Ba nhà khoa học Arthur Ashkin, Gérard Mourou và Donna Strickland. (Nguồn: Nobel Assembly)Ngày 2/10, ba nhà khoa học Arthur Ashkin, Gérard Mourou và Donna Strickland đã giành được giải Nobel Vật lý 2018 về những phát minh trong lĩnh vực vật lý laser, mở đường cho việc chế tạo các dụng cụ vô cùng tinh vi sử dụng trong phẫu thuật mắt và các ngành công nghiệp kỹ thuật cao.
Số tiền thưởng tương đương 1,01 triệu USD sẽ được trao một nửa cho nhà khoa học 96 tuổi người Mỹ Arthur Ashkin và một nửa còn lại sẽ được trao cho nhà khoa học Gérard Mourou của Pháp và nhà khoa học nữ Donna Strickland của Canada.
Arthur Ashkin là một nhà khoa học người Mỹ từng làm việc tại Bell Laboratories và Lucent Technologies.
Ông đã bắt đầu nghiên cứu về thao tác vi hạt với ánh sáng laser vào cuối những năm 1960, từ đó phát minh ra nhíp quang học vào năm 1986.
[Nobel Vật lý 2018 vinh danh các nhà khoa học Mỹ, Pháp, Canada]
Ông cũng là người đi tiên phong trong quá trình bẫy quang, được sử dụng để thao tác nguyên tử, phân tử và tế bào sinh học.
Hiện tượng then chốt chính ở đây là áp suất bức xạ của ánh sáng; áp lực này có thể được phân tích thành các lực phân tán và gradient quang học. Ashkin đã được mệnh danh là cha đẻ của lĩnh vực nhíp quang học.
Trong khi đó, nhà khoa học Gérard Mourou (74 tuổi) là người tiên phong của Pháp trong lĩnh vực kỹ thuật điện và laser.
Cùng với nhà khoa học nữ 59 tuổi Donna Strickland, ông đã phát minh ra một kỹ thuật được gọi là khuếch đại xung chirp (CPA), sau này được sử dụng để tạo xung laser xung siêu ngắn, cường độ rất cao (terawatt).
Năm 1994, Mourou và nhóm nghiên cứu của ông tại Đại học Michigan phát hiện ra rằng sự cân bằng giữa sự khúc xạ tự tập trung (hiệu ứng Kerr) và sự nhiễu xạ tự suy giảm bởi sự ion hóa và sự rút khí của chùm tia laser cường độ terawatt trong khí quyển tạo ra "sợi" hoạt động như các ống dẫn sóng cho chùm tia do đó ngăn ngừa sự phân kỳ.
Ông Mourou là Giám đốc của Viện nghiên cứu d'Optique Appliquee tại ENSTA (Palaiseau, Pháp) và là giáo sư tại École Polytechnique (Palaiseau, Pháp).
Ông là Giám đốc sáng lập của Trung tâm Khoa học quang học siêu nhanh (CUOS) tại Đại học Michigan năm 1990.
Ông Mourou và bà Donna Strickland đã mở đường cho những xung laser ngắn nhất và mạnh nhất được tạo ra bởi loài người. Kỹ thuật này đã mở ra các lĩnh vực nghiên cứu mới và dẫn đến các ứng dụng công nghiệp và y tế rộng lớn./.
