Học lịch sử qua bài hát, thơ, làm đồ hand made, Google map, thuyết trình, tranh biện, thậm chí học cả têm trầu cánh phượng, ướp xác… quả cam, kể chuyện bên lề chính sử…
Cách dạy hoàn toàn khác biệt với sự linh hoạt, sáng tạo, liên tục biến đổi của cô Phạm Tường Vân, giáo viên Trường Trung học cơ sở Hoàng Mai, Hà Nội đã khiến lịch sử không còn là môn học khô khan mà trở nên sinh động, đầy hấp dẫn với học sinh.
“Giờ Sử của cô Vân rất thú vị, em có thể học liên tiếp 8 tiết cũng được,” một học sinh của trường hào hứng chia sẻ.
Vừa qua, cô Tường Vân đã giành giải Nhất hội thi Giáo viên dạy giỏi thành phố cấp Trung học cơ sở năm học 2023-2024 do Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức.
Khi giờ sử liên tục “biến hình"
Chia sẻ bí quyết đến biến một môn học vốn bị định kiến là nhàm chán, đơn điệu, khô khan, khó nhớ trở thành môn học được học sinh yêu thích, chờ đợi, cô Vân cho biết điều quan trọng là phải linh hoạt trong cách dạy để tạo hứng thú cho học sinh tập trung vào bài giảng.
Bí quyết đầu tiên là luôn luôn mở rộng kiến thức cho học sinh bằng những câu chuyện lịch sử liên quan đến sự kiện, nhân vật trong bài học, từ đó phân tích cho học sinh hiểu bản chất vấn đề. Những câu chuyện lịch sử luôn thu hút học sinh và vì thế giúp các em hiểu bài sâu hơn, nhớ lâu hơn.
Chẳng hạn, học về văn hoá Âu Lạc, cô so sánh văn hoá Việt Nam và Trung Quốc để học sinh hiểu được những nét khác biệt, đơn giản như cùng là lúa nếp nhưng cách chế biến của người Việt khác người Trung Quốc như thế nào, trong khi người Việt có xu hướng ăn thanh đạm thì người Trung Quốc có xu hướng sử dụng nhiều dầu mỡ. Từ đó, học sinh hiểu vì sao sau 1.000 năm Bắc thuộc Việt Nam cũng không bị đồng hoá và các em thêm tự hào về văn hoá dân tộc.
Thứ hai là luôn luôn linh hoạt trong các bài giảng với rất nhiều “chiêu,” liên tục biến đổi. Học về văn hoá Âu Lạc, cô cho học sinh trang trí vòng tay bằng giấy dựa trên hoạ tiết trống đồng Đông Sơn - những hoạ tiết vốn khắc hoạ hình ảnh sinh hoạt của người dân giai đoạn này. Học về văn hoá truyền thống với tục ăn trầu của người Việt, cô hát cho học sinh nghe một đoạn trong bài dân ca quan họ “Khách đến chơi nhà.” Thậm chí, cô mang luôn trầu, cau đến lớp hướng dẫn học sinh cách têm trầu cánh phượng.
Học về Ai Cập cổ đại, cô cho học sinh trải nghiệm ướp xác… quả cam với cách làm đơn giản: Khoét hết ruột quả cam ra sau đó đổ đầy muối tinh và baking soda, quấn chặt bằng băng gạc và hút chân không. Hỗn hợp muối cùng băng gạc sẽ hút hết nước khiến vỏ quả cam khô lại nhưng không bị đen mà vẫn giữ màu hơi cam.
Để thay đổi không khí, cô đưa học sinh đến Hoàng thành Thăng Long, vừa tham quan giải trí, vừa giới thiệu văn hoá thời Lý - Trần bằng những hiện vật thực tế, trực quan.
Với những địa danh xa, cô tận dụng các lợi thế của Internet. Với Google map, cô giúp học sinh có cái nhìn trực quan hơn về địa thế Hoa Lư (Ninh Bình) và Đại La (Hà Nội) để hiểu vì sao Lý Thái Tổ quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La. Với google map 3d và 360 độ, cô đưa học sinh “du ngoạn” khắp năm 5 châu để vừa được quan sát tổng thể, vừa quan sát được từ nhiều góc của các công trình kiến trúc nổi tiếng thế giới như Đấu trường La Mã, Kim Tự Tháp…
Để tiết học đỡ căng thẳng, nhàm chán, cô đổi vai, chia học sinh thành các nhóm, giao nhiệm vụ chuẩn bị bài và lên thuyết trình. Giáo viên và các học sinh khác trong lớp sẽ đặt ra câu hỏi. Giờ học Lịch sử của cô Vân cũng là nơi học sinh được đưa ra các quan điểm khác nhau, được cùng tranh luận về các vấn đề lịch sử để có cái nhìn đa chiều và khách quan hơn.
