Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì (phải) và ông Antony Blinken, khi giữ chức Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, tại cuộc gặp ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 8/10/2015. (Nguồn: AFP/TTXVN)Trang mạng Thời báo Hoàn Cầu cho rằng cuộc họp cấp cao “2 + 2” giữa Trung Quốc và Mỹ - diễn ra ngày 18-19/3 tại Anchorage, Alaska (Mỹ) - phản ánh sự phát triển tích cực trong mối quan hệ Trung-Mỹ.
Nhận lời mời của Mỹ, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Ngoại sự Trung ương Dương Khiết Trì và Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị sẽ đến Alaska dự cuộc họp với Ngoại trưởng Antony Blinken và Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan của Mỹ.
Động thái này cho thấy chính phủ hai nước muốn nối lại đối thoại sau khi gánh chịu những thiệt hại to lớn dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump trong suốt 4 năm qua.
Hy vọng thông qua các cuộc hội đàm cấp cao, quan hệ hai nước có thể trở lại con đường phát triển ổn định và mang tính xây dựng.
[Trung Quốc đề xuất 4 biện pháp cải thiện quan hệ Trung-Mỹ]
Hiện quan hệ Trung-Mỹ đang đối mặt với những khó khăn lớn không chỉ do chủ nghĩa dân túy chính thống, tư tưởng về tính ưu việt của người da trắng và các phong trào chống toàn cầu hóa đang thịnh hành ở Mỹ.
Theo Thời báo Hoàn Cầu, Chính quyền cựu Tổng thống Trump đã "bôi nhọ" Trung Quốc trong 4 năm qua, gây ra những tác động rất tiêu cực đến xã hội và chính giới Mỹ.
Hiện tại, đảng Cộng hòa cánh hữu vẫn đang lợi dụng lập trường chống Trung Quốc để tích lũy các nguồn lực chính trị của riêng họ nhằm nhấn mạnh tính đúng đắn về chính trị trong các chiến dịch của họ.
Ngoài ra, do dịch COVID-19 hoành hành, sự hận thù, nghi ngờ và lo ngại đối với Trung Quốc ngày càng ăn sâu vào nước Mỹ.
Chính quyền Tổng thống Biden phải đối phó với một loạt thách thức nghiêm trọng, từ cuộc khủng hoảng COVID-19 đến bảo vệ môi trường và phục hồi kinh tế.
Chính quyền ông Biden không có nhiều khả năng để điều chỉnh hoàn toàn các chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc.
Xét cho cùng, chính nền chính trị trong nước ở Mỹ đã tạo ra tác động tiêu cực chưa từng có đối với quan hệ Trung-Mỹ.
Tuy nhiên, cần nhớ rằng mối quan hệ Trung-Mỹ quan trọng không chỉ vì hai nước là nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ hai trên thế giới. Hợp tác ổn định giữa hai nước có thể giúp đảm bảo hòa bình, ổn định và thịnh vượng trên thế giới trong thế kỷ XXI.
Phép thử lớn đối với cả hai quốc gia lúc này là làm thế nào để bỏ lại sự đối kháng chính trị và các phong trào cực hữu chống Trung Quốc sau lưng.
Mặc dù các chính sách của Tổng thống Biden đối với Trung Quốc khó có thể vượt ra khỏi phạm vi chính trị trong nước của Mỹ, nhưng không nên bỏ qua việc can dự với Trung Quốc vì các cuộc đấu tranh chính trị nội bộ ở Mỹ.
Cuộc gặp “2 + 2” vào tuần tới có thể được coi là bước đầu tiên để thiết lập lại quan hệ Trung-Mỹ.
Để phục hồi và phát triển quan hệ hai nước, cần thực hiện những hành động sau:
Trước hết là nối lại các cuộc đối thoại, đặc biệt là những cuộc đối thoại cấp cao.
Thứ hai, cần khởi động lại các cuộc đối thoại cấp chuyên viên về các vấn đề gây tranh cãi trong lĩnh vực thương mại, khoa học và công nghệ. Cần có những phản ứng thực tế đối với những mối lo ngại của nhau.
