Ảnh minh họa. (Nguồn: TTXVN)Trong 3 tháng đầu năm, vẫn chưa có doanh nghiệp Nhà nước nào thực hiện cổ phần hóa. Trong khi ấy, nhiều doanh nghiệp sau khi sắp xếp, cổ phần hóa thực tế lại chưa có sự đổi mới thực chất về quản trị kinh doanh.
Đó là những đánh giá vừa được lãnh đạo Bộ Tài chính thẳng thắn thừa nhận về tình hình tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước trong thời gian qua.
Ba tháng, chưa cổ phần hóa doanh nghiệp nào
Theo con số vừa được lãnh đạo Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính cho biết, trong 3 tháng đầu năm nay, đã có 7 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Điều này cũng đồng nghĩa, từ đầu năm tới nay, cả nước chưa thực hiện cổ phần hóa được doanh nghiệp Nhà nước nào.
Với 7 doanh nghiệp được phê duyệt phương án cổ phần hóa, tổng giá trị thực tế của các đơn vị này là 1.855 tỷ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp là 379 tỷ đồng.
Theo phương án cổ phần hóa được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì vốn điều lệ của 7 đơn vị này là hơn 693 tỷ đồng, trong đó Nhà nước nắm giữ hơn 328 tỷ đồng, bán cho nhà đầu tư chiến lược gần 266 tỷ đồng. Phần còn lại dự kiến bán cho người lao động 8,5 tỷ đồng, tổ chức công đoàn 4,7 tỷ đồng, số lượng cổ phần bán đấu giá công khai là 86,3 tỷ đồng.
Cũng trong 3 tháng đầu năm, báo cáo ngành tài chính chỉ ra, các tập đoàn, tổng công ty đã thoái được 3.072 tỷ đồng, thu về 14.236 tỷ đồng. Trong số này, kết quả thoái vốn tại 5 lĩnh vực nhạy cảm (chứng khoán, ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, bất động sản và quỹ đầu tư) đã thu về 36,3 tỷ đồng. Việc thoái vốn đầu tư ở doanh nghiệp khác ngoài 5 lĩnh vực nhạy cảm theo báo cáo cũng thu về 2.061 tỷ đồng.
Riêng với Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), đơn vị này đã bán vốn tại 15 doanh nghiệp và thu về 12.139 tỷ đồng (bao gồm thoái vốn của Vinamilk thu về 11.286 tỷ đồng).
Xác định trách nhiệm cá nhân
Nhận xét về tiến độ trên, lãnh đạo Bộ Tài chính cho rằng, quá trình cổ phần hóa, tài cơ cấu thời gian có tình trạng một số bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp chưa tích cực, chủ động chỉ đạo triển khai thực hiện.
”Tiến độ sắp xếp, cổ phần hoá đã được đẩy mạnh nhưng vẫn còn một số Bộ, địa phương chưa đáp ứng được yêu cầu và kế hoạch đề ra,” báo cáo của ngành tài chính nêu lên.
Đặc biệt, theo đánh giá, số lượng doanh nghiệp thuộc diện Nhà nước cần nắm giữ cổ phần chi phối khi cổ phần hóa còn lớn đã làm giảm mức độ hấp dẫn tham gia của nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư lớn, chuyên nghiệp.
[Sẽ có quy định ngăn doanh nghiệp cổ phần hóa “ôm đất đẹp"?]
Đại diện Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh việc, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ. Một số doanh nghiệp Nhà nước, tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thậm chí hoạt động yếu kém, làm ăn thua lỗ, cơ chế quản trị chưa đáp ứng các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế.
Thẳng thắn hơn, đại diện Bộ Tài chính cho rằng, nhiều doanh nghiệp sau khi sắp xếp lại, cổ phần hóa, chuyển đổi sang công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên chưa có sự đổi mới thực chất về quản trị kinh doanh.
Vấn đề được đại diện ngành tài chính nêu lên là chưa tách bạch được rõ chức năng quản lý Nhà nước của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương với nhiệm vụ thực hiện quyền chủ sở hữu về vốn ở doanh nghiệp Nhà nước.
“Quyền chủ sở hữu Nhà nước tại doanh nghiệp chưa được thực hiện tập trung và thống nhất, bị chia cắt, chưa chuyên trách vừa làm giảm hiệu lực quản lý, vừa không rõ trách nhiệm giải trình gây khó khăn đổi mới quản trị doanh nghiệp Nhà nước,” đánh giá của Bộ Tài chính ghi rõ.
Qua đó, đại diện Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, ngành, địa phương, các tập đoàn, tổng công ty xác định trách nhiệm cá nhân trong việc thực hiện sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
Lãnh đạo ngành tài chính yêu cầu xử lý nghiêm lãnh đạo doanh nghiệp Nhà nước, người đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp không nghiêm túc thực hiện hoặc thực hiện không có kết quả việc sắp xếp, cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp.
”Trường hợp thực hiện không đúng quy định, sai mục đích, kém hiệu quả, gây thất thoát, thua lỗ vốn và tài sản của Nhà nước thì phải bồi thường và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật,” lãnh đạo Bộ Tài chính khuyến nghị.
Trong giai đoạn năm 2011 – 2015, cả nước đã cổ phần hóa 508 doanh nghiệp với tổng giá trị thực tế doanh nghiệp là 760.774 tỷ đồng trong đó giá trị thực tế phần vốn Nhà nước là 188.274 tỷ đồng.
Năm 2016 đã có 56 doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cổ phần hóa. Tổng giá trị thực tế của 56 doanh nghiệp đã được phê duyệt phương án cổ phần hóa là 34.017 tỷ đồng trong đó giá trị thực tế phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp là 24.390 tỷ đồng.
