2021 là năm có nhiều khó khăn và thách thức nhưng cũng là năm công tác dân tộc đạt được những thành tựu quan trọng, tạo tiền đề thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, rút ngắn khoảng cách chênh lệch giữa các vùng miền, giúp miền núi tiến kịp miền xuôi và "không ai bị bỏ lại phía sau."
Nhân dịp đầu xuân Nhâm Dần 2022, phóng viên TTXVN có cuộc trao đổi với Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh về các vấn đề liên quan đến công tác dân tộc.
- Thưa Bộ trưởng, 2021 là năm có nhiều thành tựu trong công tác dân tộc, Bộ trưởng có thể đánh giá một số thành tựu quan trọng mà Ủy ban Dân tộc đã đạt được trong năm qua?
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh: Nước ta có 54 dân tộc anh em, trong đó có 53 dân tộc thiểu số với trên 14 triệu người, chiếm hơn 14,7% dân số. Đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống chủ yếu tại 51 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
Vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là địa bàn có vị trí chiến lược về chính trị, kinh tế-xã hội, quốc phòng an ninh, đối ngoại và bảo vệ môi trường sinh thái.
Những năm vừa qua, nhờ có sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước và cả hệ thống chính trị, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có bước phát triển vượt bậc, diện mạo nông thôn miền núi có nhiều thay đổi, đời sống đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi từng bước được cải thiện, niềm tin của đồng bào các dân tộc với Đảng, Nhà nước ngày càng được củng cố.
2021 là năm diễn ra nhiều sự kiện chính trị trọng đại của đất nước, là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng cũng là năm đầu tiên triển khai thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025 và Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2030.
Ủy ban Dân tộc đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao. Sự kiện nổi bật nhất trong công tác dân tộc năm 2021 là Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1719 phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn 1, từ năm 2021 đến năm 2025.
Đây là lần đầu tiên nước ta có Chương trình mục tiêu Quốc gia dành cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Chương trình là quyết sách lớn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nói chung, đồng bào các dân tộc thiểu số nói riêng.
Năm 2021, Ủy ban Dân tộc tiếp tục chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các chính sách dân tộc. Ủy ban Dân tộc chỉ đạo xây dựng kế hoạch phân bổ nguồn lực, hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện, tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ nhà ở, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, định canh định cư, đầu tư cơ sở hạ tầng ở các xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn; đẩy mạnh công tác phổ biến giáo dục pháp luật và tuyên truyền vận động đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, tăng cường hỗ trợ thông tin tuyên truyền về dân tộc, tôn giáo, hỗ trợ giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới, thực hiện chính sách đối với những người có uy tín, bồi dưỡng kiến thức dân tộc đối với cán bộ công chức viên chức, đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số…
Cùng với việc thực hiện các chương trình, chính sách dân tộc của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nhiều địa phương vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã ban hành các Nghị quyết của Tỉnh ủy về lãnh đạo công tác dân tộc và ban hành các chính sách đặc thù riêng của từng địa phương như: chính sách hỗ trợ khám chữa bệnh cho hộ nghèo dân tộc thiểu số vùng khó khăn; chính sách hỗ trợ học phí và trợ cấp xã hội cho học sinh dân tộc thiểu số; chính sách về chế độ đãi ngộ đối với bác sỹ công tác tại vùng dân tộc thiểu số và miền núi; chính sách bảo tồn tiếng nói, chữ viết của đồng bào dân tộc thiểu số; chính sách bảo hiểm y tế đối với người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số; chính sách bảo hiểm y tế cho đồng bào dân tộc thiểu số không thuộc vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn; chính sách hỗ trợ, tặng quà cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số tiêu biểu; chính sách hỗ trợ lãi suất cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số...
Tuy nhiên, năm 2021 cũng là năm đầy thách thức với công tác dân tộc và thực hiện chính sách dân tộc. Thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt là đại dịch COVID-19 đã gây hậu quả nặng nề, ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của đồng bào các dân tộc thiểu số và phát triển kinh tế-xã hội của vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Ủy ban Dân tộc đã nỗ lực cùng các cơ quan công tác dân tộc ở địa phương tập trung phòng chống dịch, các thông tin về dịch. Công tác phòng, chống dịch ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được truyền tải nhanh, minh bạch, đầy đủ.
