/2012, lạm phát của Thổ Nhĩ Kỳgiảm nhưng những kết quả mà chính sách tiền tệ của CBRT mang lại không hoàn toànmỹ mãn.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng các khu vực khác nhau của nền kinh tếThổ Nhĩ Kỳ đang hiểu chính sách của CBRT theo những cách khác nhau, và hối thúcngân hàng này nỗ lực tránh tạo ra cảm giác cho rằng các mục tiêu và công cụ thựchiện bị mâu thuẫn ở nhiều thời điểm.
Tuy vậy, các thị trường tài chính và các nhà kinh tế chính thống lại đánhgiá cao nỗ lực của CBRT. Khi ngân hàng trung ương ở các nền kinh tế phát triểnđang gặp khó khăn thay thế những nỗ lực thường dẫn tới tình trạng lạm phát leothang bằng việc in tiền, ông Basci đảm nhận nhiệm vụ phức tạp nhằm đảm bảo cácluồng vốn rẻ chảy vào Thổ Nhĩ Kỳ được sử dụng hiệu quả và không chỉ đơn giản làlàm tăng giá hoặc khiến các ngân hàng không phân biệt đối xử trong việc cung cấptín dụng.
Theo ông, trong khi giá trái phiếu và cổ phiếu của Thổ Nhĩ Kỳ đang ở mứccao, đồng lira - có những biến động khá mạnh gây ra sự mất ổn định của nền kinhtế nước này trong quá khứ, ổn định so với đồng USD kể từ đầu năm 2012.
Hồi tháng 1/2013, tạp chí The Banker, có trụ sở tại London (Anh), đã côngnhận ông Basci là Thống đốc Ngân hàng Trung ương xuất sắc nhất trong năm, chorằng CBRT đã ra tay trước các thị trường mới nổi khác trong việc thiết kế cácbiện pháp để đối phó với các luồng vốn quốc tế dễ biến động.
CBRT đã tổ chức một hội nghị thảo luận về chính sách tiền tệ vào ngày 23/5vừa qua. Thay vì tăng lãi suất để chống lại tình trạng lạm phát tăng cao nhưthông thường, ủy ban chính sách tiền tệ do ông Basci đứng đầu đã giữ lãi suất ởmức thấp để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong các cuộc khủng hoảng liên tục ởnhững nơi khác. Việc ngăn cản sự tăng giá của đồng lira đã giúp tiếp sức chohoạt động xuất khẩu mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ.
Để đối phó nguy cơ làm mất ổn định các luồng tiền đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ,ông Basci đã tạo ra một biên độ rộng giữa lãi suất tại những khu vực mà CBRT cóthể đi vay và cho vay trên các thị trường tiền tệ qua đêm và điều chỉnh các chiphí vốn trong biên độ này.
Ông Basci cũng nỗ lực kìm hãm tăng trưởng tín dụng ngân hàng thương mại vàhạn chế sức ép lạm phát không phải với biện pháp tăng lãi suất truyền thống màlà tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng ở ngân hàng trung ương. Sự điềuchỉnh mang tính hệ thống này cho phép một số khoản dự trữ có thể được nắm giữdưới dạng ngoại tệ và vàng, làm tăng thêm mức độ phức tạp.
Chính sách của ông Basci là một sự phản ứng mạnh mẽ đối với chu kỳ pháttriển bùng nổ - suy giảm đã diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ trong những thập niên qua. Nóđã xoá bỏ một số bất ổn truyền thống của ngân hàng trung ương, như ý tưởng nângcao tỷ lệ lạm phát cần được đáp ứng bằng cách tăng lãi suất - một lý do mà chínhsách này đã chứng minh là gây ra nhiều tranh cãi.
Tăng trưởng kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đã chậm lại nhanh chóng còn 2,2% trong năm2012, nhưng tăng trưởng tín dụng ngân hàng ở nước này vẫn ở mức cao khoảng 19%so với mục tiêu trung hạn 15% của CBRT. Lạm phát không hoàn toàn được hạ nhiệt ởmức 6,13% trong tháng 4/2013, so với mục tiêu 5% vào cuối năm.
