Một đoạn sạt lở kênh Cái Sắn tại tổ 14, giáp cầu Út Tổng, thành phố Long Xuyên (An Giang), hồi tháng 9/2021. (Ảnh: TTXVN phát)Từ đầu tháng Sáu đến nay, trên địa bàn tỉnh An Giang liên tiếp xảy ra các vụ sạt lở đất bờ sông, kênh, rạch. Dự báo những tháng cuối năm, diễn biến sạt lở ngày càng phức tạp khi mưa lớn tập trung vào giai đoạn cuối năm, làm kết cấu đất mềm, yếu gây sạt lở.
Liên tiếp xảy ra sạt lở
Đầu tháng Sáu, bờ Nam sông Hậu (đoạn thuộc Tổ 1, ấp Tân Bình, thị trấn Long Bình, huyện An Phú) cách Chi cục Hải quan Cửa khẩu Long Bình về phía Đông khoảng 30m, xuất hiện sạt lở với chiều dài 22m.
Nguyên nhân sạt lở được xác định do đất cặp bờ sông hàng năm chịu ảnh hưởng mưa, lũ làm bào mòn, ảnh hưởng dòng chảy, ghe tàu đi lại nhiều, mực nước chênh lệch rất lớn nên gây rạn nứt…
Ngày 10/6, tuyến đê bờ Tây kênh Rạch Giá-Long Xuyên (đê bao kết hợp lộ nhựa giao thông nông thôn, đoạn thuộc xã Định Mỹ, huyện Thoại Sơn) xảy ra sụp lún tại vị trí thuộc số nhà 133, tổ 8 (ấp Mỹ Thành, xã Định Mỹ), cách cầu Thoại Hà về phía thượng lưu 700m.
Đoạn đê sụp lún dài khoảng 70m, rộng 2,5m, sâu 1,5m, ảnh hưởng tuyến đường giao thông nông thôn liên xã. Nguyên nhân xác định ban đầu do ảnh hưởng dòng chảy của đoạn kênh cong, ghe tàu qua lại đông đúc, nước xoáy gây sạt lở.
Ngày 24/6, Ủy ban Nhân dân tỉnh An Giang liên tiếp ban hành hai quyết định công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với đoạn sạt lở bờ Tây sông Hậu, đoạn thuộc xã Quốc Thái, huyện An Phú và hai đoạn sạt lở qua thị trấn Vĩnh Thạnh Trung, xã Vĩnh Thạnh Trung và Bình Mỹ, huyện Châu Phú.
Hai đoạn sạt lở tại huyện Châu Phú có tổng chiều dài khoảng 800m chỉ cách tuyến đường giao thông huyết mạch Quốc lộ 91 từ 2-55m, gây ảnh hưởng đến 104 hộ dân và bốn cơ sở sản xuất kinh doanh.
[Từ 10-12/7, mưa lớn, dông, lốc, gây thiệt hại ở một số tỉnh miền Tây]
Ông Lương Huy Khanh, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy Ứng phó với biến đổi khí hậu-Phòng, chống thiên tai và Phòng thủ dân sự tỉnh An Giang cho biết, từ ngày 2-5/7 trên địa bàn huyện Châu Phú và thị xã Tân Châu liên tục xảy ra ba vụ sạt lở.
Theo ông Lương Huy Khanh, ngày 2/7, tại khu vực tổ 19 (ấp Long Hiệp, xã Long An, thị xã Tân Châu) xảy ra sạt lở với chiều dài 40m, ăn vào đất liền 6m.
Trong 2 ngày 4 -5/7, tại huyện Châu Phú xảy ra hai vụ sạt lở tuyến Bắc Kênh 10 Châu Phú (thị trấn Vĩnh Thạnh Trung) với chiều dài 30m, dạng hàm ếch ăn sâu vào 1/3 mặt đường đất hiện hữu và sạt lở tuyến Nam Cây Dương (xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú) dài 15m, dạng hàm ếch ăn sát vào mặt đường nhựa hiện hữu.
Ông Lương Huy Khanh cho biết nguyên nhân xảy ra sạt lở ở thị xã Tân Châu do bờ kênh thẳng đứng và ảnh hưởng của dòng chảy phá hoại kết cấu đất bờ, gây ra hiện tượng sạt lở tạo hàm ếch.
Riêng hai vụ sạt lở trên địa bàn huyện Châu Phú nguyên nhân được xác định do bờ kênh thẳng đứng, tác động lâu năm của dòng chảy kết hợp với mặt nước kênh hạ xuống thấp (do hạn), cộng với mưa dầm làm cho bờ đất mềm gây sạt lở.