Các hoạt động tuyên truyền phòng, chống dịch COVID-19 được triển khai bằng các tiếng dân tộc phù hợp với từng địa phương, phát huy vai trò người có uy tín trong việc tuyên truyền, vận động đồng bào chống dịch, kiểm tra, giám sát, đôn đốc triển khai các gói cứu trợ của Nhà nước đến những người bị ảnh hưởng do dịch COVID-19 ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, không để đồng bào bị đói do ảnh hưởng của dịch bệnh.
[Kiện toàn BCĐ Chương trình mục tiêu quốc gia về vùng dân tộc thiểu số]
Bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc năm 2021 vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Do ảnh hưởng của dịch COVID-19 nên việc xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện các chương trình, dự án chính sách dân tộc phải điều chỉnh kế hoạch và triển khai thực hiện.
Năm 2021 là năm chuyển tiếp giai đoạn, cũng là năm hết hiệu lực của nhiều chương trình, dự án, chính sách dân tộc, một số chính sách đang trong quá trình xây dựng chưa được triển khai thực hiện trong thực tiễn, trong khi đó việc xây dựng và ban hành các chính sách dân tộc mới nhìn chung còn chậm.
Việc phân định lại các xã, thôn thuộc diện đặc biệt khó khăn áp dụng cho giai đoạn từ năm 2021-2025 dẫn đến nhiều đối tượng không còn được thụ hưởng một số chính sách về bảo hiểm y tế, tín dụng ưu đãi, hỗ trợ học sinh, sinh viên dân tộc thiểu số…
- Thưa Bộ trưởng, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi luôn là khu vực nhận được sự quan tâm đặc biệt với những chính sách dân tộc đặc thù. Ông có thể chia sẻ rõ hơn về kế hoạch, nhiệm vụ của công tác dân tộc trong năm 2022 để triển khai hiệu quả các chính sách, hướng tới nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi?
Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh: Năm 2022 là năm có ý nghĩa rất quan trọng, là năm bản lề thực hiện các nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025 trong bối cảnh đại dịch COVID-19 vẫn còn diễn biến phức tạp.
Trên cơ sở kết quả đạt được trong năm 2021 với tinh thần đổi mới, kỷ cương, đoàn kết, dân chủ, phối hợp chặt chẽ, Ủy ban Dân tộc xác định một số nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có việc tiếp tục triển khai thực hiện tốt các Chỉ thị, Nghị quyết, Kết luận của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các văn bản chỉ đạo, điều hành của Thủ tướng Chính phủ có liên quan đến công tác dân tộc.
Bên cạnh đó, một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của cơ quan công tác dân tộc trong năm 2022 là triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án tổng thể và Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.
Đây là một nhiệm vụ cho thấy vai trò, vị thế của cơ quan công tác dân tộc ngày càng được khẳng định nhưng cũng là nhiệm vụ nặng nề, mang trọng trách lớn, đòi hỏi cơ quan công tác dân tộc phải có quyết tâm rất cao, phương pháp thực hiện cụ thể, quyết liệt, sáng tạo, đánh giá tình hình chính xác, chủ động chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện Chương trình đúng tiến độ, hiệu quả.
Ủy ban Dân tộc sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế các chương trình, chính sách dân tộc để đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ của chính sách giai đoạn 2021-2025; tăng cường công tác theo dõi, nắm tình hình trên địa bàn vùng dân tộc thiểu số và miền núi, kịp thời cung cấp thông tin, báo cáo về công tác dân tộc, chính sách dân tộc, đặc biệt là các điểm nóng về an ninh trật tự, tình hình thiên tai, dịch bệnh, môi trường…; giải quyết những vấn đề phát sinh theo thẩm quyền, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành trong việc xây dựng các đề án, chính sách, văn bản quản lý, chỉ đạo, điều hành về công tác dân tộc…
Trong thời gian tới, cơ quan dân tộc sẽ triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đảm bảo đúng đối tượng, đúng địa bàn, chính xác và khách quan.
Đặc biệt, cơ quan công tác dân tộc đặc biệt chú trọng vào sự đồng thuận từ cơ quan Trung ương đến các địa phương, bộ, ngành và người dân để các chính sách dân tộc được thực thi phù hợp với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và đạt được hiệu quả cao.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng và sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, đội ngũ cán bộ làm công tác dân tộc sẽ bước vào thực hiện nhiệm vụ trong năm mới với tâm thế mới, quyết tâm cao, vì sự nghiệp tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, hoàn thành thắng lợi công tác dân tộc năm 2022.
- Trân trọng cám ơn Bộ trưởng!./.