Nghề chọn người
Có mẹ là giáo viên nên cô Vân cho biết ngay từ nhỏ mình đã… sợ làm giáo viên vì thấy mẹ quá nhiều vất vả và áp lực. Nhưng khi quan sát con gái giảng bài cho bạn học cùng, người mẹ với con mắt “trong nghề” đã nhìn ra tố chất sư phạm của Vân và khuyên cô nên theo nghề giáo.
Đến với sư phạm như một cơ duyên, là giáo viên môn Lịch sử lại là một cơ duyên khác khi Vân vốn là học sinh theo ban A. Trong lần thi thử đại học của trường, Vân thi thêm khối C, là học sinh ban A duy nhất của trường thi khối này, nhưng kết quả đầy bất ngờ khi điểm khối C lại cao hơn khối A. Khi đó, Vân mới thực sự chuyển hướng.
“Ban đầu, tôi không hẳn thích Lịch sử, nhưng càng học lại càng bị cuốn. Lịch sử không chỉ có những sự kiện khô khan mà còn có nhiều câu chuyện thú vị và có tính logic cao chứ không chỉ là học thuộc. Tôi bắt đầu say sưa với việc tìm hiểu kiến thức sâu hơn để tìm ra các mối liên kết, lý giải tại sao có sự kiện này và nó tác động đến các sự kiện sau đó như thế nào,” cô Vân chia sẻ.
Niềm đam mê ấy càng mạnh mẽ hơn khi cô được đứng trên bục giảng, chia sẻ những kiến thức, hiểu biết của mình với học trò, nhận được những tiếng à, ồ hưởng ứng đầy thích thú của các em trong mỗi giờ dạy.
Theo cô Chu Thị Xuân Hường, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Hoàng Mai, mỗi giờ dạy của cô Vân đều được chuẩn bị kỹ lưỡng với sự sáng tạo không ngừng.
Và bằng sự sáng tạo không ngừng đó của tuổi trẻ, bằng trái tim nhiệt huyết với nghề của người giáo viên, những giờ dạy đầy thú vị của cô Tường Vân không chỉ xua tan nỗi sợ môn Lịch sử của học trò Trường Trung học cơ sở Hoàng Mai mà còn khiến các em trở nên “mê” sử.
Bí quyết giúp môn Lịch sử “biến hình” trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT
Có ba năm học môn Lịch sử với cô Tường Vân, từ lớp 7 đến lớp 9, em Đặng Diễm Hằng, lớp 9A1 ấn tượng với những giờ sử luôn vượt ra ngoài kiến thức sách giáo khoa đơn thuần. “Cô Vân có rất nhiều cách để không khí lớp học trở nên sôi động hơn. Thông qua cách dạy sáng tạo của cô, em không còn thấy môn sử khô khan và ghi nhớ kiến thức một cách tự nhiên. Từ lúc học cô em mới thích môn Lịch sử, thậm chí có ý định thi thi chuyên sử vì quá yêu môn học này,” Diễm Hằng chia sẻ.
Còn với Trần Hà Linh, học sinh lớp 8A4, những câu chuyện ngoài sách giáo khoa được cô Vân kể hay những giờ học làm việc nhóm luôn là những tiết học thú vị khiến học sinh không thể không tập trung.
Theo em Nguyễn Chi Mai, học sinh lớp 8A3, điều quan trọng đọng lại sau mỗi giờ dạy của cô Tường Vân không chỉ là kiến thức mà cô đã giúp em và các bạn có tư duy lịch sử khi được tranh luận, được nói lên tiếng nói cá nhân, được mở rộng kiến thức và học hỏi từ chính cô về việc không ngừng tiếp nhận kiến thức từ nhiều góc độ để có thể hiểu sâu hơn, ghi nhớ tốt hơn mà không cần phải mất nhiều thời gian học thuộc./.
