Hiện tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đang triển khai nhiều dự án đường bộ cao tốc và cần khối lượng lớn cát để gia cố nền đường. Tuy nhiên, trước tình trạng nguồn cát sông ở các tỉnh phía Nam không đủ cung ứng cho các dự án hạ tầng lớn, Bộ Giao thông Vận tải đã tính toán đến thí điểm sử dụng cát biển và tìm kiếm nguồn cát nhập khẩu từ Campuchia.
Xem xét nhập khẩu cát cho các dự án phía Nam
Trong báo cáo Quốc hội về tình hình cung ứng nguồn vật liệu cho các dự án cao tốc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ Giao thông Vận tải thông tin Dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc-Cần Thơ-Sóc Trăng có tổng nhu cầu cát khoảng 29 triệu m3. Hiện nay, các địa phương đã xác định nguồn cung 23 triệu m3, còn lại khoảng 6 triệu m3 chưa xác định được nguồn.
Dự án đường bộ cao tốc Cao Lãnh-An Hữu có tổng nhu cầu cát khoảng 3,2 triệu m3. Hiện nay, tỉnh Đồng Tháp cam kết cung ứng và đã xác định nguồn khoảng 2,8 triệu m3, đang hoàn thiện các thủ tục để khai thác; còn thiếu 0,4 triệu m3.
Dự án đường bộ cao tốc Mỹ An-Cao Lãnh có tổng nhu cầu cát khoảng 3,1 triệu m3. Hiện nay, tỉnh Đồng Tháp đã có kế hoạch cung ứng, tuy nhiên chưa xác định được nguồn cụ thể.
Dự án Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh có tổng nhu cầu cát khoảng 9,3 triệu m3. Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh Đồng Nai, Bình Dương, Long An đã phối hợp rà soát, điều phối nguồn vật liệu để thực hiện.
Nhiều dự án giao thông trọng điểm chậm tiến độ vì thiếu cát đắp nền đường
Ngoài nguyên nhân do thủ tục cấp mỏ vật liệu xây dựng chậm, công suất khai thác mỏ cát chưa đáp ứng, một số nhà thầu triển khai dự án cao tốc Bắc-Nam thi công chưa đáp ứng yêu cầu.
Về nguồn cát thương mại nhập khẩu, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải cho biết Thủ tướng Chính phủ đã giao các bộ, ngành nghiên cứu phương án nhập khẩu cát làm vật liệu xây dựng cho các công trình hạ tầng.
Theo báo cáo của Hiệp hội bất động sản Thành phố Hồ Chí Minh, phía Campuchia có thiện chí xuất khẩu cát sang Việt Nam với trữ lượng khoảng 100 triệu m3, thời gian khai thác trong một năm. Hiệp hội cũng đã đề nghị Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh là đầu mối làm việc với phía bạn để thực hiện các thủ tục đồng thời giao cho một đơn vị doanh nghiệp quân đội phía Nam làm đầu mối ký hợp đồng để phân phối.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, cơ quan liên quan tổ chức đoàn công tác đi Campuchia và đã có báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, trữ lượng cát của Campuchia phục vụ san lấp, xây dựng là dồi dào, cung cấp đủ cho nhu cầu trước mắt và lâu dài của các tỉnh phía Nam, hoạt động cung cấp cát không có vướng mắc về chủ trương, chính sách của Chính phủ hai nước và đây là nguồn cung lớn cho các dự án.
Mở rộng thí điểm cát biển đắp nền đường cao tốc
Về giải pháp cát biển, Bộ Giao thông Vận tải đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành thí điểm sử dụng cát biển làm nền đường, kết quả đã được báo cáo Thủ tướng. Trên cơ sở đó, bộ đã có văn bản hướng dẫn các địa phương trong việc sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường cho các dự án giao thông.
Tuy nhiên, lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận việc thí điểm sử dụng cát biển làm nền đường mới chỉ thực hiện với quy mô nhỏ, cấp thiết kế thấp hơn đường bộ cao tốc, chất lượng cát biển mới được nghiên cứu cho một khu vực (mỏ cát biển tỉnh Trà Vinh).
Vì vậy, Bộ Giao thông Vận tải đề nghị và được Chính phủ cho phép tiếp tục thí điểm mở rộng. Hiện nay, bộ đang triển khai thí điểm mở rộng sử dụng cát biển làm vật liệu đắp nền đường tại dự án thành phần đoạn Hậu Giang-Cà Mau thuộc tuyến đường bộ cao tốc Bắc-Nam, với lượng cát biển dự kiến sử dụng 2 triệu m3 cát. Ngoài ra, tỉnh Quảng Ninh, Hải Dương cũng đang thí điểm sử dụng cát biển làm đường giao thông, san nền.
Từ kết quả ban đầu này, Bộ Giao thông Vận tải đang tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, các đơn vị liên quan đẩy nhanh việc thí điểm cát biển làm nền đường; tập trung thí nghiệm chỉ tiêu cơ lý, hoá học của cát biển tại một số khu vực khác như Hải Phòng, Vũng Tàu… và tổ chức thi công thí điểm mở rộng một số dự án tại các khu vực này như Dự án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Ninh Bình-Hải Phòng.
Mở rộng thí điểm cát biển để đắp nền đường cao tốc Hậu Giang-Cà Mau
Bộ Giao thông Vận tải sẽ thi công thí điểm cắt biển đắp đền đường cao tốc và theo dõi, quan trắc và đánh giá một cách toàn diện, khoa học để có thể mở rộng phạm vi nếu đủ điều kiện.
Bên cạnh đó, bộ sẽ phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn về ngưỡng chịu mặn của cây trồng vật nuôi để áp dụng thí điểm mở rộng phù hợp với điều kiện thực tế tại các địa phương đồng thời phối hợp với Bộ Xây dựng trong xây dựng định mức để áp dụng.
Ngoài ra, Bộ Giao thông Vận tải có văn bản gửi các chủ đầu tư rà soát, tổng hợp nhu cầu sử dụng cát biển gửi Ủy ban Nhân dân tỉnh Sóc Trăng để triển khai các thủ tục theo quy định.
Để phòng chống sạt lở, sụt trượt do tác động, ảnh hưởng của việc khai thác cát sông đồng thời tìm các nguồn vật liệu thay thế cát sông như đã báo cáo, hiện Bộ Giao thông Vận tải đã và đang triển khai thí điểm mở rộng sử dụng cát biển, đây là một trong giải pháp thích ứng khá hữu hiệu với tác động biến đổi khí hậu tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long./.
