Sáng 18/3, tại Trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì buổi Hội nghị về giải pháp đổi mới hoạt động của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, góp phần thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội.
Hội nghị nhằm thực hiện Kết luận của Bộ Chính trị về tổng kết tình hình thực hiện Thông báo số 40-TB/TW ngày 14/9/2017 về Đề án “Thành lập cơ quan chuyên trách làm đại diện chủ sở hữu đối với doanh nghiệp nhà nước và vốn nhà nước tại doanh nghiệp."
Dự hội nghị có các Phó Thủ tướng Chính phủ: Lê Minh Khái, Trần Hồng Hà; Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng; Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng; lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương liên quan và lãnh đạo 19 Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty Nhà nước.
Đóng vai trò nòng cốt trong các lĩnh vực quan trọng
Sau gần 5 năm thành lập, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Ủy ban Quản lý vốn) đã thực hiện cơ bản đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với 19 Tập đoàn, Tổng công ty. Mô hình quản lý này mang lại một số thay đổi tích cực.
Nhờ đó, 19 tập đoàn, tổng công ty tăng trưởng tốt, có hiệu quả về mặt kinh tế, xã hội, qua đó cho thấy việc tách bạch chức năng đại diện chủ sở hữu và chức năng quản lý nhà nước là phù hợp.
Tính đến 31/12/2022, tổng vốn chủ sở hữu hợp nhất của 19 tập đoàn, tổng công ty là 1 triệu 173 ngàn tỷ đồng; tổng tài sản hợp nhất là 2 triệu 445 tỷ đồng.
Tính đến năm 2022, 19 tập đoàn, tổng công ty đã đóng vai trò nòng cốt trong các lĩnh vực quan trọng, cụ thể; đảm bảo khoảng 87% điện năng, 50% xăng dầu bán lẻ, 100% khí khô, 70% khí hóa lỏng, 70% phân bón, 45% thuê bao di động, 41% băng rộng cố định mặt đất, 49% vận tải hành khách hàng không nội địa, quản lý 21/22 cảng hàng không dân dụng trên cả nước, 16% hàng hóa vận tải biển, 100% điều hành và vận tải giao thông đường sắt. Năm 2022 tổng doanh thu đạt 1 triệu 598 ngàn tỷ đồng, tổng lợi nhuận trước thuế đạt 83 ngàn 167 tỷ, tổng nộp ngân sách nhà nước đạt 191 ngàn 781 tỷ đồng.
Một số tập đoàn, tổng công ty đã thực hiện nhiệm vụ Chính phủ giao, kết hợp sản xuất, kinh doanh với góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ quyền quốc gia; điển hình như Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam...
Tại hội nghị, các đại biểu thảo luận, phân tích sâu tình hình hoạt động của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, những bài học quý, những hạn chế, vướng mắc, dự báo những khó khăn, thách thức và đề xuất giải pháp đổi mới hoạt động của Ủy ban và phát huy hiệu quả nguồn lực đầu tư của các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, góp phần thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội…
Các đại biểu thẳng thắn nhìn nhận các tập đoàn, tổng công ty chưa phát huy hết hiệu quả nguồn lực; chậm triển khai các dự án đầu tư; chậm xử lý phát sinh; chưa có các sản phẩm, dịch vụ trong các ngành công nghệ cao, công nghệ lõi, có tính chất lan tỏa hoặc dẫn dắt; năng lực quản trị và triển khai dự án còn yếu ở một số khâu; công tác phối hợp với các cơ quan liên quan chưa chặt chẽ, sát sao; một số dự án đầu tư ra nước ngoài kém hiệu quả...
Đại diện các tập đoàn, tổng công ty cũng phản ánh tâm lý lo lắng, "sợ trách nhiệm" trong đầu tư phát triển làm mất cơ hội; đề nghị có các hướng dẫn cụ thể, rõ ràng thực hiện các quy định pháp luật liên quan; việc quản lý, sử dụng, khai thác vốn, tài sản của doanh nghiệp; có cơ chế, chính sách nhất là các ưu đãi về thuế, đất đai, thủ tục; đồng thời có giải pháp, xử lý dứt điểm các tồn đọng nhiều năm; hoàn thiện các quy hoạch... để các tập đoàn, tổng công ty vừa nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, dẫn dắt phát triển các ngành kinh tế, góp phần đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, đảm bảo nghĩa vụ chính trị và nghĩa vụ xã hội.
Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng việc quản lý doanh nghiệp Nhà nước trải qua một số mô hình theo từng thời kỳ, song vẫn chưa thể có mô hình tối ưu do kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi, phát triển; còn những khó khăn nội tại; giải quyết những tồn đọng nhiều năm và nhiều vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển.
[Thủ tướng chủ trì hội nghị phát huy hiệu quả của tập đoàn, DN nhà nước]
Mặc dù vậy, sau gần 5 năm thành lập, Ủy ban Quản lý vốn đã đạt được những thành quả nhất định, nhất là vượt qua đại dịch COVID-19 và sau hội nghị do Chính phủ tổ chức với các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước vào tháng 5/2022.
Các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn thực hiện được vai trò nòng cốt trong nhiều ngành, lĩnh vực kinh tế quan trọng của đất nước, góp phần bảo đảm các cân đối lớn, ổn định kinh tế vĩ mô, đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước, tạo tiền đề và động lực quan trọng cho phát triển các ngành, lĩnh vực và nền kinh tế, góp phần thực hiện an sinh xã hội và quốc phòng, an ninh.
Thủ tướng cũng thẳng thắn chỉ rõ, hoạt động của Ủy ban Quản lý vốn và 19 tập đoàn, tổng công ty còn không ít hạn chế, khó khăn, hiệu quả chưa như mong muốn; chưa phát huy được 63% nguồn lực về vốn và 65% tài sản của doanh nghiệp nhà nước cả nước mà 19 tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước đang nắm giữ.
Ngoài các nguyên nhân khách quan, một phần là do còn vướng mắc về pháp lý; sự phối hợp giữa các bộ, ngành, cơ quan, địa phương, doanh nghiệp thiếu chặt chẽ, kịp thời, thường xuyên; sự nỗ lực của Ủy ban Quản lý vốn và các tập đoàn, tổng công ty còn hạn chế, chưa tính tích cực, chủ động, sáng tạo.
“Trách nhiệm của những hạn chế, yếu kém trên thuộc tất cả các chủ thể liên quan, từ Chính phủ, các cấp, các ngành, địa phương, Ủy ban Quản lý vốn và bản thân các tập đoàn, tổng công ty. Do đó, tất cả các chủ thể liên quan phải chủ động tích cực, căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, chủ động, tích cực chung tay tháo gỡ khó khăn, đổi mới, phát huy hiệu quả hoạt động, góp phần thực hiện kế hoạch, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội; với tinh thần cao nhất vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của nhân dân," Thủ tướng nhấn mạnh.
Góp phần xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ
Trên cơ sở phân tích tình hình, thời cơ, thuận lợi, khó khăn, Thủ tướng yêu cầu trong thời gian tới, Ủy ban Quản lý vốn và 19 tập đoàn, tổng công ty phải góp phần đắc lực vào đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn, trong đó tập trung vào 3 động lực tăng trưởng gồm: tiêu dùng trong nước, đầu tư và xuất khẩu.
Thủ tướng chỉ đạo Ủy ban Quản lý vốn tiếp tục triển khai hiệu quả Kết luận của Bộ Chính trị, chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ về quản lý, phát huy hiệu quả hoạt động của 19 tập đoàn, tổng công ty; hoàn thiện mô hình quản lý, nhất là tách bạch nhiệm vụ quản lý Nhà nước và kinh doanh tại các doanh nghiệp; bảo toàn, phát huy vốn, tài sản của các tập đoàn, tổng công ty; tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các chương trình, kế hoạch đã được Chính phủ giao và xem xét, phê duyệt các chương trình, kế hoạch của các tập đoàn, tổng công ty; chủ động xử lý những vấn đề, dự án tồn đọng.
