Kênh đào Panama, một trong những công trình xây dựng vĩ đại nhất của thế kỷ 20, sẽ "ăn mừng" sinh nhật lần thứ 100 vào ngày 15/8.
Bước sang "tuổi mới," con kênh nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương sẽ phải tiếp tục đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ những dự án "đối thủ" cũng như những thử thách trong nâng cấp nhằm bảo vệ vị thế của mình trong thế kỉ 21.
Kênh đào Panama chính thức đi vào hoat động ngày 14/8/1914. Với tiềm lực kinh tế, Mỹ đã trở thành chủ đầu tư và nhà thầu dự án xây dựng kéo dài 10 năm này. Hơn 27.000 công nhân đã thiệt mạng khi tham gia siêu dự án vào thời điểm đó này, chủ yếu do sốt rét và bệnh sốt vàng.
Trong một thế kỷ qua, kênh đào dài 80km và rộng 16km này đã giúp vận chuyển hơn một triệu lượt tàu thuyền và hiện chiếm 5% giao dịch đường thủy của thế giới.
Mở cửa kênh đào đã đem lại lợi ích lớn cho Panama, mang về cho quốc gia này khoảng 1 tỷ USD mỗi năm, chiếm 10% tổng thu nhập của chính phủ và 6% nền kinh tế của quốc gia Trung Mỹ. Kênh đào Panama còn tạo ra 10.000 việc làm và giúp Panama trở thành một trong những nền kinh tế lớn mạnh nhất khu vực với mức tăng trưởng 8,4% trong năm 2013.
Tuy nhiên, bước sang thế kỷ 21, kênh đào nối Đại Tây Dương và Thái Bình Dương này đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ nhiều đối thủ tiềm năng. Ông Jorge Quijano, người chịu trách nhiệm quản lý kênh đào Panama cho biết kênh đào Suez hiện có sức chuyên chở lớn hơn và đang tấn công mạnh mẽ vào thị phần giao thông đường thủy toàn cầu của kênh đào Panama.
Ngày 5/8 vừa qua, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi đã thông báo kế hoạch xây dựng một "kênh đào Suez mới" trị giá 4 tỷ USD song song với kênh đào Suez cũ nhằm mở rộng giao thương và tăng tính cạnh tranh của kênh đào này.
Bên cạnh đó, Nicaragua, quốc gia hơn một thế kỷ trước từng tranh giành với Panama để quản lý kênh đào chạy qua Trung Mỹ đầu tiên, nay một lần nữa nổi lên như một đối thủ đáng gờm. Tháng trước, Nicaragua đã thông qua dự án trị giá 40 tỷ USD do Công ty Đầu tư phát triển kênh đào Nicaragua (HKND) trụ sở tại Hong Kong (Trung Quốc) để xây dựng và vận hành một kênh đào có sức chuyên chở lớn hơn kênh đào Panama.
Đối mặt với những cạnh tranh này, kênh đào Panama đang lên kế hoạch mở rộng, tăng khả năng chuyên chở lên gần ba lần so với hiện tại. Việc nâng cấp này sẽ cho phép kênh đào tiếp nhận những con tàu có trọng tải tới 12.000 container thay vì tối đa 5.000 container như hiện nay. Tuy nhiên, dự án có tham vọng to lớn này đang gặp trở ngại do những trì hoãn, các cuộc đình công và tranh chấp với liên minh các công ty đảm nhận nâng cấp.
Theo dự kiến, dự án mở rộng kênh đào Panama sẽ hoàn thành vào tháng 1/2016. Các quan chức Panama cho biết sau khi hoàn thành, dự án sẽ giúp tăng nguồn thu hàng năm của chính phủ lên gấp ba lần./.