Nhà kinh tế Emre Deliveli làm việc tại CBRT và các cơ quan quốc tế nhưNgân hàng Thế giới (WB) cho rằng sẽ tốt hơn đối với Thổ Nhĩ Kỳ để tăng cường sửdụng chính sách tài khoá để hỗ trợ tăng trưởng và kìm hãm nhu cầu khi cần thiết.
Một chính sách tiền tệ phức tạp có thể tạo thêm rủi ro. Ví dụ như cho phépcác ngân hàng có thể tính thêm các khoản dự trữ ngoại tệ so với các quy định yêucầu dự trữ bắt buộc làm dấy lên mức tăng chi phí đi vay bên ngoài ngắn hạn củacác ngân hàng.
Theo số liệu thống kê của CBRT, chi phí đi vay đã tăng lên 62,5 tỷ USDtrong tháng Hai vừa qua so với con số 45,3 tỷ USD vào cuối năm 2011. ÔngDeliveli cho rằng hiện tại, đây không phải là một điều gì quá quan trọng nhưngcó thể trở thành vấn đề phải lưu tâm nếu đồng lira mất sự ổn định và giảm giánhanh chóng./.
Một số nhà kinh tế cho rằng CBRT đang nỗ lực nới lỏng sức ép đối với đồnglira để củng cố nội tệ này.
Các ý kiến khác cho rằng CBRT lo ngại tình hình tăng trưởng chậm lại củakinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Trong khi đó, một vài chuyên gia lại cho rằng CBRT cần phảităng chứ không phải cắt giảm lãi suất. Trong đó, Bộ trưởng Kinh tế Thổ Nhĩ KỳZafer Caglayan cho rằng động thái cắt giảm lãi suất diễn ra quá muộn.
CBRT bị chỉ trích vì đã có thái độ thiếu kiên quyết đối với vấn đề lạmphát và không thể kìm hãm tăng trưởng tín dụng quá mức tại các ngân hàng thươngmại Thổ Nhĩ Kỳ.
Thống đốc CBRT Erdem Basci trong hơn 30 tháng qua đã đưa ra mộttrong những chính sách tiền tệ phức tạp nhất đối với bất kỳ nền kinh tế lớn nàotrên thế giới.
Chính sách tiền tệ của Thổ Nhĩ Kỳ là đứa con tinh thần của ông Basci - mộtviện sỹ 46 tuổi đã tham gia giảng dạy ở Thổ Nhĩ Kỳ trước khi trở thành phó thốngđốc CBRT vào năm 2003 và thống đốc ngân hàng này vào tháng 4/2011.
Trong một báo cáo hàng năm công bố tháng 9/2012, lạm phát của Thổ Nhĩ Kỳgiảm nhưng những kết quả mà chính sách tiền tệ của CBRT mang lại không hoàn toànmỹ mãn.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng các khu vực khác nhau của nền kinh tếThổ Nhĩ Kỳ đang hiểu chính sách của CBRT theo những cách khác nhau, và hối thúcngân hàng này nỗ lực tránh tạo ra cảm giác cho rằng các mục tiêu và công cụ thựchiện bị mâu thuẫn ở nhiều thời điểm.
Tuy vậy, các thị trường tài chính và các nhà kinh tế chính thống lại đánhgiá cao nỗ lực của CBRT. Khi ngân hàng trung ương ở các nền kinh tế phát triểnđang gặp khó khăn thay thế những nỗ lực thường dẫn tới tình trạng lạm phát leothang bằng việc in tiền, ông Basci đảm nhận nhiệm vụ phức tạp nhằm đảm bảo cácluồng vốn rẻ chảy vào Thổ Nhĩ Kỳ được sử dụng hiệu quả và không chỉ đơn giản làlàm tăng giá hoặc khiến các ngân hàng không phân biệt đối xử trong việc cung cấptín dụng.
Theo ông, trong khi giá trái phiếu và cổ phiếu của Thổ Nhĩ Kỳ đang ở mứccao, đồng lira - có những biến động khá mạnh gây ra sự mất ổn định của nền kinhtế nước này trong quá khứ, ổn định so với đồng USD kể từ đầu năm 2012.