Thứ ba, liên quan đến vấn đề Đài Loan, Washington nên kiên định chính sách một Trung Quốc và tôn trọng lợi ích cốt lõi của Trung Quốc.
Việc Cố vấn An ninh Quốc gia Jake Sullivan tham gia cuộc họp cho thấy các cuộc đàm phán không chỉ là về ngoại giao, mà còn liên quan đến vấn đề an ninh. Đây hiện là chủ đề nhạy cảm nhất liên quan đến quan hệ Trung-Mỹ. Hy vọng cả hai bên có thể thỏa hiệp về vấn đề này.
Cuộc gặp 2 + 2 cũng sẽ là cơ hội để hai bên rút ra những bài học kinh nghiệm trong quá khứ, giảm bớt những sai lầm và tổn thất vì lý do tình cảm. Sẽ có nhiều cơ hội để tìm ra một giải pháp thực dụng có thể thực sự ổn định quan hệ Trung-Mỹ trong nhiệm kỳ tổng thống của Biden.
Những nỗ lực để đạt được mục tiêu như vậy thể hiện ý chí và niềm tin của chính phủ hai nước nhằm đưa quan hệ của họ trở lại khuôn khổ mang tính xây dựng.
Việc lựa chọn địa điểm tổ chức cuộc họp phản ánh khả năng phục hồi chính trị của quan hệ song phương. Alaska nằm ở giữa Trung Quốc và Mỹ, đó cũng sẽ là bang đầu tiên của Mỹ tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho tất cả công dân từ 18 tuổi trở lên. Từ góc độ an ninh, đây là một địa điểm tốt để tổ chức cuộc họp cấp cao.
Vậy mới nói, cuộc họp lần này rất được mong đợi. Hy vọng quan hệ Trung-Mỹ có thể tan băng trong “khoảnh khắc Alaska” này.
Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Bắc Kinh và Washington vào năm 1979, quan hệ Trung-Mỹ đã trải qua những bước ngoặt. Bất kể hai bên có nhiều tranh chấp, bất đồng, chỉ có quan hệ hợp tác và ổn định mới có thể phục vụ lợi ích cơ bản của người dân và chính phủ hai nước.
Ngoại trưởng Mỹ Blinken từng nói: “Quan hệ của Mỹ với Trung Quốc sẽ cạnh tranh khi cần, và hợp tác khi có thể.” Chính phủ Trung Quốc cũng thể hiện thiện chí thỏa hiệp với Mỹ, đưa quan hệ trở lại ổn định và mang tính xây dựng.
Một số phương tiện truyền thông nhận định về cuộc gặp “2+2” tới đây dưới góc độ rất hoài nghi.
Tuy nhiên, các cuộc đối thoại được cho là có tầm quan trọng đặc biệt đối với cả hai nước. Sự hoài nghi đơn thuần khó có thể lấn át hy vọng về việc hai cường quốc sẽ bình thường hóa quan hệ sau 4 năm bất ổn toàn diện.
Theo scmp.com, trước cuộc gặp cấp cao vào tuần tới ở Alaska, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết Bắc Kinh hy vọng sẽ nối lại đối thoại với Washington ngay cả khi hai nước “không thể sớm giải quyết mọi chuyện.”
Ông hy vọng hai bên sẽ tìm thấy điểm chung để kiềm chế căng thẳng. Rõ ràng đây là một giọng điệu hòa giải hơn so với của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, người đã bác bỏ mô tả của Bắc Kinh rằng cuộc gặp là một cuộc đối thoại chiến lược.
Tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi cuộc họp “2 + 2” là một “cuộc đối thoại chiến lược cấp cao” là một dấu hiệu cho thấy Trung Quốc mong muốn thiết lập một cơ chế đối thoại thay vì chỉ tổ chức một cuộc họp.
Trong một tuyên bố tiếp theo, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao nước này Triệu Lập Kiên cho biết Bắc Kinh hy vọng chính quyền Biden sẽ “từ bỏ Chiến tranh Lạnh và tư duy cạnh tranh một mất một còn,” ngừng can thiệp vào các vấn đề đối nội của Trung Quốc và đưa quan hệ trở lại đúng hướng.
