Trụ sở hãng dược AstraZeneca tại Luton, Anh. (Ảnh THX/TTXVN)Liên minh châu Âu (EU) ngày 29/1 đã đột ngột đảo ngược kế hoạch sử dụng các biện pháp khẩn cấp trong thỏa thuận Brexit (chỉ việc nước Anh rời EU) để hạn chế xuất khẩu vắcxin COVID-19 qua biên giới Cộng hòa Ireland sang Vương quốc Anh - một quyết định đã làm chấn động cả Bắc Ireland, London và Dublin.
Ủy ban châu Âu (EC) ngày 29/1 đã công bố biện pháp nhằm tiến tới giám sát và trong một số trường hợp có thể cấm xuất khẩu vắcxin ngừa COVID-19 tại các nhà máy sản xuất đặt tại các nước thành viên EU, trong bối cảnh căng thẳng giữa khối này và hãng dược phẩm AstraZeneca gia tăng liên quan đến vấn đề giao nhận vắcxin.
Biện pháp của EU chỉ có hiệu lực với các nhà máy sản xuất vắcxin ngừa COVID-19 nằm trong các hợp đồng mua bán vắcxin đã ký giữa các hãng dược phẩm và EC.
Theo đó, các nhà máy thuộc diện này hoạt động trên lãnh thổ các nước thành viên EU sẽ phải xin cấp phép xuất khẩu vắcxin cho các nước ngoài khối, đồng thời trình kế hoạch xuất khẩu trước 3 tháng.
[EC gây tranh cãi về nguồn cung vắcxin cho các nước thành viên EU]
Ban đầu, biện pháp này dự kiến được thực hiện trong 6 tuần, nhưng sau đó đã được gia hạn đến ngày cuối tháng 3/2021. Nhiều quan chức EU bày tỏ mong muốn kế hoạch này sẽ có hiệu lực trong ngày 30/1.
Sau làn sóng phản đối kịch liệt ở London, Belfast và Dublin, EU đã tuyên bố ngay trước nửa đêm 29/1 rằng khối sẽ đảm bảo Nghị định thư Bắc Ireland, được thiết kế để đảm bảo cho biên giới tại Ireland mở, sẽ không bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, EU cũng cảnh báo rằng nếu vắcxin ngừa COVID-19 và các hoạt chất khác bị xuất sang các nước thứ ba và ra khỏi khối này, EU sẽ sử dụng "tất cả các biện pháp có thể để ngăn chặn."
Động thái trên của EC đã vấp sự phản đối kịch liệt từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và có nguy cơ châm ngòi mâu thuẫn với Anh vài tuần sau khi nước này chính thức hoàn tất việc rút khỏi EU.
Bắc Ireland cũng lên tiếng kịch liệt phản đối quyết định ban đầu của EU. Belfast mô tả hành động này là "một hành động thù địch đáng kinh ngạc" khi EU viện dẫn Điều 16 của Nghị định thư Bắc Ireland, trong đó cho phép Anh hoặc EU có hành động đơn phương nếu có tác động tiêu cực bất ngờ phát sinh từ hợp đồng./.
