Cảnh khói bụi trên đường ở Thành phố Hồ Chí Minh. (Ảnh: Mạnh Linh/TTXVN)Xung quanh những thông tin liên quan đến mức độ ô nhiễm bụi thời gian gần đây, nhất là trên địa bàn thành phố Hà Nội, ngày 2/4, Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết qua các chỉ số đo được tại các trạm quan trắc không khí tự động đặt tại thành phố Hà Nội cho thấy tình trạng ô nhiễm bụi biến động theo mùa, trong đó bao gồm cả bụi mịn (PM2.5).
Ô nhiễm không khí, quản lý chất lượng không khí đã được quy định cụ thể trong Luật Bảo vệ môi trường 2014. Vấn đề hiện nay là cần sớm ban hành chính sách và kế hoạch hành động trên cơ sở các quy định của luật.
Ô nhiễm bụi biến động theo mùa
Kết quả quan trắc từ các trạm quan trắc không khí tự động đặt tại Nguyễn Văn Cừ do Tổng cục Môi trường quản lý, 10 trạm quan trắc không khí tự động do Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội quản lý, tham chiếu số liệu của Trạm quan trắc không khí tự động của Đại sứ quán Mỹ trong quý 1/2019, nồng độ bụi mịn trung bình 24 giờ của một số ngày đã vượt giới hạn cho phép của QCVN 05:2013/BTNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng môi trường không khí xung quanh.
Thời gian nồng độ bụi mịn tăng cao đột biến tập trung trong tháng 1 và tháng 3, đặc biệt trong các ngày 11-13/1, 19-20/1, 23-26/01, 11-14/3, 20-22/3 và 26-27/3.
[Vì sao chất lượng không khí ở Hà Nội gần đây luôn ở mức ‘lo lắng’?]
Tỷ lệ số ngày có nồng độ bụi mịn vượt QCVN 05:2013/BTNMT tại 12 trạm quan trắc không khí tự động tại thành phố Hà Nội có sự khác nhau giữa các khu vực. Các trạm có tỷ lệ số ngày nồng độ bụi mịn vượt chuẩn khá cao, chủ yếu tập trung tại các khu vực có các hoạt động xây dựng đang diễn ra hoặc mật độ giao thông cao như đường Phạm Văn Đồng, phố Hàng Đậu, phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm); tại các khu vực khác, tỷ lệ số ngày nồng độ bụi mịn vượt chuẩn là tương đối thấp.
Tại thành phố Hà Nội và một số tỉnh, thành phố miền Bắc, ô nhiễm bụi vào thời gian mùa Đông và đầu Xuân tăng cao hơn những mùa khác trong năm. Đây cũng là hiện tượng thường gặp trong nhiều năm qua và có tính quy luật, ô nhiễm bụi mịn tăng cao vào thời gian tháng 12, tháng 1-2 và có thể kéo dài sang tháng Ba.
Đánh giá theo chỉ số chất lượng không khí cho thấy, trong ba tháng đầu năm 2019 phần lớn thời gian, chất lượng không khí tại các khu vực có trạm đo tại Hà Nội ở mức trung bình, các khu vực ngoại vi hoặc các khu vực có không gian thoáng, nhiều cây xanh như Nguyễn Văn Cừ, Mỹ Đình, Tân Mai, Tây Mỗ, số lượng ngày có chất lượng không khí ở mức tốt và mức trung bình chiếm tỷ lệ khá cao.
Một số khu vực như Phạm Văn Đồng, Hàng Đậu, Minh Khai, số ngày có chất lượng không khí ở mức kém và xấu cao hơn. Đây là những khu vực có mật độ phương tiện giao thông cao, cộng với các công trình xây dựng, nâng cấp hạ tầng đô thị đang diễn ra làm phát sinh một lượng bụi lớn vào môi trường.