Cảnh báo sớm sạt lở
Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang thực hiện quan trắc đo đạc sạt lở định kỳ hai lần/năm. Kết quả đo đạc sáu tháng đầu năm 2022, toàn tỉnh có 56 đoạn sông cảnh báo nguy cơ sạt lở từ mức độ bình thường đến đặc biệt nguy hiểm với tổng chiều dài 180.580m. Trong đó, có sáu đoạn được cảnh báo ở mức độ đặc biệt nguy hiểm, 36 đoạn ở mức độ nguy hiểm và 14 đoạn ở mức độ bình thường.
Sở Tài nguyên và Môi trường cảnh báo mức độ đặc biệt nguy hiểm đối với sáu đoạn có nguy cơ xảy ra sạt lở rất cao và mức độ ảnh hưởng, thiệt hại lớn. Vì vậy cần có giải pháp phòng tránh và hạn chế thiệt hại do sạt lở gây ra.
Tính từ đầu năm đến cuối tháng 6/2022, trên địa bàn tỉnh An Giang xảy ra 16 điểm sạt lở, sụt lún, rạn nứt đất bờ sông, kênh, rạch, với chiều dài 808m. Sạt lở xảy ra chủ yếu ở các huyện - Châu Phú sạt lở 390m, An Phú sạt lở 197 m, Chợ Mới sạt lở 70 m, Thoại Sơn 70 m, Tri Tôn sạt lở 41m, và Phú Tân sạt lở 40m. Sạt lở ảnh hưởng đến 12 căn nhà phải di dời khẩn cấp.
Thiệt hại do sạt lở sáu tháng đầu năm 2022 khoảng 954 triệu đồng. Đặc biệt, trên địa bàn huyện Châu Phú xảy ra nhiều đoạn sạt lở nhất và ảnh hưởng đến giao thông của đường lộ nông thôn và nguy cơ ảnh hưởng đến Quốc lộ 91. Số vụ sạt lở và số căn nhà bị ảnh hưởng, mức độ thiệt hại giảm so với cùng kỳ năm 2021.
Tại An Giang, tình hình khô hạn đến sớm và kéo dài, mưa lớn tập trung vào giai đoạn cuối năm, mực nước trên sông hạ thấp, nước trong đất bị mất cân bằng nên vào đầu mùa mưa nếu có mưa lớn cục bộ sẽ làm mặt đất thấm nước nhanh, làm đến kết cấu đất mềm, yếu, trong khi mực nước sông còn thấp, dẫn đến sạt lở ở những nơi mái bờ dốc thẳng đứng.
Tuyến đường bờ bắc kênh Cây Dương qua địa bàn xã Bình Long, huyện Châu Phú (An Giang) sạt lở với chiều dài hơn 100m, ăn sâu vào mặt đường khoảng 6m, hồi tháng 8/2021. (Ảnh: Thanh Sang/TTXVN)Ông Nguyễn Việt Trí, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang, cho biết dòng chảy bắt đầu mạnh khi nước lũ từ thượng nguồn Mê Kông đổ về sẽ gia tăng áp lực bào mòn nhanh vào chân bờ sông, tạo thành hàm ếch rỗng chân ăn sâu vào bờ phía bên dưới. Khi đó khối đất sẽ mất mái taluy và khả năng xảy sạt lở, đổ ụp xuống sông là rất cao, diễn biến sạt lở ngày càng phức tạp.
Theo ông Nguyễn Việt Trí, dự báo diễn biến sạt lở tại An Giang sẽ ngày càng phức tạp trong thời gian tới, đặc biệt sạt lở ảnh hưởng đến các công trình quốc lộ, đê cấp III, khu vực dân cư, công trình hạ tầng quan trọng khác và các sông kênh rạch nội đồng. Hiện nay, phương tiện, trang thiết bị phục vụ công tác dự báo, cảnh báo còn yếu và thiếu và chưa được trang bị công trình phòng, chống cảnh báo sớm sạt lở.
Trước tình hình sạt lở ngày càng nghiêm trọng, giải pháp khắc phục sau khi sạt lở như xây dựng các kè chống sạt lở rất tốn kém. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang đã kiến nghị Ủy ban Nhân dân tỉnh kiến nghị Trung ương có chính sách đặc thù cho Đồng bằng sông Cửu Long và An Giang để kêu gọi các doanh nghiệp tham gia đầu tư các cụm tuyến dân cư phòng tránh sạt lở lâu dài, ưu đãi các khoản thuế, tiền sử dụng đất, cho hưởng địa tô từ các công trình đầu tư công để sớm di dời dân cư vào vùng an toàn tránh sạt lở trong điều kiện khó khăn về ngân sách.
Sở Tài nguyên và Môi trường cũng kiến nghị Ủy ban Nhân dân tỉnh An Giang cho phép Sở xây dựng hệ thống cảnh báo sớm về sạt lở góp phần giảm thiệt hại về người và tài sản cho người dân./.
