Rút Bảo hiểm Xã hội một lần tiếp tục là chủ đề thảo luận, tranh luận chính tại nghị trường Quốc hội sáng nay, 23/11, khi các đại biểu cùng thảo luận về dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội sửa đổi.
Trước đó, trong đợt 1 của kỳ họp, các đại biểu đã thảo luận tại tổ về dự thảo luật này.
Ý kiến trái chiều về hai phương án
Dự thảo luật đưa ra hai phương án cho vấn đề rút Bảo hiểm Xã hội một lần.
Phương án 1 quy định việc hưởng Bảo hiểm Xã hội một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau. Nhóm 1 là người lao động đã tham gia Bảo hiểm Xã hội trước khi Luật Bảo hiểm Xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng Bảo hiểm Xã hội, có nhu cầu thì được nhận Bảo hiểm Xã hội một lần.
Nhóm 2 là người lao động bắt đầu tham gia Bảo hiểm Xã hội từ ngày Luật Bảo hiểm Xã hội (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/7/2025) thì không được nhận Bảo hiểm Xã hội một lần (chỉ giải quyết hưởng Bảo hiểm Xã hội một lần trong các trường hợp: Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại Điều 60 Luật Bảo hiểm Xã hội hiện hành).
Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia Bảo hiểm Xã hội bắt buộc, không tham gia Bảo hiểm Xã hội tự nguyện và có thời gian đóng Bảo hiểm Xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng Bảo hiểm Xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ Bảo hiểm Xã hội.
Có đại biểu đồng tình với phương án 2, có đại biểu bày tỏ đồng tình với phương án 1, song cũng có những đại biểu không đồng tình với cả hai phương án được dự thảo đưa ra.
Không đồng tình với cả hai phương án, đại biểu Nguyễn Thanh Cầm, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Tiền Giang cho rằng việc rút Bảo hiểm Xã hội một lần trong nhiều trường hợp là nguồn tài chính vô cùng cần thiết để người lao động duy trì bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt. Theo đó, đại biểu cho rằng phương án 1 vô hình dung sẽ không tạo động lực để người lao động trẻ, lao động mới tham gia Bảo hiểm Xã hội, không thực hiện được nguyên tắc công bằng, bình đẳng của Bảo hiểm Xã hội như quan điểm xây dựng luật đã nêu.
Với phương án 2, đại biểu Thanh Cầm cho rằng mức rút 50% là không hợp lý vì số tiền người sử dụng lao động đóng Bảo hiểm Xã hội cho người lao động cũng là tiền của người lao động. Bên cạnh đó, việc chỉ được rút 50% chưa phải là một phương án tốt hỗ trợ cho người lao động khi họ đang phải đương đầu với những khó khăn ngay trước mắt của cuộc sống. Điều này không thực hiện được mục tiêu xây dựng luật là mở rộng gia tăng quyền lợi ích tạo sự hấp dẫn để thu hút người lao động tham gia Bảo hiểm Xã hội.
Vì các lý do nêu trên, đại biểu kiến nghị ban soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu và lấy ý kiến các đối tượng chịu tác động trực tiếp, có xem xét dưới góc độ giới để có được một phương án thấu đáo, đáp ứng được quyền lợi thực chất và nguyện vọng của người lao động về việc hưởng Bảo hiểm Xã hội một lần.
Đại biểu ủng hộ phương án người lao động vẫn được rút Bảo hiểm Xã hội một lần và được rút một cách thỏa đáng nhất có thể. Ngoài ra, cần có các hình thức hỗ trợ song song như tín dụng vốn vay ưu đãi cho người lao động kèm theo công tác vận động truyền thông để thay đổi nhận thức, hành vi giúp mọi người nhận diện được lợi ích lâu dài của việc tham gia Bảo hiểm Xã hội, từ đó tự nguyện cam kết thực hiện.
Cần đứng trên vị trí người lao động
Cùng quan điểm này, phát biểu tranh luận, Đại biểu Phạm Văn Thịnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang nêu quan điểm khi làm luật nên đặt mình vào cương vị của người lao động.
Sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội: Thêm đối tượng, bổ sung nhiều quyền lợi
Đại biểu Tô Văn Tám, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Kon Tum đề nghị cần tôn trọng, ghi nhận quyền của người đóng Bảo hiểm Xã hội khi họ không còn điều kiện tham gia nữa nhưng đồng thời nên quy định theo hướng người lao động được lựa chọn hưởng Bảo hiểm Xã hội một lần chỉ được rút phần mình đã đóng, phần người sử dụng lao động đóng thì được Nhà nước bảo lưu để họ tiếp tục đóng hoặc hưởng khi họ hết độ tuổi lao động.
Đại biểu Đoàn Thị Thanh Mai, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên cho rằng vấn đề Bảo hiểm Xã hội một lần quy định tại Điều 70 của dự thảo luật là quyền lợi chính đáng của người lao động tham gia Bảo hiểm Xã hội.
Tuy nhiên, người lao động hưởng Bảo hiểm Xã hội một lần có xu hướng gia tăng trong thời gian qua là một thực tế đáng lo ngại đối với việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội cho toàn dân. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá nguyên nhân dẫn tới xu hướng gia tăng của tình trạng rút Bảo hiểm Xã hội một lần để có giải pháp căn cơ.
Đây cũng là đề nghị của Đại biểu Sùng A Lềnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lào Cai. Đồng tình với việc cần phải sửa đổi quy định về Bảo hiểm Xã hội một lần trong dự thảo luật để đạt được mục tiêu mở rộng diện bao phủ Bảo hiểm Xã hội, hướng tới mục tiêu Bảo hiểm Xã hội toàn dân, theo đại biểu Sùng A Lềnh, để có để có thể khắc phục được tình trạng số lượng người nhận Bảo hiểm Xã hội một lần tăng lên hàng năm như thời gian gần đây, cần phải phân tích, đánh giá kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân cơ bản của tình trạng này, nhằm có giải pháp căn cơ và có chính sách đồng bộ.
Đại biểu Chu Thị Hồng Thái, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn cho rằng để hạn chế tình trạng rút Bảo hiểm Xã hội một lần, cần có quy định tăng chế độ chính sách của Bảo hiểm Xã hội để giữ người lao động tham gia thay vì hạn chế quyền rút của họ.
Trước các ý kiến khác nhau của các đại biểu Quốc hội, phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung khẳng định rút Bảo hiểm Xã hội một lần là vấn đề lớn, quan trọng, nhạy cảm, vừa có tính chất chính trị xã hội nhưng cũng có tính chất chuyên môn rất cao.
Do đó, Ban soạn thảo và Chính phủ sẽ tiếp tục cân nhắc thấu đáo, nghiên cứu, lấy thêm ý kiến của các đối tượng thụ hưởng, của người sử dụng lao động.
Ông cho hay phương án Bảo hiểm Xã hội một lần cần hướng tới hai tới mục tiêu cơ bản: Đáp ứng được nhu cầu chính đáng của người tham gia và phấn đấu để giữ chân người lao động trong hệ thống, đảm bảo an sinh xã hội và chăm lo cho người dân khi về già có lương hưu đảm bảo cuộc sống.
Theo Bộ trưởng, hiện khó có thể đưa ra một phương án tối ưu mà sẽ đi theo phương án nhiều ưu điểm hơn. Việc điều chỉnh hưởng Bảo hiểm Xã hội sẽ tiếp tục được điều chỉnh theo hướng là người lao động có quyền vấn đề này nhưng không phân biệt người đóng trước hay đóng sau khi Luật có hiệu lực./.