Người dân phải phun nước thường xuyên trước cửa nhà để hạn chế bụi bẩn. Ảnh minh họa. (Ảnh: Ninh Đức Phương/TTXVN)Theo dõi diễn biến nồng độ bụi mịn qua các giờ trong ngày cho thấy, nồng độ bụi mịn dao động trong khoảng từ 40-80 µg/m3, thường tăng cao vào các giờ cao điểm, khi mật độ giao thông lớn.
Tuy vậy, số liệu quan trắc cũng cho thấy nồng độ bụi mịn cũng tăng cao vào một số khoảng thời gian khác như từ 23 giờ-5 giờ các ngày 19-20/1, 23-27/1, 11-14/3, 20-22/3 và 26-27/3, trùng với thời điểm gió mùa Đông Bắc tràn về Hà Nội.
Khi chịu tác động của gió mùa Đông Bắc, nền nhiệt độ trong không khí khá cao cộng với sự di chuyển, biến động của các khối khí tầng trên đã nén khí tầng thấp, khiến cho lượng bụi mịn không thể khuếch tán.
Bên cạnh đó, vào những ngày có độ ẩm cao, sương mù xuất hiện làm cho sự lưu thông khí quyển bị hạn chế, các chất ô nhiễm không thể khuếch tán được lên cao để pha loãng và phát thải mà bị giữ lại tại tầng khí quyển sát mặt đất, làm gia tăng ô nhiễm môi trường không khí.
Cần có những giải pháp thiết thực và cụ thể
Tổng cục Môi trường cho biết Bộ Tài nguyên và Môi trường và nhiều thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh hiện đã và đang thiết lập các hệ thống quan trắc và phân tích môi trường để thu thập các thông tin môi trường nước, không khí, đất và chất thải rắn.
Tập trung vào công tác quản lý, giám sát các nguồn thải và trách nhiệm của các chủ đầu tư; xây dựng cơ chế trao đổi hạn ngạch phát thải giữa các doanh nghiệp. Nhất là đẩy mạnh các hoạt động quan trắc, kiểm kê khí thải, kiểm soát môi trường không khí tại các đô thị và khu công nghiệp.
Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Nội đã triển khai "Quy hoạch mạng lưới quan trắc không khí cố định trên địa bàn" đến năm 2020. Đây là địa phương đầu tiên trong cả nước triển khai quy hoạch này nhằm bổ sung, hoàn thiện mạng lưới quan trắc không khí cố định để đánh giá sự thay đổi chất lượng không khí và các yếu tố khí tượng.
Sở sẽ xây dựng và đưa vào vận hành ít nhất ba trạm quan trắc tự động liên tục, cùng với các trạm đã có và các điểm quan trắc định kỳ theo hệ thống mạng lưới quy hoạch mới, trọng tâm là những khu vực, những yếu tố quan trắc có nhu cầu cấp bách phục vụ công tác giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí, bảo vệ sức khỏe cộng đồng...
Các chuyên gia môi trường cho rằng, để ngăn chặn tình trạng ô nhiễm môi trường không khí, cần có những giải pháp thiết thực và cụ thể. Trước hết là biện pháp kỹ thuật bằng cách thay thế những loại máy móc, dây chuyền công nghệ lạc hậu, gây nhiều ô nhiễm bằng các dây chuyền công nghệ hiện đại, ít ô nhiễm hơn. Đồng thời thay thế nhiên liệu đốt cháy từ than đá, dầu mazut bằng việc sử dụng điện để ngăn chặn ô nhiễm không khí bởi mồ hóng và SO2.
Đặc biệt là giảm thiểu việc xây dựng các khu công nghiệp khu chế xuất trong thành phố, chỉ giữ lại các xí nghiệp phục vụ trực tiếp cho nhu cầu sinh hoạt của người dân. Khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng để giảm thiểu ùn tắc và phương tiện tham gia giao thông, qua đó làm giảm mật độ khói bụi. Tạo ra các diện tích cây xanh rộng lớn trong thành phố./.
