Tờ The Diplomat ngày 12/5 đăng bài phân tích của giáo sư Carl Thayer - chuyên gia về Việt Nam thuộc Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales - nhận định việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan dầu khổng lồ Hải Dương-981 (Haiyang Shiyou 981) trong lô 143 thuộc Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam là bất ngờ, khiêu khích và bất hợp pháp.
Theo giáo sư Carl Thayer, sự việc này đánh dấu lần đầu tiên Trung Quốc đặt một giàn khoan dầu trong vùng EEZ của nước khác mà không có sự cho phép từ trước.
Đây là một động thái bất ngờ vì mối quan hệ Trung Quốc-Việt Nam đã nằm trên quỹ đạo đi lên kể từ sau chuyến thăm Hà Nội của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường hồi tháng 10 năm ngoái. Vào thời điểm đó, cả hai bên cho biết đã đạt được thỏa thuận để tiếp tục thảo luận về các vấn đề hàng hải.
Động thái của Trung Quốc cũng bất ngờ vì Việt Nam đã không có bất kỳ hành động khiêu khích nào để có thể dẫn đến hành động chưa từng có của Trung Quốc.
Bên cạnh đó, giáo sư Carl Thayer còn nhấn mạnh việc triển khai giàn khoan Hải Dương-981 của Trung Quốc là khiêu khích vì kèm theo giàn khoan là 80 tàu, trong đó có bảy tàu chiến của Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.
Khi Việt Nam cử tàu Cảnh sát biển để bảo vệ chủ quyền tài phán của mình, Trung Quốc đã phản ứng bằng cách ra lệnh cho đội tàu sử dụng vòi rồng và cố ý đâm tàu Việt Nam. Những hành động này không chỉ rất nguy hiểm, mà còn gây thương tích cho thủy thủ đoàn Việt Nam.
Giáo sư Carl Thayer khẳng định rằng hành động của Trung Quốc là vi phạm luật pháp quốc tế./.