Tuy nhiên, ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh rằng cuộc gặp ở Anchorage “không phải là một cuộc đối thoại chiến lược” và sẽ không phải là sự khởi đầu cho một loạt các cuộc đàm phán song phương trừ khi Bắc Kinh hành động để giải quyết những lo ngại của Washington.
Tại phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ, Ngoại trưởng Blinken nêu rõ: “Tại thời điểm này, Mỹ không có ý định cho một loạt cam kết tiếp theo. Nếu họ (tức Bắc Kinh) muốn điều đó, trước hết chúng tôi (Mỹ) phải thấy được sự tiến bộ thực sự và kết quả hữu hình (từ phía Trung Quốc)... Chúng tôi sẽ nêu vấn đề cạnh tranh với Trung Quốc tại cuộc gặp cấp cao sắp tới để đảm bảo rằng Mỹ có một sân chơi bình đẳng và các công ty cũng như người lao động của Mỹ được hưởng lợi từ sân chơi đó.”
Đây sẽ là cuộc họp cấp cao đầu tiên kể từ khi Joe Biden nhậm chức tổng thống Mỹ hồi tháng Một vừa qua.
Trung Quốc đang hy vọng khôi phục quan hệ Trung-Mỹ vốn xấu đi nghiêm trọng dưới thời Tổng thống Trump, và Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói với Tổng thống Biden trong cuộc điện đàm mới đây rằng tiếp tục đối đầu sẽ chỉ dẫn đến thảm họa.
(Nguồn: Reuters)Giới quan sát Trung Quốc tỏ ra không mấy kỳ vọng cuộc gặp sẽ mang lại nhiều cơ hội cho các quan chức cấp cao làm quen với nhau sau khi Mỹ có chính quyền mới.
Zhang Jiadong, Giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Phúc Đán, cho rằng “điều Trung Quốc mong đợi nhất từ cuộc họp này không phải là kết quả hữu hình, mà là một khuôn khổ tổng thể và sự đảm bảo rằng hai bên có thể tiếp tục đối thoại.
Ding Yifan, cựu Phó Giám đốc và chuyên gia nghiên cứu cấp cao của Viện Phát triển Toàn cầu thuộc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Quốc vụ viện Trung Quốc, nói: “Do sự khác biệt về văn hóa, Trung Quốc và Mỹ có những kỳ vọng rất khác nhau về cuộc họp sắp tới. Trung Quốc sẽ tập trung vào định hướng chung của quan hệ song phương và muốn tìm hiểu hướng đi chung trong tương lai, trong khi Mỹ muốn sử dụng cuộc họp để giải quyết các vấn đề cụ thể,” chẳng hạn như tình hình Myanmar, giai đoạn hai của vòng đàm phán thương mại Mỹ-Trung và việc dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu, Giám đốc điều hành tập đoàn viễn thông Huawei của Trung Quốc.
Shi Yinhong, chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, không trông đợi cuộc họp sẽ đạt được nhiều kết quả thực sự.
Ông giải thích: “Tổng thống Biden đã nói rằng ông ấy cần thảo luận với các đồng minh của Mỹ trước khi đề ra chiến lược đối với Trung Quốc, và ông ấy hầu như cũng phớt lờ lời kêu gọi của Trung Quốc về việc thiết lập một cơ chế đối thoại. Chính quyền ông Biden cũng biết rằng Trung Quốc sẽ không thỏa hiệp trong các vấn đề lớn như Đài Loan, Tân Cương hay Hong Kong.”
Li Chen, Phó Giáo sư tại Trường nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc, cho rằng chương trình nghị sự nên có một mục làm rõ cách hai bên xử lý những khác biệt.
Ông nói: “Chắc chắn sẽ có cả cạnh tranh và hợp tác trong quan hệ Trung-Mỹ. Trong cuộc họp, Washington hy vọng sẽ có thể gây áp lực với Trung Quốc về một số vấn đề như Đài Loan, Tân Cương và Hong Kong. Cũng có khả năng họ sẽ thảo luận về cách xử lý các nguy cơ xung đột tiềm tàng trên nhiều mặt trận khác như Biển Đông. Nếu hai bên không thể thỏa hiệp, các vấn đề giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn tương tự như thời ông Trump”./.
