Do nạn trộm cắp cà phê đang diễn ra khá phức tạp nên mặc dù cây càphê mới có tỷ lệ quả chín đạt khoảng từ 70% trở lại nhưng nhiều nông hộ ở Đắk Lắk đành thu hoạch sớm để bảo vệ an toàn vườn cây cho các niên vụ sau, vừa tránh được trộm cắp.
Nông dân thu hoạch sớm bất chấp khuyến cáo của các ngành chức năng là khi vườn cây có tỷ lệ quả chín từ 90% trở lên mới đưa vào thu hoạch đại trà để góp phần nâng cao chất lượng càphê nhân xuất khẩu, giảm tổn thất cho các nông hộ.
Mặt khác, theo một số nông hộ, họ thu hái quả xanh nhiều là do chi phí thu hoạch quả và việc bảo vệ quả chín ngoài nương rẫy rất tốn kém, một đêm trông nương rẫy càphê trong mùa thu hoạch là 100.000 đồng, trong khi đó, giá bán sản phẩm từ quả xanh, với quả chín không chênh nhau mấy.
Tại huyện Cư M’gar, vùng trọng điểm sản xuất càphê của tỉnh, mới từ giữa tháng 10 đến nay, trên địa bàn huyện đã xảy ra hàng trăm vụ trộm cắp càphê, gây thiệt hại lớn cho các nông hộ, nhiều vườn càphê ở xa các khu dân cư không người trông coi chỉ sau một đêm, kẻ gian đã hái hết cả vườn. Thậm chí, bọn trộm cắp còn chặt cả cành, cả cây có nhiều quả càphê chín để đưa ra nơi khác tuốt quả gây thiệt hại lớn trước mắt cũng như về lâu dài cho các nông hộ.
Hộ gia đình anh Nguyễn Văn Ngọ (ở thôn 6 xã Ea Kpam, huyện Cư M’gar) cho biết gia đình có 1,4ha càphê mới trồng năm thứ ba chuẩn bị thu hoạch. Thế nhưng, mới đây, chỉ sau một đêm, kẻ gian đã đột nhập vào tuốt sạch 20 cây sai quả nhất, thiệt hại gần 2 tạ càphê quả tươi. Điều nguy hại hơn không những thiệt hại về sản lượng niên vụ này mà kẻ gian bẻ cành, làm gãy cây, gia đình anh Ngọ phải đầu tư chăm sóc, tạo hình lại và vài năm sau các cây này mới cho thu hoạch lại.
Cũng theo một số nông hộ, kẻ trộm càphê không đi đơn lẻ mà thường đi theo từng nhóm từ 3-4 người, có nhóm lên đến cả chục người, mang theo xe máy, bao bì để chứa đựng. Khi vào nương rẫy, chúng cắt cử người trông coi, khi có người chúng thông báo nhau bằng điện thoại di động để trốn thoát. Thậm chí, ở những vùng thưa, xa khu dân cư, khi người trông nương rẫy phát hiện bọn chúng còn manh động liều lĩnh chống đối.
Có một số trường hợp, khi các nông hộ bắt được kẻ trộm càphê báo cáo với chính quyền địa phương nhưng các đối tượng này chỉ bị phạt vi phạm hành chính chưa đủ sức răn đe, còn gia đình bị thiệt hại vẫn không được bồi thường nên mặc dù xảy ra nhiều vụ trộm cắp, phá hoại vườn càphê các nông hộ vẫn không báo cáo với chính quyền địa phương.
Trong khi đó, tỉnh Đắk Lắk lại chậm có các văn bản, chỉ thị cho các địa phương, doanh nghiệp về tăng cường bảo vệ các vườn càphê để góp phần nâng cao chất lượng càphê nhân xuất khẩu, giảm thiệt hại cho các nông hộ.
Hiện nay, các nông hộ sản xuất kinh doanh càphê trên địa bàn tỉnh đều bố trí người ngày đêm túc trực trên nương rẫy, hoặc tự liên kết thành lập các nhóm hộ luân phiên ngày đêm bảo vệ vườn cây. Các xã ở vùng trọng điểm càphê cũng đã củng cố các tổ an ninh tự quản phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng tăng cường tuần tra, bảo vệ, không cho người lạ vào vườn càphê.
Các địa phương cũng tăng cường kiểm tra tạm trú, tạm vắng, số nhân hộ khẩu các nơi khác đến làm thuê, tuyên truyền, vận động các đại lý thu mua càphê không thu mua càphê xanh, non, càphê lẫn nhiều quả xanh của các đối tượng không rõ nguồn gốc, đồng thời báo ngay với các đơn vị chức năng để có biện pháp xử lý…
Tỉnh Đắk Lắk hiện có trên 202.840ha càphê, trong đó có 190.955ha càphê cho thu hoạch trong niên vụ này, với năng suất ước đạt gần 24 tạ càphê nhân/ha, sản lượng từ 457.179 tấn càphê nhân trở lên.
Theo Viện Khoa học kỹ thuật nông, lâm nghiệp Tây Nguyên, việc thu hoạch sớm lẫn nhiều quả xanh không những làm giảm chất lượng càphê nhân xuất khẩu mà còn gây thất thu nghiêm trọng về sản lượng mà thông thường các nông hộ sản xuất càphê chưa đánh giá đầy đủ.
Qua nghiên cứu cho thấy, nếu thu hoạch nhiều quả càphê xanh vào đầu và giữa vụ thu hoạch, thì sự hao hụt về sản lượng trên khoảng 20% và nếu tiếp tục thu hái nhiều quả càphê xanh non diễn ra, thời vụ thu hoạch càphê sẽ chuyển dịch dần vào cuối mùa mưa gây nhiều bất lợi cho việc thu hoạch và chế biến.../.