Cá mập Greenland là một loài sinh vật nổi tiếng tại vùng biển sâu ở Bắc Đại Tây Dương và Bắc Băng Dương vì có tuổi thọ rất lớn. Con cá có tuổi thọ thấp nhất được cho là lên tới 270 năm - tức còn lâu hơn cả lịch sử lập quốc của nước Mỹ tính đến thời điểm hiện tại (248 năm).
Gần đây, các nhà sinh vật học đã phát hiện ra một đặc điểm quan trọng dẫn đến việc những con cá mập Greenland này có tuổi thọ cực kỳ ấn tượng. Theo đó, đa số loài động vật bình thường sẽ giảm dần khả năng trao đổi chất khi chúng lớn lên và già đi. Quá trình này cũng sẽ làm thay đổi tế bào của chúng. Tuy nhiên, theo dữ liệu của các nhà nghiên cứu, cá mập Greenland này không hề bị giảm khả năng trao đổi chất.
Ewan Camplisson, một nhà sinh vật học đang theo đuổi bằng tiến sĩ tại Đại học Manchester và cũng là tác giả của nghiên cứu, chia sẻ với trang tin Mashable: “Mọi chi tiết về sinh vật này đều tuyệt vời. Mỗi khi tìm thêm được thứ gì mới về chúng, tôi lại càng có động lực để tiếp tục công việc”. Ewan đã trình bày nghiên cứu mới mà nhóm ông thực hiện tại hội nghị thường niên của Hội Sinh học Thực nghiệm (Anh) diễn ra vào tháng 7 vừa qua.
Tại hội nghị, Ewan chia sẻ rằng loài cá mập Greenland rất đặc biệt. Chúng có thể sinh sống quanh năm suốt tháng trong một môi trường buốt giá dưới Bắc Băng Dương. Không những vậy, chúng là một trong những loài cá có tốc độ bơi chậm nhất, nếu so về kích thước. Phải sau 150 năm, những con cá mập cái mới có khả năng sinh sản. Dù có não bộ với kích thước bé nhưng cá mập Greenland lại có khả năng định hướng và săn bắt trên một khu vực rất rộng lớn. Phần lớn cá mập Greenland sẽ sống gần như cả đời với ký sinh trùng ở trong mắt và thịt của chúng thì cực độc, chứa đầy chất như TMAO hay ure, nên con người chắc chắn không thể ăn thịt chúng.
Các nhà khoa học khác đặt giả định rằng việc di chuyển cực kì chậm khiến tuổi thọ của cá mập Greenland tăng cao một cách bất thường. Nhưng Ewan đã phát hiện ra rằng một giống cá khác sống tại Bắc Băng Dương có tên cá sói phương Bắc (tên khoa học Anarhichas denticulatus) cũng có khả năng chịu lạnh rất tốt, là động vật săn mồi ít di chuyển. Tuy nhiên tuổi thọ của loài này chỉ được tối đa là 20 năm. Một loài săn mồi khác là cá mập bò cũng rất chậm và chịu được cái lạnh dưới tầng sâu của đại dương. Nhưng con sống thọ nhất cũng chỉ được 80 năm.
Chính vì những ví dụ này mà Ewan đã cho rằng sẽ có những yếu tố khác tác động đến tuổi thọ của loài cá mập Greenland. Vì vậy, ông và nhóm của mình đã nghiên cứu về quá trình trao đổi chất của chúng. Nhóm đã sử dụng phần cơ đỏ đã được bảo quản của 23 con cá mập Greenland với những độ tuổi khác nhau (dao động từ 60 đến 200 năm tuổi) để quan sát sự chuyển hóa của enzyme khi chúng được kích thích.
Các mẫu cơ được thả riêng biệt vào những loại chất lỏng sẽ phản ứng với sự biến đổi enzyme. Với sự hỗ trợ của máy đo quang phổ, họ biết được rằng mẫu cơ nào từng hoạt động nhiều sẽ làm màu sắc của nước thay đổi rõ rệt. Và như đã nêu ở trên, cá mập Greenland ở mọi lứa tuổi đều không thể hiện dấu hiệu nào cho thấy quá trình trao đổi chất của chúng bị chậm lại.
Có thể thấy rằng những con cá mập tới từ Bắc Bắc Dương này sống rất lâu nhưng ta vẫn chưa thể kết luận lý do cuối cùng. Có thể chính quá trình phát triển, trưởng thành và sinh tồn trong hơn một thế kỷ là sự chuẩn bị để chúng có một tuổi thọ lâu dài về sau này.
Ewan giải thích, cho biết thêm rằng những con vật này bơi khá chậm trong một môi trường đại dương rộng lớn và quan trọng là chúng đối mặt với ít động vật săn mồi khác nên không có gì cản trở chúng sinh sôi nảy nở. "Là một loài có tỷ lệ tử vong tự nhiên thấp, chiến lược sống tối ưu nhất của chúng là tăng trưởng chậm và tích trữ năng lượng, để khi tương tác với con khác giới, chúng vẫn ở trong một điều kiện phù hợp để sinh sản”.
Dù đã thu được những kết quả nghiên cứu thú vị nêu trên, Ewan vẫn chưa dừng lại và muốn phân tích sâu hơn về mô của loài cá mập Greenland, cũng như quá trình trao đổi chất đã khiến chúng sống siêu “thọ”. Điều này không chỉ làm thỏa mãn trí tò mò của một nhà nghiên cứu mà nó còn có thể chứa đựng những điều ý nghĩa hơn. Anh cho biết: “Tôi tin rằng nếu ta có thể tìm ra cách thức mà loài cá mập Greenland sống lâu như vậy, làm thế nào để chúng vẫn chống được các bệnh liên quan đến tuổi tác (như bệnh tim), ta sẽ có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của nhóm những người cao tuổi”./.