Cùng với đó, tăng cường kiểm tra, đôn đốc; tập trung tháo gỡ về mặt pháp lý; tăng cường tìm kiếm, mở rộng thị trường; nâng cao quản trị doanh nghiệp; tăng cường chuyển đổi số; phối hợp với các cơ quan để sớm có ý kiến có chất lượng đối với đề án trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để bảo đảm Đề án sớm được phê duyệt, không làm mất cơ hội đầu tư của doanh nghiệp; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cả về trình độ chuyên môn trong lĩnh vực được phân công, có phẩm chất đạo đức, đáp ứng được tốt hơn nhiệm vụ được giao.
Đối với các tập đoàn, tổng công ty, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu trước hết phải nâng cao tinh thần, trách nhiệm, vai trò của người đứng đầu về đẩy mạnh đầu tư; đẩy mạnh đầu tư cho đổi mới, sáng tạo, tập trung vào các ngành mới nổi, đầu tư các dự án lớn, trọng điểm của đất nước; tiếp tục cơ cấu lại doanh nghiệp, chuyển đổi mô hình quản lý, thích ứng với điều kiện mới và tình hình đất nước; khẩn trương trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt chiến lược, kế hoạch sản xuất, kinh doanh và đầu tư phát triển gắn với phát triển ngành, lĩnh vực kinh tế-kỹ thuật của tập đoàn, tổng công ty; thúc đẩy đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa chuỗi cung ứng; xây dựng văn hóa trong kinh doanh…
“Các tập đoàn, tổng công ty phải hoạt động hiệu quả, góp phần đắc lực vào xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, gắn với chủ động, tích cực hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả," Thủ tướng chỉ đạo.
Đối với các bộ, cơ quan, địa phương, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ kịp thời giải quyết khó khăn, vướng mắc liên quan đến các quy định của pháp luật, thẩm quyền của cơ quan quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư, cơ cấu lại, thoái vốn, sắp xếp lại nhà, đất... của doanh nghiệp; kịp thời tháo gỡ các "điểm nghẽn" là rào cản trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp hoặc chủ động đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết.
Thủ tướng yêu cầu nghiên cứu một số kiến nghị hợp lý có tính khả thi, khẩn trương hoàn thiện dự thảo Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh tại doanh nghiệp (Luật số 69/2014/QH13) (sửa đổi), trình Quốc hội xem xét.
Các bộ, cơ quan, địa phương, đẩy nhanh tiến độ xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển các ngành, lĩnh vực để gắn chiến lược phát triển của doanh nghiệp Nhà nước với phát triển ngành, lĩnh vực để phát huy nguồn lực quan trọng của đất nước; giám sát việc thực hiện quyền, chức năng nhiệm vụ của cơ quan đại diện chủ sở hữu, tuyệt đối không để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, làm thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước.
Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan khẩn trương tham mưu đề xuất tăng cường hiệu lực, hiệu quả triển khai các nhiệm vụ, giải pháp về thể chế, chính sách đã được Chính phủ quyết nghị tại Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 12/5/2022 của Chính phủ về tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động và huy động nguồn lực của doanh nghiệp Nhà nước; nghiên cứu cơ chế, chính sách phát triển riêng một số tập đoàn kinh tế, Tổng công ty quy mô lớn, hoạt động trong một số ngành, lĩnh vực nhằm phát huy vai trò mở đường, dẫn dắt cho doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác để thực hiện một số nhiệm vụ quan trọng của đất nước.
Bộ Tài chính chủ trì nghiên cứu cơ chế phù hợp tăng nguồn lực cho doanh nghiệp Nhà nước từ lợi nhuận sau thuế và các nguồn vốn hợp pháp khác để đầu tư các dự án quan trọng, hiệu quả, nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh.
Đối với các kiến nghị cụ thể của các tập đoàn, tổng công ty, Thủ tướng yêu cầu vấn đề thuộc lĩnh vực của bộ ngành, địa phương nào thì yêu cầu ngành, địa phương đó nghiên cứu xử lý, giải quyết theo thẩm quyền hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định, không để chậm trễ./.