Sáng nay 14/6, tất cả 452 đại biểu Quốc hội có mặt tại phiên họp đã bỏ phiếu thuận thông qua hồ sơ của Chính phủ trình phê chuẩn Công ước số 98 của ILO về Quyền tổ chức và thương lượng tập thể.
Xóa bỏ sự chi phối của doanh nghiệp
Công ước 98 là một trong 8 công ước cốt lõi của ILO thuộc khuôn khổ Tuyên bố năm 1998 về các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động, trong đó bao gồm: Tự do hiệp hội và công nhận hiệu quả của quyền thương lượng tập thể; xóa bỏ mọi hình thức lao động cưỡng bức và bắt buộc; xóa bỏ lao động trẻ em; xóa bỏ phân biệt đối xử trong việc làm và nghề nghiệp. Tất cả các quốc gia thành viên của ILO có nghĩa vụ tôn trọng và áp dụng các nguyên tắc được đề cập tới trong Tuyên bố 1998.
[Thời điểm phê chuẩn gia nhập Công ước số 98 đã chín muồi]
Bà Deborah Greenfield, Phó Tổng giám đốc của ILO phụ trách mảng chính sách gửi lời chúc mừng Việt Nam đã phê chuẩn Công ước 98 và khẳng định đây không chỉ là một quyền cơ bản, mà còn là quyền quan trọng cho phép có được nhiều sự bảo vệ khác trong lĩnh vực lao động.
Được thông qua năm 1949, Công ước 98 bao gồm ba cấu phần chính nhằm đảm bảo thương lượng tập thể giữa người lao động và người sử dụng lao động có thể diễn ra một cách hiệu quả. Đó là bảo vệ người lao động, cán bộ công đoàn không bị phân biệt đối xử tại nơi làm việc, đảm bảo cho các tổ chức đại diện của người lao động, người sử dụng lao động không bị can thiệp hoặc chi phối từ bên còn lại; yêu cầu Nhà nước cần có các biện pháp về pháp luật và thiết chế nhằm thúc đẩy thương lượng tập thể.
Một thay đổi quan trọng mà Việt Nam sẽ cần thực hiện để phù hợp với Công ước 98 là phải xóa bỏ thực trạng phổ biến hiện nay về việc công đoàn cơ sở bị chi phối bởi quản lý doanh nghiệp.
Ông Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO Việt Nam chỉ ra rằng: “Ở nhiều nhà máy, điều thường diễn ra là một quản lý cấp cao hoặc giám đốc nhân sự đồng thời đảm nhận vị trí chủ tịch công đoàn. Làm thế nào để công đoàn độc lập khỏi sự chi phối hoặc can thiệp của quản lý doanh nghiệp là chìa khóa để xây dựng quan hệ lao động hài hòa, ổn định, tiến bộ vì sự phát triển bền vững.”
Đẩy mạnh thương lượng thực chất
Theo ông Chang-Hee Lee, người lao động, công đoàn và người sử dụng lao động Việt Nam đã chứng minh ý chí và năng lực có thể thực hiện thương lượng tập thể thực chất. Những ví dụ điển hình gần chính là sự phát triển vượt bậc của thương lượng tập thể đa doanh nghiệp trong ngành điện tử, ngành du lịch tại Đà Nẵng và ngành chế biến gỗ tại Bình Dương.
Ông Chang-Hee Lee nhấn mạnh: “Việc phê chuẩn Công ước 98 sẽ đẩy mạnh hơn nữa thương lượng tập thể thực chất để có được những giải pháp đem lại lợi ích cho tất cả các bên tại nơi làm việc ở Việt Nam. Điều này có thể dẫn đến điều kiện làm việc tốt hơn, năng suất lao động cao hơn và sự phồn thịnh được chia sẻ công bằng, góp phần mang lại phát triển bền vững.”
Tám công ước cốt lõi của ILO trong khuôn khổ các nguyên tắc và quyền cơ bản trong lao động, trong đó Công ước 98 đã trở thành một cấu phần quan trọng của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, như CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương) hay FTA giữa Việt Nam và EU. Công ước này cũng nằm trong phần lớn chính sách về trách nhiệm xã hội doanh nghiệp của các công ty đa quốc gia.
Công ước 98 là công ước cơ bản thứ 6 của ILO mà Việt Nam phê chuẩn. Các công ước cốt lõi đã phê chuẩn khác bao gồm Công ước 29 về lao động cưỡng bức, Công ước 100 và 111 về chống phân biệt đối xử, và Công ước 138 và 182 về lao động trẻ em.
Đối với hai trong tám công ước cơ bản còn lại, Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết Việt Nam sẽ tiếp tục công việc chuẩn bị để tiến tới phê chuẩn Công ước 105 về lao động cưỡng bức vào năm 2020 và Công ước 87 về tự do hiệp hội vào năm 2023./.