Hồi tháng 1/2013, tạp chí The Banker, có trụ sở tại London (Anh), đã côngnhận ông Basci là Thống đốc Ngân hàng Trung ương xuất sắc nhất trong năm, chorằng CBRT đã ra tay trước các thị trường mới nổi khác trong việc thiết kế cácbiện pháp để đối phó với các luồng vốn quốc tế dễ biến động.
CBRT đã tổ chức một hội nghị thảo luận về chính sách tiền tệ vào ngày 23/5vừa qua. Thay vì tăng lãi suất để chống lại tình trạng lạm phát tăng cao nhưthông thường, ủy ban chính sách tiền tệ do ông Basci đứng đầu đã giữ lãi suất ởmức thấp để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong các cuộc khủng hoảng liên tục ởnhững nơi khác. Việc ngăn cản sự tăng giá của đồng lira đã giúp tiếp sức chohoạt động xuất khẩu mạnh mẽ của Thổ Nhĩ Kỳ.
Để đối phó nguy cơ làm mất ổn định các luồng tiền đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ,ông Basci đã tạo ra một biên độ rộng giữa lãi suất tại những khu vực mà CBRT cóthể đi vay và cho vay trên các thị trường tiền tệ qua đêm và điều chỉnh các chiphí vốn trong biên độ này.
Ông Basci cũng nỗ lực kìm hãm tăng trưởng tín dụng ngân hàng thương mại vàhạn chế sức ép lạm phát không phải với biện pháp tăng lãi suất truyền thống màlà tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng ở ngân hàng trung ương. Sự điềuchỉnh mang tính hệ thống này cho phép một số khoản dự trữ có thể được nắm giữdưới dạng ngoại tệ và vàng, làm tăng thêm mức độ phức tạp.
Chính sách của ông Basci là một sự phản ứng mạnh mẽ đối với chu kỳ pháttriển bùng nổ - suy giảm đã diễn ra ở Thổ Nhĩ Kỳ trong những thập niên qua. Nóđã xoá bỏ một số bất ổn truyền thống của ngân hàng trung ương, như ý tưởng nângcao tỷ lệ lạm phát cần được đáp ứng bằng cách tăng lãi suất - một lý do mà chínhsách này đã chứng minh là gây ra nhiều tranh cãi.
Tăng trưởng kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ đã chậm lại nhanh chóng còn 2,2% trong năm2012, nhưng tăng trưởng tín dụng ngân hàng ở nước này vẫn ở mức cao khoảng 19%so với mục tiêu trung hạn 15% của CBRT. Lạm phát không hoàn toàn được hạ nhiệt ởmức 6,13% trong tháng 4/2013, so với mục tiêu 5% vào cuối năm.
Nhà kinh tế Emre Deliveli làm việc tại CBRT và các cơ quan quốc tế nhưNgân hàng Thế giới (WB) cho rằng sẽ tốt hơn đối với Thổ Nhĩ Kỳ để tăng cường sửdụng chính sách tài khoá để hỗ trợ tăng trưởng và kìm hãm nhu cầu khi cần thiết.
Một chính sách tiền tệ phức tạp có thể tạo thêm rủi ro. Ví dụ như cho phépcác ngân hàng có thể tính thêm các khoản dự trữ ngoại tệ so với các quy định yêucầu dự trữ bắt buộc làm dấy lên mức tăng chi phí đi vay bên ngoài ngắn hạn củacác ngân hàng.
Theo số liệu thống kê của CBRT, chi phí đi vay đã tăng lên 62,5 tỷ USDtrong tháng Hai vừa qua so với con số 45,3 tỷ USD vào cuối năm 2011. ÔngDeliveli cho rằng hiện tại, đây không phải là một điều gì quá quan trọng nhưngcó thể trở thành vấn đề phải lưu tâm nếu đồng lira mất sự ổn định và giảm giánhanh chóng./.
Anh Quân (TTXVN)
